Các bác sĩ hiếm khi nhắc đến những tác hại tiềm ẩn của việc tầm soát ung thư với các bệnh nhân.

Trong bất kỳ xét nghiệm tầm soát nào, đều có khả năng xảy ra cái gọi là chẩn đoán quá mức. Việc này có nghĩa là bác sĩ phát hiện điều gì đó giống ung thư nhưng hóa ra không phải, hoặc ung thư quá nhỏ và phát triển rất chậm đến mức không bao giờ gây ra vấn đề gì.

Trong những trường hợp này, bệnh nhân có thể bị sinh thiết, phẫu thuật, xạ trị hoặc dùng thuốc mà đáng lẽ ra họ không cần làm. Việc này chẳng mang lại lợi ích gì, thậm chí còn có thể gây ra tác dụng phụ, đây gọi là điều trị quá mức.

“Thông thường khi trao đổi với bác sĩ, bạn sẽ chỉ được nghe nói về lợi ích”, Odette Wegwarth, trưởng nhóm nghiên cứu tại Viện Phát triển con người Max Planck, Berlin (Đức) cho biết. “Không ai đặt câu hỏi là liệu có tác hại tiềm ẩn gì hay không”.

Khả năng chẩn đoán và điều trị quá mức thay đổi tùy theo xét nghiệm tầm soát và không phải lúc nào cũng có thể biết trước.

Với xét nghiệm PSA phát hiện ung thư tuyến tiền liệt và chụp nhũ ảnh để phát hiện ung thư vú, cứ mỗi người được cứu sống thì lại có 10 hoặc nhiều hơn số trường hợp bị chẩn đoán quá mức.

Tuy nhiên, các bác sĩ lại ít khi đề cập đến những tác hại của việc tầm soát ung thư với các bệnh nhân.

Chuyên gia Wegwarth và đồng nghiệp đã khảo sát 317 người Mỹ ở độ tuổi 50 và 60. Tất cả những người này đều đã từng được bác sĩ mời thực hiện tầm soát ung thư. Không ai trong số này bị chẩn đoán ung thư.

Chỉ có 30 người, chưa đến 1/10, cho biết bác sĩ của họ có đặt ra khả năng chẩn đoán và điều trị quá mức khi nói về việc tầm soát. Nhưng 80% trong số người khảo sát nói rằng họ muốn được nghe về những tác hại tiềm ẩn này.

Có thể một số người trong nghiên cứu đã được nghe nói về “chẩn đoán quá mức”, nhưng họ không nhớ hoặc bác sĩ đã nói những gì vượt quá tầm hiểu biết của họ. Tuy nhiên rõ ràng là nhiều bác sĩ không hề đề cập đến những nguy cơ của việc tầm soát.

Các nhà nghiên cứu khuyên rằng mọi người nên tự trang bị thông tin cho mình và trao đổi thẳng thắn với bác sĩ về những vấn đề còn chưa rõ.