Nhân trần không chỉ là một loại cây được ưa chuộng ở Việt Nam, mà còn được các hệ thống y học truyền thống như Trung Quốc, Ấn Độ, Malaysia... coi trọng vì những giá trị quý báu mà nó mang lại.
Đại tá Lương Y Bùi Hồng Minh, Phó Chủ tịch Hội Đông y Ba Đình, Hà Nội, chia sẻ rằng nhân trần là một loại cây mà người dân ta sử dụng để nấu nước uống thay cho chè và nước vối trong những ngày nắng nóng khắc nghiệt. Không chỉ giúp giải nhiệt, nước nhân trần còn có tác dụng lợi cho gan và mật.
Trong Y học Đông y, nhân trần được xếp vào nhóm cây thuốc nam quý, giúp làm mát gan và có tác dụng tốt đối với những người mắc các bệnh lý về gan. Với vị đắng, mùi thơm và tính bình, nhân trần được ghi nhận là thuốc có tác dụng thanh nhiệt, khu phong, trừ thấp và kích thích quá trình tiết mồ hôi. Nó được sử dụng trong việc điều trị nhiều chứng bệnh như tiểu tiện vàng đục, rối loạn tiêu hóa, da vàng và cảm cúm.
Cây nhân trần.
"Lá gan nhiễm mỡ sẽ được cải thiện nếu sử dụng nhân trần, một loại cây thuốc nam tốt cho gan", Lương Y Bùi Hồng Minh nói. "Nhân trần có khả năng kích thích quá trình tiết và bài tiết mật, giúp loại bỏ độc tố và làm mát gan. Việc sử dụng từ 10-25g nhân trần nấu thành nước uống mỗi ngày sẽ cải thiện tình trạng gan nhiễm mỡ".
Theo Lương Y Bùi Hồng Minh, nhân trần được sử dụng như một loại thuốc bảo vệ lá gan với các phương pháp sau:
Để làm mát gan và tăng cường bài tiết mật, giải nhiệt, ta sử dụng nhân trần và mã đề phơi khô. Hãm 50g nhân trần với nước sôi mỗi ngày và uống thay cho trà.
Trường hợp bị da vàng, ra nhiều mồ hôi ở đầu, miệng khô, bụng đầy, tiểu tiện khó, sử dụng nhân trần kết hợp với chi tử và đại hoàng sắc. Nước uống này chia làm 3 lần trong ngày.
Đối với người bị viêm túi mật, ta sử dụng nhân trần, bồ công anh và nghệ vàng sắc, uống hàng ngày.
Nhân trần không chỉ là một loại nước giải khát, mà còn là một loại thuốc, do đó sử dụng không đúng cách có thể gây hậu quả đối với cơ thể. Vì khả năng kích thích quá trình tiết mật, sử dụng quá liều nhân trần có thể gây khó tiêu. Ngoài ra, nhân trần cũng có tính lợi tiểu, sử dụng quá nhiều có thể gây mất nước và tình trạng đi tiểu thường xuyên.
Lương Y Bùi Hồng Minh khuyên rằng, chỉ nên sử dụng nhân trần với liều lượng từ 10-25g/ngày. Nếu sử dụng nhân trần như một loại thuốc điều trị, người ta cần tham khảo ý kiến của bác sĩ trị liệu và bác sĩ Đông y. Hơn nữa, người mắc hạ nhiệt, trẻ em dưới 1 tuổi và phụ nữ mang bầu không nên sử dụng.
Khi mua nhân trần, cần phân biệt với nhân trần Trung Quốc. Nhân trần Việt Nam có thân thảo, cao khoảng 1m, hình trụ thẳng, đôi khi phân cành, nhánh. Lá và phiến lá có hình trứng nhọn, mép răng cưa thưa và cuống lá ngắn. Tràng hoa của cây có màu tím hay lam. Lá có mùi thơm, vị cay hơi đắng.
Nhân trần bồ bồ, còn được gọi là nhân trần hoa đầu, có mùi hắc hơn nhân trần và giá rẻ hơn.
Nhân trần nhiều lá bắc, thuộc họ hoa mõm sói, lá không có cuống, phiến lá dài thon, mọc trên đất phèn và có mùi thơm.
