Chiều qua (15/7), sau khi đổ bộ đất liền khu vực Quảng Trị đến Đà Nẵng, áp thấp nhiệt đới đã suy yếu thành một vùng áp thấp và tan dần. Tuy nhiên, hoàn lưu của áp thấp nhiệt đới kết hợp với đới gió đông nam tiếp tục gây mưa lớn cho các tỉnh Bắc Trung Bộ, đồng thời mưa lớn mở rộng ra các tỉnh ven biển và đồng bằng Bắc Bộ, tập trung nhiều tại Quảng Ninh, Hải Phòng, Nam Định và Thái Bình.

Dự báo hôm nay đến chiều 17/7, khu vực đồng bằng và ven biển Bắc Bộ, Hòa Bình, khu vực Thanh Hóa đến Quảng Trị có mưa vừa, mưa to và dông, cục bộ có nơi mưa rất to với lượng mưa phổ biến từ 60-120mm, cục bộ có nơi trên 200mm. Ngoài ra, từ chiều tối và đêm 17/7, khu vực Hòa Bình, đồng bằng và ven biển Bắc Bộ, Bắc Trung Bộ tiếp tục có mưa vừa, mưa to và dông, cục bộ có nơi mưa rất to với lượng mưa phổ biến từ 20-50mm, cục bộ có nơi trên 80mm. Từ 18/7 mưa lớn giảm dần ở khu vực này. Do mưa lớn kéo dài, nguy cơ cao xảy ra lũ quét, sạt lở đất ở vùng núi, ngập úng ở nơi trũng thấp.

Đáng lưu ý, từ 18-20/7, sau khi mưa giảm ở đồng bằng và ven biển Bắc Bộ, khu vực Tây Bắc và Việt Bắc có khả năng đón mưa lớn cục bộ trở lại, nhất là Hà Giang - tâm điểm mưa lớn và sạt lở đất thời gian qua. Theo ông Nguyễn Văn Hưởng, Trưởng phòng Dự báo Thời tiết của Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia, trong tháng 5-6, khu vực vùng núi Bắc Bộ chịu hội tụ của hình thái gió đông nam từ khối không khí biển lấn vào và gió tây nam khu vực Thượng Lào di chuyển sang. Vì vậy, các đợt mưa lớn liên tục xuất hiện tại khu vực này, trọng tâm là Hà Giang với lượng mưa vượt trung bình nhiều năm, có thời điểm trong 12 tiếng đồng hồ, mưa tới nửa mét đã xuất hiện ở Tân Lập, Hà Giang.

Ông Hưởng cho biết, do mưa lớn kéo dài suốt từ tháng 6 đến nay và còn tiếp tục trong thời gian tới nên đất đá ở nhiều khu vực tại Hà Giang, Cao Bằng, Lào Cai, Điện Biên, Lai Châu, Yên Bái đã đạt trạng thái bão hoà hoặc gần bão hoà, chỉ cần một kích hoạt nhỏ cũng có thể gây ra sạt lở đất nghiêm trọng. Vì vậy, các địa phương và người dân cần hết sức lưu ý và cảnh giác.

Ngoài ra, những ngày tới, gió mùa tây nam hoạt động tăng cường, tiếp tục gây mưa lớn cho Tây Nguyên và Nam Bộ, trọng tâm là khu vực phía nam của Tây Nguyên, miền Đông Nam Bộ và các tỉnh ven biển Tây Nam Bộ như Bạc Liêu, Cà Mau, Kiên Giang. Do mưa lớn kéo dài, Tây Nguyên cũng là trọng tâm có thể xảy ra lũ quét, sạt lở đất trong thời gian tới, cần hết sức lưu ý.

Hai công cụ để người dân dễ theo dõi, giám sát và phòng chống thiên tai

Theo Tổng cục Khí tượng Thủy văn, thời gian qua ngành Khí tượng Thủy văn tăng cường đầu tư trang thiết bị hiện đại nhằm nâng cao chất lượng dự báo, cảnh báo thiên tai, như việc chuyển đổi từ hệ thống quan trắc nặng tính thủ công sang các hệ thống quan trắc tự động với hơn 2.000 trạm tự động gần như thời gian thực (đo đạc 10 phút một lần). Hệ thống quan trắc radar thế hệ cũ được thay bằng radar thế hệ mới của Nhật Bản, Phần Lan. Các radar di động cũng được trang bị để phục vụ việc bổ khuyết các điểm thiếu hụt quan trắc và di chuyển đến các điểm có khả năng xảy ra thời tiết cực đoan như khu vực bão đổ bộ. Ngoài ra, các loại quan trắc thám sát mới đã được ứng dụng trong công tác cảnh báo thời tiết nguy hiểm tức thời, từ hệ thống định vị sét toàn cầu từ vệ tinh và hệ thống định vị dông sét mặt đất hiện đại của Phần Lan. Từ cuối năm 2018 đã nâng cấp tính toán với hệ thống siêu máy tính CrayXC40.

Vì vậy, để giảm thiểu thiệt hại do lũ quét, sạt lở đất và mưa lớn, ông Khiêm cho biết, thời gian qua, Tổng cục Khí tượng Thủy văn Quốc gia đã đưa vào vận hành hệ thống cảnh báo mưa dông trực tuyến ở địa chỉ hymetnet.gov.vn và hệ thống cảnh báo trực tuyến lũ quét sạt lở đất ở địa chỉ http://luquetsatlo.nchmf.gov.vn. Hai hệ thống này góp phần cung cấp thông tin về mưa lớn, dông sét, nguy cơ lũ quét, sạt lở đất theo thời gian thực tại các địa phương trên cả nước. Đây là hai công cụ rất quan trọng để người dân có thể theo dõi, giám sát và phòng chống thiên tai, nhất là trong mùa mưa bão.