Báo cáo phát hành hôm nay (21/6) của Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thuỷ sản Việt Nam (VASEP) cho hay, xuất khẩu thủy sản 5 tháng đầu năm nay thấp hơn 29% so với cùng kỳ năm ngoái, chỉ đạt khoảng 3,4 tỷ USD.
Dù vậy, trong tháng 5/2023, kim ngạch xuất khẩu thủy sản đạt trên 808 triệu USD, cao nhất từ đầu năm tới nay, cho thấy tín hiệu thị trường đang tốt dần lên. Các mặt hàng chủ lực hạ dần mức độ sụt giảm so với cùng kỳ. Xuất khẩu sang các thị trường Mỹ, EU, Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc đều đạt doanh số cao nhất từ đầu năm tới nay.
Tuy nhiên, nếu xét trên con số tổng quát, xuất khẩu các mặt hàng thủy sản chính trong 5 tháng đầu năm 2023 đều giảm từ 10-40% so với cùng kỳ năm ngoái.
Trong đó, cá tra giảm sâu nhất 40%; tôm giảm 34%; cá ngừ giảm 31%; mực bạch tuộc giảm 12%. Tuy nhiên, có một số loại cá biển ghi nhận tăng trưởng dương như cá cơm tăng 53%; cá nục tăng 14%; cá chỉ vàng tăng 20%...
Xuất khẩu thuỷ sản Việt Nam sụt giảm những tháng đầu năm. (Ảnh: Hoàng Hà).
Tính về thị trường, xuất khẩu thủy sản sang Mỹ, EU giảm lần lượt 48% và 33%; sang Trung Quốc giảm 25%; sang Hàn Quốc giảm 21%, sang Nhật Bản giảm 8%.
VASEP đánh giá, có 3 nguyên nhân chính khiến sản xuất, xuất khẩu thủy sản của Việt Nam từ đầu năm tới nay giảm 30% so với cùng kỳ năm ngoái.
Thứ nhất, lạm phát và lượng tồn kho tăng nên nhu cầu tiêu thụ và nhập khẩu tại các thị trường giảm.
Thứ hai, Việt Nam cạnh tranh căng thẳng với các nước sản xuất khác về nguồn cung và giá, điển hình là Ecuador, Ấn Độ...
Thứ ba, sức chống chịu của bà con nông ngư dân và doanh nghiệp thủy sản suy yếu vì chi phí sản xuất tăng, giá bán giảm, tiêu thụ chậm, tồn kho tăng, cạn kiệt vốn và khó tiếp cận vay vốn để duy trì sản xuất, xuất khẩu.
Dự báo tình hình 6 tháng cuối năm, VASEP cho rằng, những biến động về cung - cầu xuất phát từ căn nguyên là chiến tranh, lạm phát đến nay chưa có tín hiệu khả quan, việc dự báo về thị trường cũng thiếu cơ sở và độ chắc chắn.
Nhiều doanh nghiệp nhận định, từ nay tới cuối năm, thị trường tiêu thụ thủy sản khó có thể phục hồi, hoặc sẽ phục hồi chậm.
Cụ thể, tại thị trường Mỹ, EU, ngoài việc trông đợi tình hình kinh tế và lạm phát có chiều hướng tích cực hơn, vấn đề lớn là phải giải quyết được lượng tồn kho. Năm 2022, những thị trường này nhập khẩu ồ ạt, chưa kịp tiêu thụ hàng đã gặp ngay cú sốc lạm phát nên hàng tồn nhiều, giá bán hạ.
Bên cạnh đó, cơn lốc hàng giá rẻ từ các nước như Ecuador, Ấn Độ gần như lấn át sản phẩm của Việt Nam tại những quốc gia này, nhất là mặt hàng tôm - sản phẩm chủ lực của nước ta. Do vậy, tín hiệu thị trường không mấy khả quan trong ngắn hạn.
Thị trường Nhật Bản, Hàn Quốc cũng bị sụt giảm nhu cầu vì lạm phát, nhưng không giảm sâu như hai thị trường trên. Nhiều doanh nghiệp vẫn nhìn thấy ở hai thị trường này điểm sáng lạc quan. Chỉ cần lạm phát dần ổn định, xuất khẩu sang hai Nhật Bản, Hàn Quốc sẽ hồi phục nhanh hơn, bù đắp cho những thị trường còn lại.
Nỗi lo lớn nhất của doanh nghiệp hiện nay là chi phí đầu vào cao, giá bán thấp. Trước tình hình trên, nếu nông dân và doanh nghiệp nuôi bỏ ao sẽ dẫn đến hệ lụy là khi thị trường hồi phục, không còn nguyên liệu để chế biến xuất khẩu. Như vậy, một lần nữa thủy sản Việt lại mất vị thế trước các nước khác, VASEP lo ngại.
