Ngày 22/1, Thanh tra Chính phủ ra thông báo về kết luận thanh tra việc quản lý, sử dụng đối với 2.200 tỷ đồng của Tập đoàn dầu khí Việt Nam (PVN) trả nợ cho Tập đoàn công nghiệp tàu thủy Việt Nam (Vinashin) và số tiền 4.190 tỷ đồng Chính phủ tạm ứng cho Vinashin tái cơ cấu.

Tại kết luận này, Thanh tra Chính phủ cho biết, đối với việc một số cá nhân của Vinashin chiếm đoạt tiền lãi ngoài hợp đồng, vi phạm pháp luật, các cơ quan chức năng đã điều tra, truy tố, xét xử theo quy định của pháp luật.

Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo Bộ Công an xác minh, điều tra xử lý theo quy định về các dấu hiệu vi phạm pháp luật hình sự đối với 2 vụ việc, gồm: lập, sử dụng các chứng từ, tài liệu để rút tiền từ nguồn vốn 4.190 tỷ đồng, gửi có kỳ hạn tại ngân hàng khi chưa được Thủ tướng cho phép, có dấu hiệu cố ý làm trái, vi phạm nguyên tắc bảo toàn vốn, nguy cơ thiệt hại 1.050,4 tỷ đồng gửi tại Oceanbank; hỗ trợ hoàn thiện tàu 700TEU NT29 tại Tổng Công ty Công nghiệp tàu thủy Nam Triệu, lỗ 456,9 tỷ đồng, thiệt hại số tiền đã hỗ trợ 151 tỷ đồng.

Thanh tra Chính phủ cũng kiến nghị Thủ tướng yêu cầu các bên liên quan xử lý sai phạm về kinh tế số tiền hơn 1.578 tỷ đồng để hoàn trả 4.190 tỷ đồng cho Quỹ hỗ trợ sắp xếp và phát triển doanh nghiệp Trung ương. Đồng thời, kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo các bộ: Tài chính, Giao thông vận tải, Kế hoạch - Đầu tư và SBIC kiểm điểm, trách nhiệm tập thể, cá nhân liên quan.

Thanh tra Chính phủ phát hiện quá trình sử dụng nguồn vốn Chính phủ phân bổ để tái cơ cấu Vinashin/SBIC đã để xảy ra nhiều sai phạm

Theo kết luận thanh tra, từ năm 2010, Chính phủ, Thủ tướng đã có các giải pháp về tái cơ cấu Vinashin, trong đó có việc điều chuyển nguyên trạng một số doanh nghiệp, dự án của Vinashin về PVN và Vinalines; chỉ đạo Bộ Tài chính cấp tạm ứng 4.190 tỷ đồng từ Quỹ hỗ trợ phát triển doanh nghiệp Trung ương, nhằm hỗ trợ Vinashin ổn định hoạt động sản xuất, tạo việc làm, tạo nguồn trả nợ, dần giảm lỗ.

Tuy nhiên, quá trình thực hiện, Vinashin đã để xảy ra nhiều sai phạm.

Việc Vinashin tạm ứng 4.190 tỷ đồng để hỗ trợ hoàn thiện các tàu không đúng như phương án trình, nhiều khoản hỗ trợ không đảm bảo nguyên tắc dẫn đến thiệt hại hơn so với không đầu tư.

Cụ thể, Vinashin dùng vốn 4.190 tỷ đồng để hỗ trợ cho 32 tàu dở dang là 1.836 tỷ đồng. Đến thời điểm thanh tra, mới chỉ có 20 tàu hoàn trả được số vốn hỗ trợ là 947 tỷ đồng, còn lại 12 tàu chưa hoàn trả đủ với số tiền 888 tỷ đồng…

Theo kết luận của Thanh tra chính phủ, Vinashin đã nhận trên 2.200 tỷ đồng tạm ứng từ PVN nhưng không mở tài khoản để theo dõi đặc biệt mà sử dụng tài khoản chung mở tại Ngân hàng Oceanbank (theo dõi chung cho tất cả các nguồn thu khác); trên sổ sách kế toán tại Vinashin cùng không theo dõi riêng.

