Với hình dạng giống loài rắn và xuất hiện trên địa cầu từ 200 triệu năm trước, cá mút đá là động vật có xương sống cổ xưa nhất hành tinh. Điểm nổi bật nhất của loài thủy quái cổ đại này là răng. Thay vì mọc thành hàm, những răng cực sắc của chúng xếp thành vòng tròn ở miệng. Trước thế kỷ 19, chúng là loài động vật khá phổ biến trong các sông của Anh.

Hàm răng kỳ quái của cá mút đá. Ảnh: Getty Images.

Nhưng trong thời kỳ Cách mạng Công nghiệp, số lượng của cá mút đá giảm do tình trạng ô nhiễm nguồn nước. Ngoài ra, sự xuất hiện của các đập nước cũng ngăn cản hoạt động di cư của chúng. Hiện tại cá mút đá ở châu Âu đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng.

"Trong suốt 200 năm qua, nhiều sông không thể nuôi dưỡng cá mút đá do chất lượng nước rất thấp và sự hiện diện của những vật cản mà con người tạo ra trên sông", Simon Toms, một chuyên gia của Cơ quan Bảo vệ Môi trường Anh, nhận xét.

Tuy có hình dạng kỳ quái, cá mút đá từng là món xa xỉ dành cho vua, nữ hoàng và hoàng hậu. Ảnh: Mirror

Nhờ nỗ lực của giới bảo tồn, tương lai của cá mút đá đang trở nên khả quan hơn. Mới đây Cơ quan Bảo vệ Môi trường Anh thông báo số lượng cá mút đá tăng dần trong các sông ở Anh do mức độ ô nhiễm nước giảm tới mức thấp nhất trong 100 năm qua và những vật cản trở hoạt động di cư của chúng đã biến mất.

"Hiện nay chúng tôi thấy cá mút đá xuất hiện trong một số sông như Ouse, Trent và Derwent, nơi người dân không thấy chúng trong ít nhất 30 năm qua", Simon xác nhận.

Simon nhấn mạnh rằng cá mút đá mang biệt danh "hóa thạch sống" và đóng vai trò quan trọng đối với quá trình xử lý dưỡng chất trong các dòng sông. Ngoài ra chúng cũng là nguồn thức ăn của nhiều loài cá và chim.

Trước đây người ta coi cá mút đá là thực phẩm hạng sang mà chỉ những vị vua, hoàng hậu của Đế chế La Mã, Vương quốc Anh và người Viking mới có cơ hội thưởng thức. Nữ hoàng Elizabeth của Anh từng thưởng thức bánh cá mút đá trong lễ kỷ niệm 50 năm trị vì vào năm 2012. Nhưng hồi đó người ta phải nhập khẩu cá mút đá từ Bắc Mỹ để làm bánh cho bà.