Các nhà khoa học đã tìm thấy những chiếc bình cổ ở Jerusalem, Israel. Ban đầu, các chuyên gia nhận định rằng, những chiếc bình cổ 900 năm tuổi này được sử dụng với nhiều mục đích như đựng dầu, bia, rượu, thuốc…

Tuy nhiên, trong một nghiên cứu mới đây, các chuyên gia phát hiện ra rằng, một vài chiếc bình có khả năng là "lựu đạn cầm tay" thời Trung cổ khi chứa vật liệu dễ cháy và có thể nổ.

Cụ thể, các nhà khoa học tìm thấy những mảnh vỡ của một chiếc bình gốm. Đây có thể là phiên bản sơ khai của lưu đạn cầm tay và được những chiến binh sử dụng trong cuộc Thập tự chinh vào khoảng 900 năm trước.

Theo Carney Matheson, nhà khảo cổ học tại ĐH Griffith ở Queensland, Australia, thuốc nổ cầm tay cần có 3 thành phần thiết yếu. Thứ nhất là nhiên liệu để đốt cháy. Thứ hai là chất oxy hoá dùng để đốt cháy nhiên liệu. Thứ ba là một bình kín tạo áp suất, nhằm tạo điều kiện cho phản ứng giữa nhiên liệu và chất oxy hoá, cho đến khi nó gây ra một vụ nổ.

Trước đây, một quả lựu đạn bằng gốm 700 năm tuổi đã được tìm thấy ở ngoài khơi bờ biển phía Bắc Israel. Ảnh: Amir Gorzalczany

Chiếc bình trông giống lựu đạn mà các nhà nghiên cứu phân tích có thành dày hơn nhiều so với các loại gốm sứ khác mà họ nghiên cứu, đồng thời có dấu hiệu được bịt kín bằng nhựa thông. Điều này cho thấy đây có thể là cách để duy trì áp suất cần thiết cho một vụ nổ xảy ra. Thế nhưng để khẳng định chiếc bình gốm cổ này được sử dụng làm lựu đạn, nhóm nghiên cứu cũng phải cung cấp bằng chứng về vật liệu gây nổ bên trong.

Theo các nhà nghiên cứu, bên trong chiếc bình gốm cổ dạng hình nón còn có dấu vết của các vật liệu gây nổ như hỗn hợp dầu thực vật, mỡ động vật, cùng với các chất oxy hoá như natri nitrat, canxi nitrat, kali nitrat và magie nitrat.

Nhóm nghiên cứu cũng tìm thấy dấu vết của lưu huỳnh. Chất này được thêm vào có khả năng nhằm giảm nhiệt độ cần thiết cho phản ứng gây nổ xảy ra.

Ngoài ra, các nhà nghiên cứu còn nghi ngờ rằng, những quả lựu đạn tương tự có được bổ sung các thành phần có thể làm thay đổi những đặc tính nổ, như magie có thể tạo ra các tia sáng chói loá.

Theo ông Carney Matheson, các nhà nghiên cứu nghi ngờ rằng những quả lựu đạn tương tự thậm chí còn được bổ sung các thành phần có thể làm thay đổi đặc tính nổ, chẳng hạn như magie, nhằm tạo ra tia sáng chói lóa.

Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu cho biết, hiện chưa rõ chính xác vật liệu nổ sẽ được đốt cháy như thế nào.

Nhà khảo cổ học Carney Matheson cho biết: "Các thành phần có thể phát nổ khi va chạm, nhưng chúng tôi không chắc chắn về điều đó".

Bên cạnh đó, nhóm nghiên cứu nghi ngờ rằng, các chiến binh thời Trung cổ đã tiến hành luồn một kíp nổ vào trong bình qua một vết nứt nhỏ và sau đó được giữ cố định bằng nhựa thông.

Trước đây, các nhà nghiên cứu cho rằng bất kỳ thiết bị nổ cầm tay nào cũng đều có khả năng chứa thuốc súng, sử dụng than củi làm nhiên liệu và kali nitrat làm chất oxy hoá. Thuốc súng được phát minh ở Trung Quốc cổ đại. Nhưng thuốc súng không được du nhập vào khu vực Trung Đông cho đến thế kỷ 13.

Trong khi đó, những chiếc bình gốm trên có niên đại từ thế kỷ 11 – 12. Điều này cũng có thể sẽ làm thay đổi quan điểm của các nhà nghiên cứu về loại vũ khí này.

Nghiên cứu mới này được công bố trên Tạp chí PLOS One