Việc thu, chi đối với số tiền này là không thực hiện đúng hướng dẫn của Bộ Tài chính; khó khăn cho việc kiểm tra, giám sát đối với nguồn 2.200 tỷ đồng.

Điển hình là việc Vinashin đã sử dụng 166,22 tỷ đồng từ nguồn 2.200 tỷ để chi hỗ trợ các đơn vị thi công hoàn thiện 19 tàu dự kiến bàn giao năm 2011 trong khi đã đề nghị, phê duyệt sử dụng nguồn 4.190 tỷ đồng cho thấy việc theo dõi, sử dụng các nguồn tiền của Vinashin là không chính xác.

Việc xây dựng kế hoạch sử dụng nguồn vốn 2.200 tỷ đồng của Vinashin báo cáo Thủ tướng Chính phủ để hỗ trợ trả nợ cấp bách không sát với thực tế; có 4 khoản chi, số tiền 378,349 tỷ đồng dùng để trở nợ cấp bách nhưng không có trong Kế hoạch đã báo cáo Thủ tướng Chính phủ; Vinashin chi mà không báo cáo Thủ tướng là không thực hiện đúng hướng dẫn của Bộ Tài chính.

Vinashin chi 171,1 tỷ đồng hỗ trợ cho 2 Công ty nộp thuế (Công ty Hạ Long 167,654 tỷ đồng; Công ty Bến Kiền 3,515 tỷ đồng) nhưng trong thời gian chưa nộp thuế, 2 công ty này đã gửi ngân hàng thu lãi và Công ty Hạ Long sau khi hoàn thuế cũng không ngay cho Vinashin mà gửi ngân hàng thu lãi.

Hiện nay, Công ty Bến Kiền còn nợ 3,11 tỷ đồng tiền hỗ trợ nộp thuế. Qua đó cho thấy Vinashin chưa kịp thời kiểm tra, giám sát việc sử dụng, không đôn đốc các đơn vị thực hiện việc hoàn trả tiền hỗ trợ. Dù Vinashin đề nghị Thủ tướng "trong thời gian nhàn rỗi cho phép Vinashin được sử dụng công cụ tiền gửi có kỳ hạn tại Oceanbank để nâng cao hiệu quả sử dụng vốn", tuy chưa được Thủ tướng đồng ý nhưng Vinashin đã gửi tiền để thu lãi.

Đáng chú ý là một số cá nhân thuộc Vinashin đã chiếm đoạt tiền lãi ngoài hợp đồng do Oceanbank chi trả, vi phạm pháp luật, phải xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật…

Trong kết luận này, Thanh tra Chính phủ nêu rõ Vinashin/SBIC thiếu trách nhiệm, chưa thực hiện đúng chỉ đạo của Thủ tướng trong việc quản lý, sử dụng nguồn vốn 2.200 tỷ đồng và nguồn vốn 4.190 tỷ đồng; yếu kém trong đánh giá dự báo về thị trường tàu, dẫn đến thiệt hại, một số tàu khó có thể thu hồi đủ số tiền đã hỗ trợ; một số đơn vị không xây dựng phương án hoàn trả vốn hỗ trợ và/hoặc khi có nguồn phải trả thì không hoàn trả, khó khăn trong việc thu hồi nguồn vốn hỗ trợ, nhất là Tổng Công ty công nghiệp tàu thủy Nam Triệu; một số cá nhân có hành vi chiếm đoạt lãi tiền gửi ngoài hợp đồng, vị phạm nghiêm trọng quy định của pháp luật.

PVN và Vinashin đã không thực hiện đúng ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng trong việc thực hiện nội dung tiếp nhận/bàn giao các doanh nghiệp, dự án. Bên cạnh đó, các bộ: Tài chính, Giao thông vận tải, Kế hoạch - Đầu tư chưa làm hết trách nhiệm trong việc thực hiện chức năng quản lý và nhiệm vụ được Thủ tướng giao.