Tuy nhiên, việc dùng thực phẩm chức năng (TPCN) không đúng cách đã khiến một số trẻ gặp vấn đề về sức khỏe. Các bác sĩ khuyến cáo: Nếu các bậc cha mẹ lạm dụng, sử dụng TPCN bừa bãi thiếu hiểu biết sẽ vừa tốn tiền, vừa gây hại cho trẻ.
 |
| Các bậc cha mẹ đừng thần thánh hóa và nhầm lẫn thực phẩm chức năng là thuốc trị bệnh, có thể thay thế và giải quyết được dinh dưỡng cho con. Ảnh minh họa. |
Nạn nhân của những quảng cáo “trên trời”
Làm thế nào để con khỏe mạnh, lớn nhanh, thông minh là nỗi niềm đau đáu của tất cả các ông bố, bà mẹ. Chính vì vậy, những gia đình có con biếng ăn, còi cọc tìm đủ mọi cách để con mình thoát khỏi tình trạng suy dinh dưỡng. Và TPCN đã là “cứu cánh” để các bậc cha mẹ tìm đến.
Tìm kiếm từ khóa “Thực phẩm chức năng cho bé” trên Google, chỉ trong vòng 0,65 giây sẽ cho kết quả 1.670.000 nội dung liên quan. Trong đó, TPCN cho trẻ biếng ăn, trẻ còi xương, trẻ tự kỷ, trẻ sơ sinh, trẻ ngủ ngon… cũng hiện lên ngay ở phần tìm kiếm. Điều đó cho thấy mối quan tâm của bố mẹ đến TPCN là rất lớn. Tuy nhiên, việc sử dụng TPCN thế nào lại là một vấn đề đáng nói.
Chị Minh Phương (ở Hải Dương) sốt ruột vì con hơn 3 tuổi mà chỉ nặng 12kg. Bé biếng ăn, chị tìm đủ mọi cách để bé ham ăn mà không có kết quả. Tìm hiểu trên mạng, thấy có nhiều loại TPCN quảng cáo giúp bé ăn ngon, nâng cao hệ miễn dịch, chị Phương đã mua cho con dùng. Tuy nhiên, cho con uống liên tục 3 tháng mà vẫn không thấy tăng cân, tình trạng nôn trớ vẫn không giảm, chị Phương lại chuyển sang một loại nước sâm với giá khá đắt. “Tôi đã mua một hộp với giá hơn 1 triệu đồng cho con uống. Con chẳng thấy tăng cân mà lại có biểu hiện đi ngoài, nản quá”, chị Phương than thở.
Không chỉ có chị Minh Phương là “nạn nhân” của những quảng cáo trên trời về TPCN. Chị Lương Nguyên (Cầu Giấy, Hà Nội) do bận việc không có nhiều thời gian chăm con nên chị mua các loại TPCN có vitamin tổng hợp, vitamin E, C, dầu cá,... cho con uống. Không ngờ con uống TPCN được 1 tuần lại kêu mệt mỏi, cảm giác chán ăn, tim đập nhanh rồi nổi mụn khắp người. Vội đi khám, hóa ra con chị bị thừa quá nhiều vitamin và khoáng chất bổ sung làm tăng nguy cơ sỏi thận và gây tổn thương hệ tim mạch. Ngay cả TS Trần Ðáng - nguyên Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm (ATTP), Chủ tịch Hiệp hội TPCN Việt Nam - đã từng có văn bản khẩn gửi đến Cục ATTP báo cáo về trường hợp cháu nội ông lúc 3 tuổi bị ngộ độc sau khi sử dụng một sản phẩm TPCN của một công ty có tiếng trong sản xuất dược phẩm. Theo ông Trần Ðáng, sản phẩm này đã quảng cáo quá mức, gây ảnh hưởng đến sức khỏe của người sử dụng.
Không phải trẻ em nào cũng dùng TPCN
Nói về tình trạng TPCN tràn lan như hiện nay, PGS.TS Nguyễn Tiến Dũng, nguyên trưởng Khoa Nhi, Bệnh viện Bạch Mai cho biết: “Tôi không hiểu vì sao nước mình lại nhiều TPCN đến thế. Khái niệm TPCN được người Nhật sử dụng đầu tiên vào những năm 1980 để chỉ những thực phẩm chế biến có chứa những thành phần tuy không có giá trị dinh dưỡng nhưng giúp nâng cao sức khoẻ cho người sử dụng. Nhưng đến nay ở Nhật Bản cũng chỉ đang lưu hành khoảng 100 loại TPCN. Ở Việt Nam thì chưa kiểm soát được số liệu này, riêng nhập khẩu về cũng rất nhiều loại, chưa kể số lượng TPCN sản xuất trong nước. Nhiều như thế, ngay cả bác sĩ cũng không nắm được hết, chứ chưa nói gì đến người dân. Điều này rất khó cho người tiêu dùng”.
