Nhà máy Không quân số 4 (Air Force Plant 4), cơ sở sản xuất F-35 do Lockheed Martin điều hành, trải dài gần 2km và sản xuất hơn 150 chiếc máy bay mỗi năm. Với quy mô khổng lồ, công nhân tại đây sử dụng xe điện hoặc xe đạp để di chuyển giữa các khu vực.

Nhìn từ trên cao có thể thấy rõ quy mô của dây chuyền sản xuất: những thành phần kim loại, những bộ khung trần trụi dần dần được lắp ráp lại với nhau thành chiếc máy bay chiến đấu tàng hình một động cơ hoàn chỉnh.

F-35 là một trong những chương trình vũ khí đắt đỏ nhất lịch sử, với tổng chi phí trọn vòng đời dự kiến vượt 2.000 tỷ USD. Dù từng bị chỉ trích vì chi phí khổng lồ, những thách thức bảo trì và thời gian phát triển kéo dài, dòng chiến đấu cơ thế hệ thứ 5 này vẫn tiếp tục được nâng cấp, củng cố vị thế dẫn đầu trong lĩnh vực hàng không quân sự.

Theo Lockheed Martin, dây chuyền sản xuất F-35 không chỉ phục vụ quốc phòng mà còn mang lại tác động kinh tế khổng lồ, đóng góp khoảng 72 tỷ USD mỗi năm cho nền kinh tế Mỹ, thông qua mạng lưới nhà cung cấp và hàng trăm nghìn lao động trên toàn quốc.

Air Force Plant 4 có lịch sử lâu đời, từng sản xuất nhiều loại máy bay chiến đấu trong nhiều thập niên. Nhà máy này từng sản xuất máy bay ném bom trong Chiến tranh Thế giới thứ hai, F-111 Aardvark vào những năm 1960, rồi F-16.

Chiếc F-35 đầu tiên được xuất xưởng năm 2006. Từ đó đến nay, hơn 1.110 chiếc đã được bàn giao cho Mỹ và các đồng minh. Sau nhiều lần trì hoãn, chương trình F-35 đạt sản lượng tối đa vào năm 2024.

Mỗi chiếc F-35 mất khoảng 18 tháng để chế tạo. Air Force Plant 4 hoạt động 24/7 với hàng nghìn công nhân làm việc mỗi ngày, có thể sản xuất 156 chiếc máy bay mỗi năm với 3 biến thể: F-35A (cất/hạ cánh thông thường), F-35B (cất cánh ngắn/hạ cánh thẳng đứng) và F-35C (triển khai từ tàu sân bay).

Quá trình sản xuất bắt đầu bằng việc lắp ráp phần cánh, sau đó mới đến phần khung thân. Lúc này các bộ phận chính như thân trước, thân giữa, cánh và đuôi được ghép lại với nhau. Đây là giai đoạn quan trọng khi chiếc máy bay bắt đầu có hình dạng hoàn chỉnh.

Bên cạnh mỗi chiếc F-35 đang được lắp ráp, có một màn hình nhỏ cho biết ó được chế tạo cho nước nào, ví dụ như Mỹ, Anh, Ba Lan, Israel hay Nhật Bản…

F-35 là một dự án đa quốc gia với hàng nghìn linh kiện đến từ khắp nơi trên thế giới. Một trong những thách thức lớn nhất là đảm bảo nguồn cung cấp linh kiện ổn định cho nhà máy Air Force Plant 4.

Khi những chiếc máy bay chiến đấu đi đến cuối dây chuyền sản xuất, chúng sẽ được sơn lớp màu xám đặc trưng. Nhà sản xuất Lockheed Martin chi biết, lớp sớn này được thiết kế để giảm và hấp thụ sóng radar, giúp máy bay có khả năng tàng hình.

Quá trình sơn diễn ra trong một khu vực riêng biệt với móc treo chuyên dụng. Một số quy trình, như chế tạo cấu trúc cánh và sơn phủ, đã được tự động hóa.

Sau khi sơn, mỗi máy bay trải qua nhiều chuyến bay thử nghiệm trước khi bàn giao cho khách hàng.

Ngoài Air Force Plant 4 là cơ sở lắp ráp chính, còn còn có hai nhà máy nhỏ hơn tại Italia và Nhật Bản, nhấn mạnh tính chất toàn cầu của chương trình F-35. Máy bay sản xuất tại các nhà máy này sao đó được chuyển cho các lực lượng quân đội ở Bắc Mỹ, châu Âu, Trung Đông và châu Á.

Từ khi cất cánh lần đầu gần 20 năm trước, F-35 đã tham gia nhiều nhiệm vụ chiến đấu. Mỹ đã triển khai cả 3 biến thể của F-35 trong các chiến dịch chống khủng bố tại Iraq, Afghanistan và Yemen. Mẫu máy bay này nhận được đánh giá tích cực sau khi Israel sử dụng nó để thực hiện các cuộc không kích quy mô lớn vào Iran mùa thu năm 2024.

F-35 trở thành tâm điểm chú ý sau khi nó xuất hiện tại triển lãm hàng không quốc tế ở Ấn Độ đầu tháng 2 cùng với đối thủ thường được đem ra so sánh, Su-57 của Nga.

Hai chiếc máy bay đã có màn “chạm trán” ở khoảng cách chỉ hơn 20 mét trong khuôn viên của triển lãm Aero India 2025 tại Căn cứ Không quân Yelahanka ở Bangalore.

Việc Su-57 của Nga và F-35 cùng tham gia triển lãm ở Ấn Độ làm nổi bật cuộc cạnh tranh toàn cầu trong ngành hàng không vũ trụ và quốc phòng, đặc biệt trong lĩnh vực máy bay chiến đấu thế hệ thứ năm. Cả Nga và Mỹ đều muốn thể hiện khả năng công nghệ và năng lực quân sự, nhằm tác động đến các quyết định mua sắm quốc phòng của Ấn Độ trong thời điểm quan trọng.

Tổng thống Donald Trump ngày 13/2 cho biết Mỹ có thể sẽ cung cấp các máy bay chiến đấu F-35 cho New Delhi.

“Chúng tôi sẽ tăng cường bán vũ khí cho Ấn Độ với giá trị lên tới hàng tỷ USD. Chúng tôi cũng đang tạo ra cơ sở để cuối cùng cung cấp cho Ấn Độ các máy bay chiến đấu tàng hình F-35”, Tổng thống Trump cho biết.

Hiện tại Ấn Độ chưa đưa ra quyết định về việc mua sắm máy bay chiến đấu thế hệ 5, nhưng phe đối lập ở nước này đã lên tiếng phản đối việc mua F-35, cho rằng dòng máy bay của Mỹ có chi phí cao và sẽ không đi kèm với việc chuyển giao công nghệ. Trong khi đó, Nga đã đưa ra đề xuất hấp dẫn hơn và phù hợp với chính sách của New Delhi hơn.

Theo đó, Nga đã ngỏ ý có thể sản xuất máy Su-57 tại Ấn Độ với linh kiện nội địa, đồng thời cho biết việc sản xuất có thể bắt đầu ngay trong năm nay nếu Ấn Độ đồng ý.