Theo Acient Origins, kim tự tháp được xây nên trên chính địa điểm bị ảnh hưởng nặng nề bởi vụ phun trào núi lửa lớn nhất Trung Mỹ trong 10.000 năm qua. Kim tự tháp đồ sộ, cao 22 mét nằm trong thung lũng Zapotitán, gần làng cổ San Andrés.
Theo Heritage Daily, ngôi làng cổ này đã bị chôn vùi bởi lớp tro dày và vật liệu đá nóng sau vụ phun trào năm 539 sau Công Nguyên, nơi vốn chỉ cách núi lửa 40 km. Nó không bị dung nham trực tiếp thiêu rụi nhưng không tránh khỏi cơn mưa tro bụi từ siêu núi lửa. Vụ phun trong này đã khiến Trái Đất lạnh đi đáng kể và biến cả thung lũng thành miền đất chết.
Nhưng người Maya đã quay lại, như một chiến binh. Nghiên cứu dẫn đầu bởi giáo sư khảo cổ học Akira Ichikawa từ Đại học Colorado (Mỹ) cho biết người Maya đã bắt đầu khởi công kim tự tháp trong khoảng 5-30 năm sau vụ phun trào, sau khi các vật liệu đá nóng và lớp tro cứng lại.
Sử dụng chính tro và đá nguội từ núi lửa, trộn với đất, họ đã xây nên nền móng vững chắc cho kim tự tháp được đặt tên là Campana, thiết kế chính xác theo phong cách kim tự tháp Maya. Họ có thể mất vài thập kỷ để xây dựng nên kim tự tháp. Các cuộc kiểm tra sâu hơn bên dưới tro bụi núi lửa càng khẳng định nó chỉ mới được xây sau thảm họa bởi trước khi siêu núi lửa phun trào, ở đây không có cấu trúc xây dựng nào.
Đến năm 620, núi lửa Loma cách đó 6 km tiếp tục phun trào, kim tự tháp tiếp tục được "nâng cấp" và trở nên đồ sộ.
Cuộc khai quật đã hé lộ ra những chi tiết nguyên vẹn và vững chắc của kim tự tháp, bao gồm cầu thang và những lối đi ngầm còn nguyên vẹn dẫu đã bị thời gian tàn phá sau 1.500 năm.
Dưới bóng kim tự tháp thiêng, dân làng đã dần quay trở lại thung lũng và sinh sống ở đó cho đến khi nền văn minh của họ sụp đổ.
