Thời thơ ấu và con đường học vấn của Arnold Sommerfeld

Arnold Johannes Wilhelm Sommerfeld sinh ngày 5 tháng 12 năm 1868 tại Konigsberg, thuộc Đông Phổ (nay là Kaliningrad, Nga) trong một gia đình có cha là nhà Vật lý học, đây cũng là động lực thôi thúc ông theo đuổi những nghiên cứu sau này.

Từ năm 1875-1886, Sommerfeld hoàn thành chương trình giáo dục từ tiểu học tới trung học tại thành phố Königsberg, nơi ông tốt nghiệp với thành tích xuất sắc. Sau khi tốt nghiệp trung học, ông ghi danh vào Đại học Albertina với chuyên ngành Toán học. Bằng trí thông minh tuyệt vời của mình, Sommerfeld đã nhận được tấm bằng Tiến sĩ Toán học vào năm 1891 khi mới chỉ ở tuổi 23.

“Việc cha tôi là một nhà vật lý học với niềm đam mê thu thập những vật chất trong tự nhiên cũng như theo đuổi khoa học dĩ nhiên là một niềm cảm hứng lớn. Nhưng năng lượng tích cực và trí thông minh của tôi được di truyền từ mẹ của mình, tôi nợ bà một món nợ không thể trả” – Sommerfeld viết trong cuốn tự truyện của mình năm 1917.

Những dấu mốc trong sự nghiệp

Sau khi có bằng Tiến sĩ, Sommerfeld tham dự kì thi lấy chứng chỉ giảng dạy vào năm 1892 trước khi hoàn thành nghĩa vụ quân sự bắt buộc vào năm 1893.

Vào năm 1894, ông có cơ hội trở thành trợ lý của Felix Klein – một nhà toán học nổi tiếng người Đức về hình học Euclid. Trong thời gian làm trợ lý cho Klein, ông đã tiếp thu ảnh hưởng và hoàn thành luận văn Lý thuyết toán học về nhiễu xạ (Mathematical theory of diffraction), đây cũng là bài luận giúp ông trở thành một giảng viên chính thức. Những năm sau đó, ông cùng với người thầy của mình đã cùng biên soạn 4 cuốn sách về lý thuyết con quay hồi chuyển từ năm 1897-1910.

“Klein là người đã thu hút tôi vào các vấn đề vật lý trong toán học một cách lôi cuốn và logic. Với tôi, ông ấy là người thầy tuyệt vời nhất, không chỉ trong toán học, mà trong cả vật lý lẫn cơ học” - Sommerfeld viết trong cuốn tự truyện của mình năm 1917.

Vào năm 1906, Sommerfeld vinh dự trở thành Giám đốc Viện Vật lý của Đại học Munich. Tại đây, ông đã dành 32 năm để truyền đạt kiến thức cho rất nhiều thế hệ các nhà khoa học về cơ học, quang học, nhiệt động lực học, phương trình vi phân trong vật lý và điện động lực học.

Trong khoảng thời gian này, Sommerfeld đã tạo ra một trong những thành tựu lớn nhất của mình, thuyết quỹ đạo elip Sommerfeld. Nghiên cứu của ông dựa trên mô hình nguyên tử Bohr trước đó nhưng được hoàn thiện và bổ sung. Theo Sommerfeld, electron không chỉ chuyển động trên một quỹ đạo xác định mà các quỹ đạo này có hình dạng khác và quỹ đạo có thể nghiêng khi có mặt từ trường. Điều này đã thêm vào một số trạng thái cho phép có thể có nhiều vạch phổ khác nhau xuất hiện. Chính vì thế, mô hình nguyên tử này đã mang đến các kết quả gần sát với các giá trị thực nghiệm.

Một điểm nhấn đáng nhớ khác trong cuộc đời của Sommerfeld là những liện hệ với bộ óc được cho là vĩ đại nhất lịch sử - Albert Einstein. Thời điểm đó, thuyết tương đối của Einstein vẫn chưa được chấp nhận rộng rãi, nhưng những đóng góp về mặt toán học của Sommerfeld đã giúp thuyết này dần được công nhận. Vào năm 1918, Sommerfeld lại trở thành người kế nhiệm của Einstein làm chủ tịch tại Deutsche Physikalische Gesellschaft (Cộng đồng vật lý nước Đức) – đây là tổ chức lâu đời nhất của những nhà vật lý học.

