"Hố đen"

Chi tiết về một cuộc săn tàu ngầm hiếm thấy vừa được The Wall Street Journal đăng tải, dựa theo các phỏng vấn với giới chức Hải quân Mỹ, Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO), thủy thủ tàu sân bay USS George H.W. Bush (gọi tắt là USS Bush) cũng như những thông báo từ chính phủ Nga.

Hôm 6/5, sau đợt thử tên lửa hành trình ở biển Baltic, Bộ Quốc phòng Nga thông báo tàu ngầm tấn công Krasnodar sẽ vượt Địa Trung Hải để hội quân cùng Hạm đội Biển Đen của nước này ở quân cảng Sevastopol - Ukraine. Mỹ và đồng minh đã nắm thông tin này.

Tàu ngầm tấn công Krasnodar của Nga tại Bắc Hải đầu tháng 5/2017 Ảnh: TWITTER.

Chiếc tàu ngầm chạy bằng động cơ diesel của Nga di chuyển trên mặt biển cùng một tàu lai dắt dẫn đường. Mỹ và đồng minh NATO đã triển khai kế hoạch theo dõi thường lệ bằng máy bay tuần tra và tàu chiến. "Dù chỉ theo dõi một tàu ngầm không có ý định lẩn trốn nhưng vẫn phải có sự điều phối và nỗ lực" - đại úy Bill Ellis, chỉ huy đội Task Force 67 - nhóm máy bay săn ngầm P8-Poseidon của Mỹ ở châu Âu, cho biết.

Lực lượng Hải quân NATO đã cắt cử một tàu khu trục nhỏ của Hà Lan thực hiện nhiệm vụ trông chừng tàu ngầm Nga. Phía tàu Hà Lan cử trực thăng NH-90 chụp hình Krasnodar tại biển Bắc Hải và… đăng tải lên mạng xã hội Twitter! Tàu chiến HMS Somerset của Anh tiếp quản sứ mệnh theo dõi ngày 5-5, khi Krasnodar từ vùng biển Hà Lan tiến vào Bắc Hải. Qua eo biển Manche rồi qua Pháp và Tây Ban Nha, Krasnodar chuyển sang địa bàn "hộ tống" của một tàu tuần tra Tây Ban Nha.

Khi đến eo biển Gibraltar ngày 13-5, chiếc tàu ngầm Nga liền bị một tàu tuần dương Mỹ theo sát vào Địa Trung Hải. Máy bay săn ngầm P-8 Poseidon của Hải quân Mỹ rời căn cứ không quân ở Sigonella - Ý để cùng theo dõi. "Chúng tôi muốn xem nó đi đâu. Tàu ngầm mà, bất cứ lúc nào cũng có thể lặn mất tăm tích nên chúng tôi phải theo sát" - đại úy Ellis giải thích.

Khi Krasnodar tiến về hướng Đông, Bộ Quốc phòng Nga thông báo với các hãng hàng không quốc tế rằng nó sẽ tiến hành tập trận ngoài khơi vùng biển Libya. Giới chức và các chuyên gia phân tích quốc phòng của Mỹ cho rằng việc khoe tên lửa hành trình của Krasnodar lúc này hẳn là nhằm vào các khách hàng tiềm năng đang để mắt tới vũ khí Nga, như Ai Cập.

Tàu ngầm Kilo của Hải quân Nga. Ảnh: Supplied.

Một sự phô trương sức mạnh khó ngờ và kịch tính hơn nữa đã diễn ra chỉ vài ngày sau đó. Bộ Quốc phòng Nga ngày 29/5 thông báo tên lửa hành trình của Krasnodar đã tấn công các mục tiêu của nhóm khủng bố Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng và tiêu diệt nhiều phiến quân gần TP Palmyra - Syria. Việc này đánh dấu bước ngoặt của sứ mệnh giám sát chiếc tàu ngầm Nga vốn được Mỹ và các đồng minh đặt biệt danh là "Hố đen". Vụ tấn công tên lửa bất ngờ đã làm đảo lộn hoàn toàn hành trình thường lệ và châm ngòi một trong những nỗ lực săn tàu ngầm Nga của Mỹ kể từ Chiến tranh lạnh.