Dinh dưỡng thông thường với trẻ em cực kỳ quan trọng. Các thầy thuốc làm về Nhi khoa được dạy rằng: “Cái bếp đi trước, tủ thuốc đi sau”. TPCN nằm giữa ranh giới thuốc thông thường và thực phẩm: nó có một vài đặc điểm của thực phẩm và có một vài đặc điểm của thuốc nhưng không phải là thuốc. Vì vậy sử dụng TPCN thế nào để đạt hiệu quả thực sự không phải dễ. TPCN đắt hơn thuốc nhưng nếu không biết cách sử dụng hiệu quả thì sẽ bị mất một số tiền rất lớn thay cho việc dùng số tiền ấy để mua thức ăn thông thường như thịt, sữa... cho trẻ. Khi bị bệnh, chúng ta phải mua thuốc điều trị, đã rất tốn kém rồi nay lại phải chi thêm một khoản cho TPCN.
PGS.TS Nguyễn Tiến Dũng cho hay: “Bộ Y tế đã có quy định không được phép kê TPCN vào đơn thuốc. Đây là một quy định rất tốt để người dân có thể quyết định việc sử dụng TPCN như thế nào cho đúng. Có rất nhiều loại TPCN tốt, nhưng nếu lạm dụng và sử dụng không hiểu biết, thì sẽ gây hại cho người sử dụng. Với trẻ em, chỉ những trường hợp thực sự cần thiết, thầy thuốc mới kê TPCN, còn những cháu có chế độ dinh dưỡng tốt, không có nguy cơ gì về hấp thu thì không cần bổ sung TPCN”.
Các bác sĩ chuyên khoa khuyến cáo, khi định dùng TPCN cho trẻ, cha mẹ nên tham khảo ý kiến thầy thuốc xem con mình có thiếu chất gì, sống trong hoàn cảnh nào, mắc bệnh gì, từ đó biết được loại TPCN nào đáp ứng tình trạng bệnh lý cũng như dinh dưỡng của con. Nếu cứ dùng bừa bãi, vừa tốn tiền mà nhiều khi còn có hại. PGS.TS Nguyễn Tiến Dũng chia sẻ: Trên thị trường có một loại TPCN công thức y như Oresol - là một loại thuốc dùng cho trẻ em bị tiêu chảy, thường được đóng gói để pha thànhdung dịch 1.000ml, 500ml, 200ml nhằm phù hợp với lứa tuổi. Đã uống Oresol là phải uống hàng trăm ml trở lên mới có tác dụng bồi phụ nước. Vậy mà loại TPCN trênchỉ đóng gói dạng 10ml. Trong trường hợp trẻ em bị tiêu chảy, mất nước trầm trọng mà lại sử dụng loại TPCN này sẽ ko giải quyết đc tình trạng mất nước và nguy hiểm đến tính mạng. Như vậy, TPCN mà lại đóng gói như thuốc, rất dễ gây nhầm lẫn cho người sử dụng dẫn đến nguy hiểm.
PGS Nguyễn Tiến Dũng cũng nhấn mạnh, chỉ có những trường hợp trẻ em sau đây mới nên cho sử dụng TPCN như trẻ mắc bệnh mãn tính (ung thư, những bệnh phải chữa dài ngày...), trẻ thiếu dinh dưỡng trầm trọng, hấp thu qua đường tiêu hoá không đủ.
Bà Nguyễn Thị Lâm - Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia cũng cảnh báo, TPCN khi lạm dụng đều không tốt. Với trẻ nhỏ, các bậc phụ huynh nên bổ sung những thực phẩm giàu vitamin A, D, giàu chất sắt, canxi, kẽm cho trẻ có trong các thực phẩm như dầu gan cá, trứng gà, tôm đồng, lươn, gan, ngũ cốc, sữa... mà không cần tốn tiền để mua các loại TPCN.
Theo PGS.TS Nguyễn Tiến Dũng: TPCN là thực phẩm, được thêm vào một số chất vi lượng, vitamin... nên không thể thay thế được việc ăn uống thông thường, càng không thể thay thế thuốc nếu trẻ bị bệnh. Tác dụng của TPCN không nhiều, vì thế đừng lạm dụng gây tốn kém. Thêm nữa, nếu vừa dùng thuốc lại vừa sử dụng TPCN sẽ có thể gây gây dị ứng, hoặc khiến cho chúng ta quên đi việc bổ sung dinh dưỡng thông thường, hoặc quên đi việc uống thuốc điều trị theo chỉ định của bác sĩ. Việc sử dụng quá nhiều loại TPCN kèm với thuốc cũng gây khó khăn cho trẻ khi phải uống quá nhiều.
