Loài người hiện nay là ‘người hiện đại’ hay còn có tên khoa học là Homo sapiens. Thế nhưng chúng ta có những người họ hàng cùng tông Người và đã được ra đời, sinh sống trước ‘người hiện đại’ hàng triệu năm, trong đó có người Neanderthal. Thế nhưng sau thời gian dài sinh sống và phát triển, loài Homo sapiens là loài duy nhất thuộc tông Người còn sống tới thời điểm hiện tại.

Tông Người xuất hiện từ hàng triệu năm trước và đã trải qua nhiều biến đổi để thích nghi với cuộc sống. Do cây gia hệ phức tạp nên những câu hỏi về việc con người đầu tiên tiến hóa như thế nào có rất nhiều cách giải thích.

Câu trả lời cho giả định rằng ‘con người’ đầu tiên hình thành là thành viên đầu tiên trong loài Homo sapiens chúng ta. Họ được cho là không quá khác biệt so với những giống loài khác. Bộ xương cổ nhất được tìm thấy của loài Homo là ở Morocco và có niên đại khoảng 300 nghìn năm. Loài Homo sống với những loài khác trong cùng tông Người.

Thế những điều khiến cho tổ tiên của chúng ta trở nên khác biệt so với những loài Neanderthal và người Denisovan là gì? Đó chắc hẳn là bộ não của chúng ta, có nhiều giả thuyết cho rằng Homo sapiens là loài duy nhất có thể làm được những công việc như ngôn ngữ, sáng tạo, mặc dù vẫn còn đơn sơ nhưng nó tạo ra điểm khác biệt so với những giống loài khác cùng tông Người.

Đến giờ các nhà khoa học vẫn chưa thể lý giải tại sao chỉ có loài Homo sapiens sống sót trong khi những loài khác trong tông Người lại tuyệt chủng. Thế nhưng từ những hình vẽ cổ xưa được tìm thấy trong các hang đá ở Pháp và Indonesia, có thể thấy rằng chính nhờ khả năng sáng tạo đã giúp cho tổ tiên của chúng ta thích nghi được với thiên nhiên và sống cho tới ngày nay.

Tiếp theo đó về dấu hỏi đặt ra cho vấn đề ‘con người’ đầu tiên được hình thành như thế nào? Chúng ta không thể khẳng định ai là tổ tiên đầu tiên của mình, nhưng theo các nhà khoa học cho rằng tổ tiên đầu tiên của chúng ta rất có khả năng là Australopithecus afarensis.

Loài Australopithecus afarensis có ngoại hình khác với chúng ta, nhưng cũng đứng thẳng và biết sử dụng công cụ bằng đá. Bằng chứng rõ nhất của nhận định này chính là bộ xương hóa thạch nổi tiếng được đặt tên là Lucy.

Cách đây hàng triệu năm Lucy được cho là có chiều cao giống y hệt với con người hiện đại, người mọc đầy lông và khi trưởng thành hết nó đã chết đi. Xương của Lucy được tìm thấy ở châu Phi, và mặc dù bộ xương còn lại khá nhiều so với những bộ xương khác của người cùng tông mà chúng ta phát hiện được, nhưng vẫn chưa đầy đủ.

Dù còn nhiều những yếu tố và thông tin khác nhưng vấn đề con người và tổ tiên đầu tiên của chúng ta là ai vẫn luôn được các nhà khoa học nghiên cứu. Manh mối đều bắt nguồn từ những di tích, đồ vật cổ xưa khi xác định được niên đại của chúng.

* Tiêu đề bài viết đã được biên tập lại