Mới đây, Chi cục An toàn Vệ sinh Thực phẩm tỉnh Khánh Hoà đã có báo cáo nguyên nhân vụ ngộ độc tại thị trấn Tô Hạp, huyện Khánh Sơn, tỉnh Khánh Hoà.

Loại thức ăn khiến 74 người bị ngộ độc, trong đó có 52 học sinh, xuất phát từ cơm nắm (gồm rong biển, cơm, trứng gà chiên, xốt Mayonnaise, tương ớt, tương cà) và cơm cuộn (gồm rong biển, cơm, trứng gà chiên, xúc xích chiên, cà rốt, dưa leo, nước chấm).

Kết quả xét nghiệm, cho thấy trong loại thực phẩm này có nhiễm khuẩn tụ cầu vàng (Staphylococcus aureus) và chủng sinh nội độc tố Staphylococcal enterotoxin. Ngoài ra, trong phân và chất nôn của người bị ngộ độc dương tính với vi khuẩn tụ cầu vàng.

Trước đó, trong vụ ngộ độc khiến 345 người nhập viện sau khi ăn cơm gà tại TP Nha Trang, bàn tay một người phụ nữ cũng được xác định dương tính với vi khuẩn tụ cầu vàng.

Thủ phạm quen thuộc gây ra các vụ ngộ độc

Tụ cầu vàng - loại vi khuẩn gây nhiều loại bệnh nhất trong nhóm vi khuẩn tụ cầu - có hình cầu, tụ thành từng cụm như chùm nho, không di động. Chúng thường xuất hiện và là nguyên nhân gây ra các vụ ngộ độc. Loại vi khuẩn này phân bố ở khắp nơi và có khả năng sinh độc tố.

PGS.TS Bùi Khắc Hậu, nguyên Trưởng khoa Nội tổng hợp, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, cho biết vào mùa hè, ngộ độc do vi khuẩn tụ cầu thường phổ biến. Bởi tụ cầu vàng có ngoại độc tố rất mạnh, chịu nhiệt cao, khi ở nhiệt độ 100 độ C cần 1-2 giờ mới bị phá huỷ.

Do vậy, nếu người dân ăn phải thực phẩm có tụ cầu vàng hoặc độc tố của chúng, nguy cơ ngộ độc thực phẩm rất cao. Thêm nữa, ngộ độc thực phẩm do tụ cầu vàng rất dễ gây ra thành dịch.

Theo Sở An toàn thực phẩm TP.HCM, vi khuẩn tụ cầu vàng phân bố rộng rãi trong tự nhiên, thường ký sinh trên da và niêm mạc. Chúng hay xuất hiện ở thực phẩm giàu chất đạm, chất béo như thịt gia súc, gia cầm, cá. Các thực phẩm có hàm lượng nước cao hoặc có nhiều tinh bột, nhiệt độ bảo quản thực phẩm không đảm bảo dễ bị nhiễm tụ cầu vàng.

Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh Mỹ (CDC), khoảng 25% người và động vật có tụ cầu vàng trên da và trong mũi. Những người mang vi khuẩn này có thể làm ô nhiễm thực phẩm, nếu họ không rửa tay trước khi chạm vào.

Đồng thời, thực phẩm không được nấu chín sau khi xử lý như thịt, bánh pudding, bánh ngọt và bánh mì sandwich dễ nhiễm tụ cầu vàng.

Ở nhiệt độ thấp, độc tố của tụ cầu vàng có thể duy trì trên 2 tháng, thức ăn bị nhiễm vi khuẩn này không có mùi vị khác thường nên khó phát hiện. Điều này rất nguy hiểm cho người dân dù không gây tử vong, đây là hồi chuông cảnh báo đáng lo ngại về an toàn thực phẩm.

Triệu chứng ngộ độc tụ cầu vàng

Bác sĩ Vi Thị Chuyên, khoa Xét nghiệm - Chẩn đoán hình ảnh - Thăm dò chức năng, CDC Bắc Kạn, cho biết vi khuẩn tụ cầu vàng phổ biến rộng rãi trong thiên nhiên, trong niêm dịch mũi, trong khoang miệng và họng của người cũng như động vật, trên da và các mụn ghẻ lở, mưng mủ… và đặc biệt là ở vú bò sữa bị viêm.

Chúng sinh độc tố có các tính chất gây ngộ độc khác nhau như gây viêm họng, gây viêm da mưng mủ, gây dung giải hồng cầu.

Ngộ độc thực phẩm do tụ cầu vàng thường xuất hiện sau khi ăn 1-6 giờ, tuỳ thuộc vào lượng độc tố có trong thức ăn. Người bị ngộ độc do nhiễm vi khuẩn tụ cầu vàng có biểu hiện lợm giọng, bụng quặn đau, nôn mửa dữ dội, tiêu chảy, mệt mỏi rã rời. Có người bị nhức đầu, ra mồ hôi, co giật cơ, huyết áp hạ, mạch yếu.

Vi khuẩn tụ cầu vàng có hình cầu, tụ thành từng cụm như chùm nho, không di động. Ảnh: Shutterstock.

Do thời gian diễn biến bệnh nhanh, khoảng 1-2 ngày là hết các triệu chứng, ca tử vong do vi khuẩn này thường chủ yếu là trẻ em bị duy dinh dưỡng, người cao tuổi mắc bệnh mạn tính.

Khi điều trị ngộ độc do vi khuẩn tụ cầu vàng, người bệnh cần uống nhiều nước. CDC Mỹ cho hay thuốc kháng sinh không có tác dụng trong điều trị bệnh này, vì độc tố không bị ảnh hưởng bởi kháng sinh. Những người bị nặng, có thể cần truyền dịch qua đường tĩnh mạch.

Để hạn chế ngộ độc thực phẩm do tụ cầu vàng, Sở An toàn thực phẩm TP.HCM khuyến cáo không để những người bị viêm xoang, viêm mũi họng, có mụn ở tay tiếp xúc với nguyên liệu thực phẩm. Người dân cần thực hiện 10 nguyên tắc vàng chế biến thực phẩm an toàn:

Ăn ngay khi thức ăn vừa được nấu chín

Che đậy bảo quản cẩn thận thức ăn sau khi nấu chín

Đun kỹ lại thức ăn cũ trước khi sử dụng

Không để lẫn thực phẩm sống với thực phẩm chín, không dùng chung dụng cụ chế biến thực phẩm sống và chín

Rửa tay sạch trước khi chế biến thực phẩm đặc biệt sau khi đi vệ sinh hoặc tiếp xúc với các nguồn dễ ô nhiễm khác

Bảo đảm dụng cụ, nơi chế biến thực phẩm phải khô ráo, gọn gàng, sạch sẽ, hợp vệ sinh

Tuyệt đối không sử dụng thực phẩm ôi thiu, mốc hỏng, quá hạn

Sử dụng nguồn nước sạch an toàn trong chế biến thực phẩm