Ông Trầm Bê (61 tuổi) cùng 9 bị cáo nguyên là lãnh đạo và nhân viên Ngân hàng Phương Nam (đã sáp nhập vào Sacombank) vừa bị VKSND Tối cao truy tố về tội Vi phạm quy định về hoạt động ngân hàng, hoạt động khác liên quan đến hoạt động ngân hàng theo Khoản 4 Điều 206 BLHS 2015, khung hình phạt 10-20 năm tù.

Hiện, ông Trầm Bê thi hành án 4 năm tù trong đại án Phạm Công Danh.

Trong vụ án này, ông Trầm Bê bị cáo buộc chỉ đạo cấp dưới phê duyệt cho Dương Thanh Cường (nguyên Tổng giám đốc Công ty CPXD TM Bình Phát) vay khi "không đủ điều kiện", để ông này chiếm đoạt tiền của nhà băng.

Khai với cơ quan điều tra, ông Bê cho biết, năm 2008 người đàn ông tên Ánh dẫn Cường đến hội sở ngân hàng gặp ông, đề nghị vay tiền để thực hiện dự án trung tâm thương mại tại quận Tân Phú.

Đến tháng 4/2008, Cường đề nghị được vay tiếp để thực hiện dự án cao ốc căn hộ và biệt thự vườn Thanh Phát với danh nghĩa Công ty Thanh Phát. Tài sản thế chấp là 23 giấy chứng nhận quyền sử dụng đất – QSDĐ ở xã Phong Phú, huyện Bình Chánh. Thực tế tài sản này đã được Cường thế chấp cho Ngân hàng Nông nghiệp nông thôn chi nhánh 6.

Ông Trầm Bê trong lần ra tòa năm 2018. (Ảnh: Thành Nguyễn)

Ông Trầm Bê ký duyệt cho công ty của Cường vay 3 lần. Do Cường không có khả năng tài chính nên các hợp đồng sau đều dùng để trả nợ cho hợp đồng trước. Đến năm 2010, Cường gán toàn bộ 23 bất động sản ở Bình Chánh cho Ngân hàng Phương Nam để thanh lý tổng cộng 331 tỷ đồng gốc và lãi các khoản nợ.

Theo ông Bê, khi tiếp nhận hồ sơ của Cường (do Nguyễn Thị Xuân Trang - Giám đốc, kiêm Hội đồng tín dụng Sở giao dịch trình lên) chuyển cho bộ phận định giá. Căn cứ vào kết quả này, thấy tài sản đủ đảm bảo cho khoản vay, nên ông ký duyệt dù 23 giấy chứng nhận QSDĐ vẫn là đất nông nghiệp, chưa công chứng, đăng ký giao dịch bảo đảm.

Cựu Phó Chủ tịch HĐQT Ngân hàng Phương Nam cũng cho rằng không biết các tài sản này được Cường thế chấp cho ngân hàng khác.

"Không ai chỉ đạo hay tác động tôi xét duyệt cho Công ty của Dương Thanh Cường vay vốn. Lúc đó tôi nghĩ đơn giản Cường có tài sản thì cho vay, ngân hàng không mất tiền, bảo toàn được vốn. Nhưng khi làm việc với cơ quan điều tra tôi nhận thấy việc ký duyệt là không đúng quy định", ông Bê khai và khẳng định hoàn toàn không nhận khoản tiền hay quà từ Cường.

Ông Bê thừa nhận việc cho công ty của Cường vay không đúng quy định, chủ yếu do mình cùng Phan Huy Khang (nguyên Tổng giám đốc Ngân hàng Phương Nam) và Nguyễn Thị Xuân Trang bàn bạc và quyết định dựa vào định giá tài sản. Các nhân viên khác chỉ làm theo quy trình và chỉ đạo. "Tuy nhiên, việc Cường chiếm đoạt tiền ngân hàng là khách quan, không lường trước được, đề nghị các cơ quan tố tụng xem xét", ông Bê ghi trong bút lục.

Quá trình điều tra, Phan Duy Khang thừa nhận cùng với Trầm Bê ký duyệt cho công ty của Cường vay trái quy định. Là người chịu trách nhiệm chính trong việc thẩm định hồ sơ và làm thủ tục giải ngân, Giám đốc Sở giao dịch Nguyễn Thị Xuân Trang đang bỏ trốn, bị truy nã. Cơ quan điều tra tạm đình chỉ bị can khi nào bắt được sẽ xử lý sau.

Một loại bị can là cán bộ cấp dưới cũng thừa nhận sai phạm trong quy trình phê duyệt hồ sơ, song nguyên nhân là làm theo chỉ đạo của cấp trên.

Riêng Trầm Viết Trung (nguyên Ủy viên Hội đồng tín dụng Ngân hàng TMCP Phuơng Nam) kêu oan. Ông này cho rằng đã thực hiện đúng nhiệm vụ quyền hạn của mình. Với tư cách là thành viên Hội đồng tín dụng ký duyệt cho công ty của Cường vay hợp đồng đầu tiên, ông đưa ra ý kiến và 8 điều kiện chi tiết để đảm bảo thu hồi vốn và giao cho Sở giao dịch thực hiện.

Tuy nhiên, Sở giao dịch không làm đúng các yêu cầu của ông tại biên bản Hội đồng tín dụng. Hợp đồng này sau đó được tất toán trước thời hạn để ký lại hợp đồng thứ 2 với số tiền lớn hơn, mà không kèm theo các điều kiện quản lý rủi ro khi ông đã nghỉ việc.

Ông Trung khai, bản thân là người làm công ăn lương nhưng bất đồng quan điểm với lãnh đạo ngân hàng. Do chịu áp lực lớn từ ông Trầm Bê, để tránh mâu thuẫn với Hội đồng quản trị và không muốn tiếp tay cho việc cấp tín dụng không có kiểm soát, nên ông xin nghỉ việc sau 12 ngày ký duyệt biên bản Hội đồng tín dụng.

Tuy nhiên, VKS cho rằng ông Trung phải chịu trách nhiệm cùng Trầm Bê và các đồng phạm khác trong việc ký duyệt hợp đồng cho vay lần đầu để Cường chiếm đoạt 127 tỷ đồng.

Là người chủ mưu trong vụ án, hồi tháng 11/2015, Dương Thanh Cường bị TAND TP HCM tuyên phạt mức án tù chung thân về tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản và bồi thườngcho Agribank Chi nhánh 6 hơn 1.100 tỷ đồng. Lãnh đạo và cán bộ Agribank Chi nhánh 6 cùng các bị cáo khác trong vụ án nhận 8-25 năm tù.

Tòa cũng hủy lệnh kê biên 23 giấy chứng nhận quyền sử dụng đất giao cho Ngân hàng Phương Nam quản lý. Bởi ngân hàng này là đơn vị quản lý hợp pháp, Agribank chỉ nắm giữ bản sao. Việc để cho Cường mang những giấy tờ này sang Phương Nam tiếp tục thế chấp vay tiền là lỗi của Agribank.

Bản án được tòa phúc thẩm giữ nguyên. Tuy nhiên, TAND Tối cao sau đó kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm về phần dân sự - tức xem xét lại quyết định trả cho Phương Nam 23 giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.

Ngày 3/5/2019, TAND TP HCM xử sơ thẩm lần 2, tiếp tục kê biên các tài sản này để đảm bảo nghĩa vụ thi hành án cho Agribank. Quyền lợi của Ngân hàng Phương Nam sẽ được xem xét khi Trầm Bê và các thuộc cấp bị đưa ra xét xử.