Ông Nguyễn Quốc Trung - Phó Giám đốc Trung tâm Điều độ hệ thống điện quốc gia (A0) cho biết, từ các tháng 3, 4/2023 bắt đầu xuất hiện những điểm khó khăn trong quá trình vận hành hệ thống điện.
Trước bối cảnh khó khăn, Trung tâm điều độ hệ thống điện quốc gia, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) và Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam (TKV) đã phải huy động nhiều nguồn lực phát điện, bao gồm cả những nhà máy chạy dầu với mức giá lên tới 5.000 đồng/kwh.
 |
| Hồ thủy điện Bản Vẽ ở huyện Tương Dương (Nghệ An) đã xuống rất thấp. (Ảnh: Tiền Phong). |
Thực tế, miền Bắc là khu vực có tốc độ tăng trưởng phụ tải cao nhất cả nước, ngưỡng 9,3%/năm trong 2016-2020, tương ứng gần 6.000 MW. Tuy nhiên tăng trưởng nguồn điện chỉ đạt 4.600 MW giai đoạn này, khoảng 4,7% một năm.
Dự báo trong thời gian tới, thời tiết nắng nóng tiếp tục kéo dài, nhu cầu sử dụng điện tiếp tục tăng và tình hình hạn hán ở các hồ thủy điện tiếp tục căng thẳng, mức nước giảm thấp, thấp hơn cả mức xác suất 100 lần khô hạn 1 lần.
Vừa qua, tại miền Bắc có một số dự án điện công suất lớn được đưa vào vận hành là nhà máy nhiệt điện Hải Dương, công suất 1.300 MW; Nghi Sơn 2 công suất 1.200 MW và nhà máy nhiệt điện Thái Bình 2 1.200 MW. Tuy nhiên, do Nhiệt điện Thái Bình 2 mới đưa vào vận hành nên chỉ vận hành 600 MW. Ngoài ra, từ năm 2016 đến nay, miền Bắc chưa có thêm dự án nguồn điện nào khởi công.
Theo ông Võ Quang Lâm, Phó Tổng giám đốc Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), EVN hiện đang chiếm 38,4% tổng công suất hệ thống điện, còn lại của nhà đầu tư khác; Về lưới truyền tải, EVN đang nắm 100% và lưới phân phối bán lẻ, EVN chiếm 92%, còn lại các hợp tác xã, chủ đầu tư khác. Bên cạnh đó, thời gian qua, một số nhà máy nhiệt điện than đang gặp sự cố. EVN, PVN, TKV đang cố gắng tháng 7-8 tới đưa vào vận hành, hỗ trợ cho hệ thống điện thêm khoảng 1.000 MW.
Bình thường các nhà máy nhiệt điện vận hành 6.000 giờ/năm phải nghỉ để bảo dưỡng, sửa chữa nhưng vừa rồi huy động cao nên xác suất sự cố tăng, thời gian bị hỏng kéo dài. EVN đã cố gắng để tăng cường nguồn than nhằm tăng cường cho nhà máy nhiệt điện, đảm bảo khả năng cung ứng điện.
Bình thường các nhà máy nhiệt điện vận hành 6.000 giờ/năm phải nghỉ để bảo dưỡng, sửa chữa nhưng vừa rồi huy động cao nên xác suất sự cố tăng, thời gian bị hỏng kéo dài. EVN đã cố gắng để tăng cường nguồn than nhằm tăng cường cho nhà máy nhiệt điện, đảm bảo khả năng cung ứng điện.
 |
| Mất điện, người dân sinh sống gần khu vực chùa Trầm (huyện Chương Mỹ, Hà Nội) rủ nhau vào hang động để tránh nóng. (Ảnh: Dân Trí). |
Theo ông Hà Đăng Sơn - Giám đốc Trung tâm Năng lượng và Phát triển xanh, tình trạng thiếu điện đã được cảnh báo cách đây 2 năm và được nhắc nhiều hơn từ năm 2022, đặc biệt là ở khu vực phía Bắc. Các tính toán đều nói rủi ro lớn trong cung ứng điện cho miền Bắc trong năm 2023-2024.
Ông Sơn đã chỉ ra nguyên nhân thiếu điện, vì miền Bắc gần như không có nguồn mới nào cả. Ngay cả nhiệt điện Thái Bình 2 cũng xây dựng gần 10 năm mới được hòa lưới thành công. Thủy điện thì 3 đến 4 năm qua đều đã xây dựng hết. Điện tái tạo tại miền Bắc xây dựng khó khăn hơn miền Trung và miền Nam. Quy hoạch điện VIII mới được phê duyệt tạo điều kiện tối đa cho điện mặt trời mái nhà không nối lưới nhưng đến nay chưa có cơ chế, chính sách thực hiện. Đầu tư điện khí khó khăn, mất nhiều thời gian. Do đó, nguy cơ thiếu điện còn cao.
 |
| Chuyên gia cho biết, tình trạng thiếu điện đã được cảnh báo cách đây 2 năm. (Ảnh minh họa). |
Trong khi đó TS. Nguyễn Đình Cung - chuyên gia kinh tế cho biết, khi không có nguồn dự phòng, thời điểm này chúng ta buộc phải huy động theo kiểu “giật gấu vá vai” trong khi truyền tải điện dư thừa ở miền Trung và Nam ra gặp nhiều khó khăn.
Theo chuyên gia kinh tế này, nên nhìn vấn đề một cách thực tế là đang thiếu điện và cần giải pháp, thay vì tính cơ cấu nguồn điện như thế nào, giá điện tái tạo ra sao và cần xử lý vấn đề gặp phải trong tổng thể, sau đó mới tính cân bằng về cơ cấu nguồn.
Bàn về giải pháp trong tình hình hiện nay, ông Nguyễn Quốc Trung cho biết, để đảm bảo cung ứng điện cần vận hành hệ thống tối ưu hơn: Chẳng hạn, hơn 200 nhà máy thủy điện nhỏ ở khu vực miền Bắc phải vận hành vào đúng lúc khách hàng cần để hạn chế tối thiểu việc tiết giảm. Việc này làm lợi cho miền Bắc hơn 1.000 MW.
Theo ông Lâm, việc duy trì ổn định của hệ thống điện miền Bắc cần sự đồng hành của các khách hàng. Nếu không tiết kiệm điện và có những giải pháp cấp bách, khi thủy điện Hòa Bình về mực nước chết thì chúng ta sẽ mất 1.920 MW nữa. Khi nhà máy có vai trò điều tần hệ thống này không còn nữa, không chỉ miền Bắc mà cả hệ thống điện quốc gia bị ảnh hưởng rất lớn.
