Cấm mở lối đi dân sinh ngang đường sắt

Trong phiên thảo luận sáng ngày 30/5, dưới sự chủ trì của Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển, các đại biểu đã đưa ra nhiều ý kiến góp ý dự thảo Luật Đường sắt (sửa đổi). Trong đó, vấn đề được nhiều đại biểu quan tâm chính là việc bảo đảm an ninh, trật tự, an toàn trong hoạt động giao thông vận tải đường sắt, đặc biệt là lối đi dân sinh làm mất an toàn giao thông đường sắt khi thời gian quan nhiều vụ tai nạn đường sắt đã xảy ra từ những lối đi dân sinh này. Theo thống kê, trên 90% số vụ tai nạn giao thông đường sắt xảy ra tại các điểm giao cắt giữa đường bộ với đường sắt, trong đó trên 80% xảy ra tại các đường ngang dân sinh bất hợp pháp.

Hơn nữa, hiện nay đường ngang, lối dân sinh gia tăng về số lượng (số lượng đường ngang năm 2005 có 1.456, đến năm 2015 có 1.498, tăng 42 đường ngang; lối đi dân sinh năm 2005 có 3867, đến năm 2015 có 4309, tăng 442 đường), tai nạn đường sắt xảy ra chủ yếu tại đường ngang, đường giao cùng mức và tự phát còn nhiều.

Bộ trưởng Bộ GTVT Trương Quang Nghĩa giải trình thêm về dự thảo Luật Đường sắt. Ảnh quochoi.vn

Trước việc này, nhiều ĐBQH đề nghị rà soát, tổng kiểm tra đường ngang để có quy định phù hợp đảm bảo an toàn, hạn chế tối đa tai nạn đường sắt và với lộ trình hợp lý để xây dựng; quy định cụ thể hơn về hành lang an toàn giao thông; quy định rõ, cụ thể trách nhiệm của các cấp khi tai nạn xảy ra; quy định rõ trách nhiệm bảo vệ KCHTĐS của doanh nghiệp, địa phương, về lối đi dân sinh để quản lý…

Báo cáo giải trình tiếp thu của UBTVQH cho biết, Dự thảo Luật đã chỉnh sửa thuật ngữ tại khoản 23 Điều 3 về “Lối đi dân sinh” cho phù hợp để quản lý, đồng thời bổ sung quy định cấm “Mở lối đi dân sinh” tại khoản 3 Điều 9 của Dự thảo Luật. Dự thảo Luật quy định cụ thể trách nhiệm của Bộ GTVT, UBND các cấp nơi có đường sắt đi qua, trách nhiệm của doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân trong việc bảo vệ KCHTĐS. Đồng thời, quy định rõ trách nhiệm của UBND các cấp trong việc giao, cho thuê đất dọc hành lang an toàn giao thông đường sắt phải bố trí đất để xây dựng đường gom, cầu vượt, hầm chui, hàng rào để đảm bảo an toàn giao thông đường sắt; quản lý, tăng cường các điều kiện an toàn giao thông tại lối đi dân sinh; giảm, xóa bỏ các lối đi dân sinh hiện có theo lộ trình; chịu trách nhiệm trong việc phát sinh lối đi dân sinh mới.

Chưa quy định lộ trình xây dựng đường sắt tốc độ cao

Các ĐBQH cũng đặc biệt quan tâm đến các quy định về đường sắt tốc độ cao. Nhiều ý kiến đề nghị làm rõ sự phù hợp với chủ trương của Đảng về xây dựng kết cấu hạ tầng giao thông và sự cần thiết có chương quy định về đường sắt tốc độ cao trong Dự thảo Luật. Có ý kiến đề nghị bổ sung việc khẳng định chủ trương đầu tư đường sắt tốc độ cao trong dự thảo luật để trình Quốc hội thông qua làm cơ sở cho việc triển khai dự án...Cũng như nghị quy định rõ về vận tốc, yếu tố kỹ thuật, khổ đường và một số yêu cầu cơ bản về đường sắt tốc độ cao trong Dự thảo Luật.

