Hidemitsu Ohshima bước vào một căn hộ nhỏ ở Tokyo - nơi xác một người đàn ông khoảng 50 tuổi phân hủy đã 3 tuần. Người đàn ông tử vong mà không ai hay biết ngay giữa một thành phố có tới hàng chục triệu dân là nạn nhân mới nhất của hiện tượng"Kodokushi", hay còn gọi là “chết một mình

Trong trang phục bảo hộ trắng, đeo găng tay cao su, Ohshima nhấc tấm nệm dính chất lỏng rỉ ra từ thi thể người chết để đám sâu và bọ đen chui ra. “Ôi chao, thật khủng khiếp”, anh nói. “Bạn mặc đồ bảo hộ để tự bảo vệ mình khỏi những con bọ có thể mang theo bệnh”.

Hiện tượng văn hóa chết ở Nhật Bản “Kodokushi” ngày càng phổ biến nơi 27,7% dân số trên 65 tuổi và nhiều người không còn mặn mà với việc tìm bạn đời khi đã đến tuổi trung niên mà thay vào đó lựa chọn cuộc sống đơn độc.

Theo các chuyên gia, yếu tố văn hóa, xã hội và nhân khẩu học khiến vấn đề trở nên phức tạp hơn. Không có số liệu thống kê chính thức về những người “chết một mình” ở Nhật Bản nhưng hầu hết chuyên gia dự đoán con số vào khoảng 30.000 trường hợp mỗi năm. Yoshinori Ishimi, người điều hành Anshin Net - dịch vụ chuyên dọn hiện trường sau mỗi vụ tự tử - lại cho rằng con số thực tế phải cao gấp 2 tới 3 lần. Thông thường, những cái chết cô độc thường chỉ được phát hiện sau nhiều tuần.

Nhân viên dịch vụ dọn dẹp căn hộ của người đàn ông tự sát tại Tokyo. Ảnh: AFP.

Cuộc sống độc thân và tự khép kín

Những thập kỷ gần đây, xã hội Nhật Bản có sự thay đổi sâu rộng về văn hóa và kinh tế, song mạng lưới an sinh xã hội của đất nước không theo kịp tình hình khi chăm sóc người cao tuổi trở thành gánh nặng của nhiều gia đình, theo các nhà nhân khẩu học.

“Tại Nhật Bản, gia đình từ lâu là nền tảng vững chắc cho xã hội”, Katsuhiko Fujimori, chuyên gia nổi tiếng về các vấn đề phúc lợi, cho hay. “Nhưng giờ đây mọi thứ đang thay đổi với ngày càng nhiều người độc thân và cơ cấu hộ gia đình nhỏ hơn”, Fujimori, nghiên cứu chính của Viện nghiên cứu Thông tin Mizuho, nói.

Trong 3 thập kỷ qua, Nhật Bản chứng kiến tỷ lệ hộ gia đình chỉ có một người tăng gấp hai lần, chiếm 14,5% tổng dân số. Gia đình một thành viên kiểu này thường là nam giới khoảng 50 tuổi và phụ nữ độ tuổi 80 trở lên.

Bên cạnh đó, tỷ lệ kết hôn giảm khi nhiều nam giới e ngại công việc của họ bấp bênh nên không sẵn sàng cho cuộc sống gia đình, và ngày càng nhiều phụ nữ đi làm nên không còn cần một ông chồng có thể chu cấp cho họ. Cứ 4 đàn ông Nhật Bản 50 tuổi thì một người chưa từng lập gia đình. Đến năm 2030, tỷ lệ này sẽ còn cao hơn.

Vấn đề càng trở nên nghiêm trọng hơn khi xu hướng văn hóa hướng về gia đình thay vì hàng xóm mỗi khi gặp khó khăn đã ăn sâu vào nếp nghĩ của người dân Nhật Bản. Theo Fujimori, những người Nhật Bản lớn tuổi ngại sẽ làm phiền láng giềng ngay cả trong những vấn đề nhỏ nhất, điều này lâu dần tạo ra sự thiếu tương tác và cô lập.

Chiếc giá chỉ gồm toàn DVD phim ảnh và âm nhạc của nạn nhân. Ảnh: AFP.

Theo nghiên cứu của chính phủ Nhật Bản, khoảng 15% người Nhật cao tuổi sống một mình nói rằng họ chỉ trò chuyện với người khác một lần mỗi tuần, trong khi tại Thủy Điển, Mỹ và Đức lần lượt tỷ lệ là 5,6 và 8%. Người thân trong gia đình ngày càng sống xa nhau hoặc không đủ kinh tế để hỗ trợ những người cao tuổi vào lúc thời buổi kinh tế khó khăn.

Fujimori ủng hộ việc tăng thuế nhằm xây dựng một hệ thống chăm sóc xã hội tốt hơn cho người cao tuổi và hỗ trợ tài chính cho việc chăm sóc trẻ em để người trong độ tuổi lao động quay trở lại làm việc. “Nếu gia đình không thể làm tốt vai trò của mình, xã hội phải xây dựng khuôn khổ đáp ứng nhu cầu đó. Nếu không hành động, chúng ta sẽ còn chứng kiến thêm nhiều cái chết đơn độc”, nhà nghiên cứu cho hay. Một thực tế khác nữa là những cái chết “Kodokushi” sẽ đẩy giá những căn hộ giảm xuống.

Chủ công ty cung cấp dịch vụ dọn dẹp hiện trường sau mỗi vụ tự sát, ông Oshimi, cho rằng Nhật Bản cần giáo dục những người trẻ về hiện tượng này và cần quan tâm hơn tới những người lớn tuổi sống một mình. “Lý do gì đẩy một người tìm đến cái chết? Xã hội chúng ta cần suy nghĩ về điều này”, ông nói.

Trong khi đó, trở lại căn hộ ở Tokyo, Ohshima và đồng nghiệp đóng cửa để chặn mùi hôi độc hại phát tán sang khu phố đông dân. Căn phòng của người đàn ông vừa tự sát cho thấy nạn nhân có một cuộc sống yên bình, yêu âm nhạc và điện ảnh với rất nhiều đĩa CD và DVD, nhưng tuyệt nhiên không có ảnh gia đình và những lá thư.

Hầu hết vật dụng của nạn nhân đều bị bỏ đi nhưng trong trường hợp này, Ohshima và hai đồng nghiệp giữ lại một số đồ đạc để người thân đến nhận lại. “Cảnh sát đang tìm người thân của người đàn ông nhưng tới nay, chưa có thông tin gì”, Ohshima nói.