Là người đào tạo ra nhiều nhà khoa học cho thời đại mới của ngành vật lý cũng như là người đưa ra hằng số α (hằng số cấu trúc tinh tế) cho vật lý lượng tử, Sommerfeld đã nhận được vô số giải thưởng danh giá như: Huy chương vàng Lorentz, huân chương Planck, huân chương Oersted, …

Tuy vậy, Sommerfeld dường như không có duyên với giải thưởng Nobel khi chưa một lần chiến thắng dù được đề cử tận 84 lần trong hơn 30 năm. Vào năm 1951, ông qua đời ở tuổi 82 trong một tai nạn giao thông tại Munich, để lại niềm tiếc nuối vô hạn cho giới vật lý.

Bắt đầu ngày mới với một bữa sáng lành mạnh, bổ dưỡng không chỉ giúp bạn tràn đầy năng lượng suốt cả ngày mà còn có lợi cho sức khỏe tổng thể. Ăn sáng đã được chứng minh giảm nguy cơ đau tim, tiểu đường và cải thiện khả năng tập trung.

Nhưng tác động tới sức khỏe không chỉ phụ thuộc vào việc bạn có ăn sáng hay không mà còn là những món bạn ăn. Nếu chọn thực phẩm không phù hợp, bạn có thể không đạt được hiệu quả tối ưu.

Ngũ cốc có đường

Chuyên gia dinh dưỡng Kelli McGrane giải thích: "Bắt đầu ngày mới với một bát ngũ cốc có thể khiến bạn cảm thấy đói ngay vì hầu hết ngũ cốc được làm bằng bột tinh chế ít chất xơ".

"Thêm vào đó, một số loại ngũ cốc chứa nhiều đường và ít protein. Bạn nên nhớ rằng trên thực tế, ngay cả các loại được cho là làm từ ngũ cốc nguyên hạt, thường chứa rất ít ngũ cốc nguyên hạt".

Xúc xích

"Mặc dù xúc xích là thực phẩm được nhiều người ăn nhưng đây không phải là lựa chọn bổ dưỡng nhất vào buổi sáng. Xúc xích được làm từ thịt xay, mỡ, gia vị, hương liệu và chất kết dính", chuyên gia dinh dưỡng Roxana Ehsani thông tin.

Do đó, xúc xích có xu hướng chứa nhiều natri (có thể làm tăng huyết áp, không tốt cho tim mạch), nhiều chất béo bão hòa (tăng cholesterol xấu) và chứa nhiều calo tổng thể. Các loại thịt đã qua chế biến như xúc xích có liên quan đến gia tăng nguy cơ mắc các bệnh mạn tính và ung thư.

“Thay vì chọn xúc xích vào buổi sáng, tại sao bạn không thưởng thức những loại thực phẩm giàu protein khác như trứng, sữa chua Hy Lạp, bơ hạnh nhân hoặc bơ hạt hướng dương”, chuyên gia dinh dưỡng Ehsani khuyên.

Bánh ngọt muffin

“Nhiều loại bánh nướng xốp, đặc biệt là loại mua ở quán cà phê hoặc cửa hàng tạp hóa, có nhiều calo, chất béo bão hòa và đường. Chúng thường có rất ít protein, không có khả năng khiến bạn no lâu”, chuyên gia McGrane chia sẻ.

Nước hoa quả

"Mặc dù bạn muốn bổ sung nhanh chóng vitamin C hoặc một lượng chất dinh dưỡng nhưng nước trái cây không phải là cách tốt để làm điều đó. Khi pha nước quả, bạn loại bỏ tất cả chất xơ nhưng vẫn hấp thụ tất cả đường và calo. Uống một ly nước cam tương đương ăn khoảng 5-6 quả cam và hơn 300 calo”, chuyên gia dinh dưỡng Amy Shapiro nói.

"Nếu bạn ăn cam và giữ lại chất xơ, bạn sẽ cảm thấy hài lòng với 1 quả. Quá nhiều đường ngay cả trong trái cây cũng có khả năng dẫn đến tăng cân, thèm đường và giảm năng lượng”.

“Hãy bỏ qua nước ép và thay vào đó là sinh tố. Sinh tố giữ tất cả chất xơ tự nhiên từ thực vật, giúp bạn no lâu và làm chậm quá trình tiêu hóa".

 (Theo Eatthis)