Hàng loạt vụ bán đấu giá tài sản nhà nước, trong đó chủ yếu là bất động sản trên các khu đất vàng tại Hà Nội và TP. HCM bị phản ánh có dấu hiệu tổ chức khép kín, có thể gây ra thiệt hại lớn cho Nhà nước. Một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng bất ổn trong đấu giá đất vàng này là những lỗ hổng pháp lý trong quy định về bán đấu giá tài sản.
Bẩt ổn các vụ đấu giá “đất vàng”
3.500 m2 “đất vàng” và tòa khách sạn 11 tầng tại số 120 Quán Thánh (quận Ba Đình, Hà Nội) của Tổng công ty Vật tư Nông nghiệp (Vigecam) được bán đấu giá hồi tháng 3/2015 với giá khởi điểm vỏn vẹn 49 tỷ 885 triệu đồng. 2 cá nhân tham gia phiên đấu giá, người thắng cuộc đưa ra mức giá cao hơn giá khởi điểm chỉ 1 bước giá. Sau khi báo chí vào cuộc, chỉ ra những dấu hiệu bưng bít thông tin về phiên đấu giá của CTCP Đấu giá Thành An, Vigecam đã ra quyết định hủy kết quả phiên đấu giá này.
 |
| Tòa nhà số 3 Đặng Thái Thân, Hà Nội. |
Tiếp đó, phiên đấu giá nhà đất tại số 164 Trần Quang Khải, trụ sở Vigecam hiện nay cũng phải tạm dừng vì Công ty tổ chức đấu giá có dấu hiệu vi phạm các quy định về bán đấu giá tài sản.
Tháng 5/2015, công ty Thành An tiếp tục bị hủy hợp đồng đấu giá khu nhà, đất ở số 3 Đặng Thái Thân (quận Hoàn Kiếm, Hà Nội) do hạn chế bán hồ sơ đấu giá cho các khách hàng.
Gần đây nhất là bất thường trong việc đấu giá nhà và đất tại số 30 phố Tô Hiệu (quận Hà Đông, Hà Nội) của Viện Kiểm sát nhân dân tối cao vào cuối tháng 11/2015. Khối tài sản nhà và đất trên có diện tích 1.265,3m2 nhưng chỉ có giá khởi điểm hơn 23,3 tỷ đồng. Đơn vị tổ chức bán đấu giá là CTCP Đấu giá tài sản Goldsun đặt ra một loạt điều kiện đối với khách hàng muốn tham gia đấu giá và hạn chế bán hồ sơ đấu giá cho khách hàng.
Câu hỏi đặt ra là có bao nhiêu vụ bán đấu giá tài sản nhà nước cũng bị tổ chức khép kín như vậy đã “đầu xuôi, đuôi lọt” và có kẽ hở pháp lý nào khiến các công ty tổ chức đấu giá có thể lợi dụng để tiếp tay cho các hành vi trục lợi tài sản nhà nước?
Những lỗ hổng pháp lý
Việc bán đấu giá tài sản Nhà nước hiện nay được thực hiện theo các quy định tại Nghị định số 17/2010/NĐ-CP về bán đấu giá tài sản. Từ thực tiễn các vụ việc vi phạm và có dấu hiệu bất thường vừa qua, có thể thấy Điều 28 quy định về việc niêm yết, thông báo công khai việc bán đấu giá tài sản đang có nhiều điểm bất hợp lý.
Cụ thể, Nghị định yêu cầu đối với tài sản bán đấu giá là động sản có giá khởi điểm từ 30 triệu đồng trở lên và bất động sản thì đồng thời với việc niêm yết, tổ chức bán đấu giá tài sản phải thông báo công khai ít nhất hai lần, mỗi lần cách nhau ba ngày trên phương tiện thông tin đại chúng của Trung ương hoặc địa phương nơi có tài sản bán đấu giá về việc bán đấu giá tài sản. Thời hạn thông báo công khai chậm nhất là ba mươi ngày trước ngày mở cuộc bán đấu giá.
Thực tế cho thấy, để tránh tình trạng công ty tổ chức đấu giá hạn chế khách hàng tham gia đấu giá, cần có quy định cụ thể về thời gian bán và nhận hồ sơ tham gia đấu giá.
Trong vụ việc số 3 Đặng Thái Thân, Công ty Thành An chỉ bán hồ sơ từ 14h đến 16h ngày 14/5/2015 tại trụ sở của Công ty ở số 226 Hà Huy Tập, thị trấn Yên Viên, Gia Lâm, Hà Nội. Ai muốn mua hồ sơ phải đưa giấy giới thiệu, lấy số thứ tự và chờ tới khi nhân viên Thành An đọc đến số mới được vào làm thủ tục mua hồ sơ. Trong vụ việc này, số thứ tự phát ra trên 80 nhưng chỉ có 30 số đầu tiên được mua hồ sơ, khiến rất nhiều DN chờ chực vài tiếng đồng hồ tại trụ sở Công ty vẫn không mua được hồ sơ.
Điều 30 quy định người không có quyền mua tài sản bán đấu giá chỉ chung chung là người không đủ điều kiện tham gia mua tài sản đối với một số loại tài sản theo quy định của pháp luật. Trong vụ việc bán nhà đất số 30 đường Tô Hiệu (Hà Đông), Công ty Goldsun đã đặt ra nhiều điều kiện đối với khách hàng như phải có giấy chứng nhận đăng ký DN/giấy chứng nhận đầu tư (bản sao), giấy giới thiệu, hồ sơ năng lực, danh mục các dự án mà khách hàng đang thực hiện. Với những điều kiện trên, Công ty Goldsun đã thẳng thừng loại trừ khách hàng cá nhân cũng như nhiều DN khác vì các tiêu chí trên không có định lượng để chấm hồ sơ.
Một vấn đề khác gây ra lo ngại là khoản tiền đặt trước khi tham gia đấu giá tài sản. Điều 29, Nghị định 17 quy định, khoản tiền đặt trước do tổ chức bán đấu giá tài sản và người có tài sản bán đấu giá thỏa thuận quyết định, nhưng tối thiểu là 1% và tối đa không quá 15% giá khởi điểm của tài sản bán đấu giá. Khoản tiền đặt trước được nộp cho tổ chức bán đấu giá tài sản.
Với những bất động sản có giá trị cao, đơn cử nhà đất số 3 Đặng Thái Thân có giá khởi điểm gần 100 tỷ đồng. Người tham gia đấu giá phải đặt trước gần 15 tỷ đồng cho tổ chức bán đấu giá tài sản. Giả định rằng nếu đất vàng có sức hút lớn, gần 90 người tham gia mua hồ sơ và đều đặt trước số tiền theo yêu cầu của công ty đấu giá, số tiền có thể lên tới vài trăm tỷ đồng.
Vậy ai sẽ đảm bảo cho sự an toàn của số tiền đặt trước? Lưu ý là Nghị định 17 chỉ quy định chung rằng DN được hoạt động kinh doanh dịch vụ bán đấu giá tài sản phải có đủ các điều kiện: người đại diện theo pháp luật của DN bán đấu giá tài sản phải là đấu giá viên; có trụ sở, cơ sở vật chất, các trang thiết bị cần thiết khác bảo đảm cho hoạt động bán đấu giá tài sản.