Trốn tìm

Ngày 5/6, USS Bush cùng 5 tàu hộ tống của Hải quân Mỹ băng qua kênh đào Suez vào Địa Trung Hải để yểm hộ quân nổi dậy Syria và tấn công IS. Tuy nhiên, tàu sân bay trị giá 6,2 tỉ USD này nhanh chóng được bổ sung nhiệm vụ: truy lùng chiếc Krasnodar lúc bấy giờ đã lẩn trong sóng biển và bắt đầu trò chơi trốn tìm. Tham gia chuyến săn tàu ngầm đặc biệt này còn có các trực thăng MH-60R Seahawk và chiến đấu cơ chống ngầm P-8 Poseidon xuất phát từ Ý. Các thủy thủy và phi công ít kinh nghiệm tác chiến chống tàu ngầm thực tiễn của Mỹ bắt đầu bài học thực hành đắt giá.

Hải quân Mỹ - nhiều năm qua đã huấn luyện các đội săn tàu ngầm thông qua những cuộc tập trận hải quân và mô phỏng máy tính - hiện theo dấu các tàu ngầm Nga ở Baltic, Bắc Đại Tây Dương và Địa Trung Hải. "Không có luyện tập nào tốt hơn là tác chiến thực tế" - đại úy hải quân Mỹ Benjamin Nicholson - thuộc Liên đội tàu Khu trục 22, người giám sát tác chiến ngầm và nổi cho nhóm tàu tấn công USS Bush - khẳng định.

Suốt nhiều ngày trong tháng 6, phía Mỹ liên tục dùng radar dò tín hiệu của Krasnodar trên mặt nước hoặc thả các cột sonar dò tìm dưới nhiều độ sâu. Trên USS Bush còn có 3 nhà đại dương học của Hải quân Mỹ để giúp dò tìm chiếc tàu ngầm Nga. Đến ngày 18/6, sau khi Mỹ bắn hạ chiếc chiến đấu cơ Sukhoi của Syria vì bất chấp cảnh báo, Nga dọa sẽ bắn rơi máy bay Mỹ trong không phận Tây Syria. Năm ngày sau, chiếc tàu ngầm của Nga mà Mỹ săn đuổi lại bất ngờ phóng loạt tên lửa hành trình khác trúng kho đạn của IS!

Trò chơi trốn tìm kết thúc khi Krasnodar - báo chí Mỹ gọi là tàu ngầm ma - trồi lên ở Địa Trung Hải, cập cảng Tartus - Syria hôm 30-7, trùng ngày Hải quân Nga. Còn USS Bush về tới căn cứ ở Mỹ ngày 21-8.

Nga tự tin rằng lứa tàu ngầm mới của nước này là những cỗ máy kín tiếng nhất thế giới. Bao phủ bằng một lớp vỏ hút âm thanh giúp Krasnodar qua mặt các thiết bị phát hiện tàu ngầm, hệ thống đẩy được gắn trên các bộ giảm tiếng ồn trong khi loại pin có thể sạc được giúp tàu di chuyển gần như im lặng.

Tìm dấu vết của một tàu ngầm vận hành bằng pin năng lượng dưới mặt nước dù không đến mức bất khả thi nhưng là một nhiệm vụ cực kỳ khó khăn. Pin của Krasnodar có thể duy trì bao lâu? Đó là bí mật mà Nga không hé răng nửa lời, trong khi giới chức Hải quân Mỹ hẳn có những đánh giá riêng nhưng cũng chưa một lần tiết lộ. Các nhà phân tích hải quân phương Tây cho rằng khả năng lớn nhất là khoảng 2 ngày, Krasnodar sẽ phải sạc pin một lần. Khi động cơ diesel chạy, con tàu có thể dễ bị phát hiện hơn.