Dễ xâm nhập vào cơ thể
Các nhà quản lý, nhà khoa học từng ngồi lại với nhau để bàn về quản lý an toàn nano, một vấn đề còn quá mới ở Việt Nam. Tại cuộc họp này, ông Georg Karlaganis, chuyên gia tư vấn cao cấp, Chương trình Quản lý hóa chất và chất thải, Tổ chức UNITAR (Viện Nghiên cứu & Đào tạo Liên Hợp Quốc) cho biết, ngày nay các sản phẩm sử dụng công nghệ nano đã tràn ngập thị trường, thậm chí trong đó có nhiều sản phẩm không có chút nano nào nhưng vẫn gắn mác nano. Không thể phủ nhận công nghệ nano đã tạo ra những bước đột phá lớn. Tuy nhiên, hiện nay đã có nhiều nhà khoa học, nhiều tổ chức lên tiếng cảnh báo về an toàn nano.
Đồng quan điểm, TS Nguyễn Anh Tuấn, Cục Kiểm soát Ô nhiễm, Tổng cục Môi trường cũng khẳng định, công nghệ tiên tiến này nếu không kiểm soát tốt có thể gây ra mối nguy hại tới sức khoẻ, môi trường. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, một số hạt nano gây đột biến DNA, phá hủy cấu trúc DNA ty thể, thậm chí làm chết tế bào.
Các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, các hạt nano của TiO2 và ZnO (có trong mỹ phẩm và kem chống nắng) có đặc tính hoạt hóa quang hóa sản sinh ra các gốc tự do gây phá hủy DNA. Ngoài ra, do kích cỡ bé nên các hạt nano dễ bị cơ thể người hấp thụ và có thể đi qua các màng sinh học, tế bào, mô cùng các bộ phận. Khi tồn tại trong máu, vật chất nano có thể được vận chuyển khắp cơ thể và được hấp thụ vào các tế bào, các bộ phận bao gồm não, tim, gan, thận, tủy và hệ thần kinh.
Các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, trong quá trình vận chuyển, sử dụng hoặc xử lý (ví dụ, mỹ phẩm bị rửa trôi vào môi trường) các hạt nano sẽ tác động xấu tới môi trường.
Các chuyên gia cho biết, hiện nay sự xuất hiện của các sản phẩm nano rất khó xác định, không biết đâu là sản phẩm nano thật và "mượn danh". Rất nhiều công ty không đăng ký sản phẩm mang công nghệ nano nhưng khi sản phẩm ra thị trường lại được khoác thêm "mũ" nano. Đặc biệt, cái khó khăn lớn nhất hiện nay chính là sự thiếu thông tin về việc sản xuất và sử dụng nano cũng như không có nhiều thông tin về tác động và ảnh hưởng của vật liệu nano.
 |
| Nhiều sản phẩm nano được ứng dụng trong thực tế. |
Cần vào cuộc sớm
Ông Georg Karlaganis cho rằng, rõ ràng công nghệ nano mang lại những thành tựu to lớn nhưng không thể vì thế mà chúng ta "làm ngơ" trước những mặt trái của nó. Cái quan trọng lúc này là phải loại trừ yếu tố nano không thật và những yếu tố rủi ro của nano không được công bố.
Ông Đặng Văn Lợi, Phó Cục trưởng Cục Kiểm soát Ô nhiễm cho biết, tại Việt Nam đã có nhiều nghiên cứu về công nghệ nano cũng như đã có những sản phẩm nano công nghệ Việt. Ngoài ra, hiện nay thị trường Việt Nam cũng tràn ngập sản phẩm nano ngoại, người dân Việt cũng rất chuộng các sản phẩm sử dụng công nghệ nano. Vì thế, đã đến lúc Việt Nam cần phải nhìn nhận đến góc độ an toàn nano để bảo vệ sức khoẻ người dân và môi trường.
Tất nhiên, theo các chuyên gia, để tiếp cận vấn đề an toàn từ đó tiến hành những nghiên cứu về rủi ro cũng như độc tính ẩn chứa trong sản phẩm nano, chúng ta cần phải có những nghiên cứu chuyên sâu, những số liệu cụ thể. Ví dụ, chúng ta cần phải nắm được sản phẩm nano của nước ngoài nhập vào Việt Nam là bao nhiêu, các sản phẩm nano mang thương hiệu Việt đang được sản xuất ở mức độ nào...
Ở Việt Nam đã có một số quy định liên quan đến sản xuất và sử dụng vật liệu nano, nhưng chưa có quy định riêng cho quản lý an toàn nano. Thời gian tới cần nghiên cứu xây dựng và ban hành các quy định liên quan đến việc sản xuất và sử dụng vật liệu/sản phẩm nano; xây dựng hệ thống thu thập thông tin về sản xuất và sử dụng vật liệu nano trong các ngành công nghiệp; nghiên cứu đánh giá toàn diện hiện trạng sử dụng và các nguy cơ của vật liệu/sản phẩm nano, đánh giá phơi nhiễm...
TS Nguyễn Anh Tuấn