Báo cáo giải trình tiếp thu của UBTVQH cho biết, Ủy ban thường vụ Quốc hội thấy rằng việc quy định về đường sắt tốc độ cao như trong Dự thảo Luật là rất cần thiết để có cơ sở pháp lý cho việc chuẩn bị và đầu tư xây dựng đường sắt tốc độ cao khi đất nước có đủ điều kiện.

Tuy nhiên, về lộ trình xây dựng đường sắt tốc độ cao, xin không quy định trong Dự thảo Luật mà sẽ được nghiên cứu kỹ lưỡng ở bước lập báo cáo đầu tư dự án trên cơ sở Chiến lược, quy hoạch đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt và khả năng huy động vốn, nhu cầu vận tải từng khu đoạn để trình Quốc hội xem xét, thông qua chủ trương đầu tư.

Về tốc độ, yếu tố kỹ thuật... đường sắt tốc độ cao, báo cáo giải trình tiếp thu của UBTVQH cho biết, tham khảo quy định về vận tốc thiết kế đối với đường sắt tốc độ cao của một số nước trên thế giới thì đường sắt tốc độ cao đều là đường đôi, phần lớn có khổ 1.435 mm, đường đôi điện khí hóa. Có tốc độ thiết kế từ 200 km/h trở lên.

Đề nghị cho tư nhân tham gia kinh doanh đường sắt

Báo cáo giải trình tiếp thu của Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng thể hiện, quá trình thẩm tra các ý kiến cho rằng việc ngành đường sắt chỉ chiếm thị phần vận tải chưa đầy 1%, trong khi luôn được Nhà nước đầu tư từ 2-3% tổng vốn đầu tư cho toàn ngành giao thông vận tải cho thấy hiệu quả đầu tư chưa cao, kết quả đầu tư chưa tương xứng với nguồn vốn đã đầu tư.

Đại biểu Nguyễn Văn Chương (TP Hồ Chí Minh) cho rằng, hàng chục năm qua, tỷ lệ đầu tư cho ngành đường sắt chỉ chiếm khoảng 2-3% tổng mức đầu tư phát triển giao thông. Nếu giai đoạn tới, việc đầu tư cho ngành đường sắt vẫn tiếp tục không được ưu tiên như thời gian qua thì tương lai của ngành đường sắt sẽ không có sự thay đổi, đường sắt Việt Nam sẽ tiếp tục bị lạc hậu, kém phát triển.

Có ĐBQH cho rằng, chính sự độc quyền và ưu đãi với ngành đường sắt đang tạo ra sự bất bình đẳng trong hoạt động kinh doanh vận tải.

Vì thế, Đại biểu Nguyễn Văn Thể đề nghị Luật đường sắt phải khuyến khích đầu tư đối tác công tư. Theo đó, quy định sẽ huy động nguồn lực trong nước và ngoài nước tham gia đầu tư vào đường sắt.

“Cái gì tư nhân làm được hãy cho phép tư nhân làm. Nhà nước không thể làm hết việc xây dựng đường sắt rồi kinh doanh nhà ga được”, Đại biểu Thể cho biết.

Giải trình thêm về dự thảo Luật, Bộ trưởng Bộ GTVT Trương Quang Nghĩa nêu: Ngành đường sắt vừa qua nhận được ít sự quan tâm, đến nay sau hàng chục năm sử dụng, hệ thống đường sắt hiện rất lạc hậu nên cần có chính sách đầu tư hiện đại.

“100 năm trước Việt Nam là một trong những nước có hệ thống đường sắt phát triển. Tuy nhiên, sau 100 năm, đường sắt Việt Nam cứ kém dần đi. Nguyên nhân do trạng đầu tư hạn chế cho ngành. Giai đoạn 2011-2015, đầu tư cho đường sắt chỉ chiếm 3,18% cơ cấu đầu tư cho giao thông. Trong khi đó, đầu tư cho đường bộ chiếm tới hơn 88%. Đường sắt ít được quan tâm nên càng khó phát triển. Năm 2016, vận tải đường sắt với hàng hoá chỉ còn 0,4%. Đó là lý do dẫn đến chi phí vận tải ở nước ta rất cao so với thế giới”, Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải Trương Quang Nghĩa cho hay.