Sáng 30/11, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 8, với 461/463 đại biểu tham gia biểu quyết tán thành (chiếm 96,24%) Quốc hội đã thông qua Luật Tư pháp người chưa thành niên.

Tổng Bí thư Tô Lâm, Chủ tịch nước Lương Cường và Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính bấm nút thông qua Luật Tư pháp người chưa thành niên. Ảnh: TTXVN.

Thống nhất tách vụ án hình sự

Luật quy định tách vụ án trong trường hợp vụ án có bị can là người chưa thành niên và bị can là người trưởng thành nhằm bảo đảm thực thi đầy đủ các chính sách nhân văn, tiến bộ đối với người chưa thành niên.

Đồng thời, không quy định cụ thể trong luật về thời điểm tách vụ án tại giai đoạn điều tra như dự thảo trình Quốc hội thảo luận tại kỳ họp thứ 8, mà giao cho liên ngành tư pháp trung ương quy định chi tiết việc tách vụ án.

Trình bày báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự án luật liên quan đến nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga cho biết, một số ý kiến nhất trí với quy định phải tách vụ án trong giai đoạn điều tra và đề nghị giao cho liên ngành tư pháp trung ương hướng dẫn cụ thể thời điểm tách vụ án. Có ý kiến nhất trí quy định phải tách vụ án ngay sau khi có chứng cứ chứng minh hành vi phạm tội của bị can. Có ý kiến đề nghị quy định có thể tách vụ án.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhấn mạnh, nhằm thể chế hóa yêu cầu của Đảng về “phát triển hệ thống tư pháp thân thiện và bảo vệ trẻ em”, thực thi đầy đủ các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên, luật đã bổ sung nhiều chính sách và quy định chuyên biệt, thân thiện và nhân văn hơn dành cho người chưa thành niên.

Trên cơ sở ý kiến đại biểu Quốc hội thảo luận tại Kỳ họp thứ 7 và tại Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách, để bảo đảm thận trọng, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo Ủy ban Tư pháp xin ý kiến 5 cơ quan có liên quan về quy định tách vụ án hình sự.

Văn bản tham gia ý kiến của 5 cơ quan (Bộ Công an, Bộ Quốc phòng, Bộ Tư pháp, Viện kiểm sát nhân dân tối cao, TANDTC) đều thống nhất việc tách vụ án trong trường hợp vụ án có bị can là người chưa thành niên và bị can là người trưởng thành.

Đồng thời, Tòa án nhân dân tối cao đề nghị không quy định cụ thể thời điểm tách vụ án tại giai đoạn điều tra trong luật, mà nên giao cho liên ngành tư pháp trung ương quy định chi tiết.

Để bảo đảm phù hợp và bao quát đầy đủ các trường hợp phát sinh trong thực tiễn giải quyết án, tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội và ý kiến của các cơ quan tư pháp trung ương, dự thảo luật đã được chỉnh lý theo hướng quy định tách vụ án nhằm bảo đảm thực thi đầy đủ các chính sách nhân văn, tiến bộ đối với người chưa thành niên, đồng thời, không quy định cụ thể trong luậtvề thời điểm tách vụ án tại giai đoạn điều tra mà giao cho liên ngành tư pháp trung ương quy định chi tiết việc tách vụ án.

12 biện pháp xử lý chuyển hướng

Luật quy định 12 biện pháp xử lý chuyển hướng gồm: Khiển trách; Xin lỗi bị hại; Bồi thường thiệt hại; Giáo dục tại xã, phường, thị trấn; Quản thúc tại gia đình; Hạn chế khung giờ đi lại; Cấm tiếp xúc với người có nguy cơ dẫn đến người chưa thành niên phạm tội mới; Cấm đến địa điểm có nguy cơ dẫn đến người chưa thành niên phạm tội mới; Tham gia chương trình học tập, dạy nghề; Tham gia điều trị hoặc tư vấn tâm lý; Thực hiện công việc phục vụ cộng đồng; Giáo dục tại trường giáo dưỡng.

Người chưa thành niên phạm tội thuộc một trong 3 trường hợp sau đây, nếu không thuộc trường hợp được miễn trách nhiệm hình sự theo quy định của Bộ luật Hình sự thì có thể được áp dụng biện pháp xử lý chuyển hướng.

Một là, người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phạm tội rất nghiêm trọng theo quy định của Bộ luật Hình sự, trừ trường hợp quy định tại khoản 1 và khoản 3 Điều 38 của Luật này.

Hai là, người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi phạm tội rất nghiêm trọng do vô ý, phạm tội nghiêm trọng hoặc phạm tội ít nghiêm trọng theo quy định của Bộ luật Hình sự, trừ trường hợp quy định tại khoản 2 và khoản 3 Điều 38 của Luật này.

Ba là, người chưa thành niên là người đồng phạm có vai trò không đáng kể trong vụ án.

Luật có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2026.

Riêng quy định tại Điều 139 về “áp dụng biện pháp giám sát điện tử”; khoản 1 và khoản 2, Điều 162 về “Điều kiện cơ sở vật chất của trại giam riêng, phân trại hoặc khu giam giữ dành riêng cho người chưa thành niên là phạm nhân trong trại giam” của Luật này có hiệu lực thi hành kể từ ngày 1/1/2028.