Thông tin ban đầu, ông Sơn bị bắt để điều tra liên quan đến vụ án tiêu cực về bộ kit test COVID-19 của Công ty Cổ phần Công nghệ Việt Á. Biện pháp tố tụng này được thực hiện trước khi UBKT Trung ương có kết luận, chỉ ra hàng loạt vi phạm của một số lãnh đạo và cán bộ Học viện Quân y, bao gồm cá nhân ông Sơn.

Thượng tá Hồ Anh Sơn cũng chính là chủ nhiệm đề tài nghiên cứu chế tạo bộ sinh phẩm xét nghiệm COVID-19, được chủ trì thực hiện bởi Học viện Quân y và có sự tham gia của Công ty Việt Á.

Ngoài ông Sơn, hiện cơ quan điều tra đang tiếp tục mở rộng, làm rõ vai trò của một số cá nhân có liên đới.

Thượng tá Hồ Anh Sơn, chủ nhiệm đề tài (phải), cùng bị can Phan Quốc Việt (chủ tịch kiêm tổng giám đốc Công ty Việt Á) giới thiệu bộ kit test COVID-19. Ảnh: VGP

Tại kỳ họp thứ 12 vừa qua, UBKT Trung ương đã chỉ ra hàng loạt vi phạm của Ban Thường vụ Đảng ủy Học viện Quân y nhiệm kỳ 2015-2020 và 2020-2025, trong việc nghiên cứu bộ kit test nói trên.

Theo đó, Ban Thường vụ Đảng ủy Học viện đã vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ và quy chế làm việc của cấp ủy; thiếu trách nhiệm, buông lỏng lãnh đạo, chỉ đạo, thiếu kiểm tra, giám sát, để một số cán bộ, lãnh đạo học viện vi phạm nghiêm trọng các quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước, quy định của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng.

Những vi phạm này gây hậu quả rất nghiêm trọng, làm thất thoát, lãng phí lớn ngân sách nhà nước…, đến mức phải xem xét, xử lý kỷ luật. Trách nhiệm thuộc về Trung tướng Nguyễn Viết Lượng, Bí thư Đảng ủy, Chính ủy; Trung tướng Đỗ Quyết, Phó Bí thư Đảng ủy, Giám đốc học viện; Thiếu tướng Hoàng Văn Lương, Ủy viên Ban Thường vụ Đảng ủy, Phó Giám đốc Học viện kiêm Giám đốc Viện Nghiên cứu y dược học quân sự; Thượng tá Hồ Anh Sơn, Bí thư chi bộ, Phó Giám đốc Viện Nghiên cứu y dược học quân sự, chủ nhiệm đề tài; Đại tá Nguyễn Văn Hiệu, Phó Bí thư chi bộ, Trưởng Phòng trang bị, vật tư…

Thông tin từ Bộ KH&CN, bộ kit test COVID-19 do Học viện Quân y phối hợp với Công ty Việt Á nghiên cứu, sản xuất là sản phẩm của một nhiệm vụ khoa học - công nghệ cấp quốc gia. Tổng kinh phí chi từ ngân sách cho nhiệm vụ trên là 18,98 tỉ đồng.

Tổ chức chủ trì nhiệm vụ nghiên cứu là Học viện Quân y, do PGS-TS Hồ Anh Sơn làm chủ nhiệm. Tham gia nhiệm vụ có 16 thành viên khác thuộc nhóm nghiên cứu, trong đó có bốn thành viên thuộc Công ty cổ phần Công nghệ Việt Á, bao gồm Phan Quốc Việt (chủ tịch kiêm tổng giám đốc, đã bị khởi tố và bắt tạm giam).

Hồi tháng 3-2020, sau khi đạt được những thành tựu bước đầu, Bộ KH&CN tổ chức họp báo công bố kết quả nghiên cứu chế tạo bộ kit xét nghiệm nói trên.

Thượng tá Hồ Anh Sơn, chủ nhiệm đề tài, khi đó cho hay bộ kit được sản xuất trên dây chuyền đạt tiêu chuẩn ISO 13485, phòng thí nghiệm (Labo) thực hiện nghiên cứu đạt tiêu chuẩn ISO Class 8. Bộ kit được kiểm định các tiêu chí độ nhạy, độ đặc hiệu, độ chính xác, độ lặp lại; tương đương bộ sinh phẩm do US CDC và WHO sản xuất.

Đến tháng 12-2021, sau khi vụ án kit test Việt Á bị khởi tố, hàng loạt bị can bị bắt tạm giam, Thượng tá Hồ Anh Sơn, chủ nhiệm đề tài, đã trả lời với báo chí rằng những sai phạm mà cơ quan điều tra đề cập không liên quan quy trình nghiên cứu bộ kit test.

Theo ông Sơn, các nhà khoa học của Học viện Quân y đã thực hiện đúng chức năng, nhiệm vụ là nghiên cứu thành công quy trình chế tạo bộ sinh phẩm RT-PCR sàng lọc và realtime RT-PCR phát hiện chủng 2019-nCoV tại phòng thí nghiệm và đánh giá hiệu quả bộ sinh phẩm trên thử nghiệm lâm sàng. Học viện Quân y không có chức năng sản xuất cũng như phân phối thương mại sản phẩm.

Về sự tham gia của Công ty Việt Á trong đề tài nêu trên, ông Sơn cho hay thông thường, nhiệm vụ khoa học sẽ được tách làm hai giai đoạn. Giai đoạn nghiên cứu ở quy mô phòng thí nghiệm, sau khi nghiệm thu sẽ triển khai sản xuất thử nghiệm. Giai đoạn I, các nhà khoa học đảm nhiệm chế tạo sản xuất quy mô ở phòng thí nghiệm. Giai đoạn II do doanh nghiệp chủ trì.

Công ty Việt Á tham gia cùng nhóm từ những ngày đầu nghiên cứu là bởi tính cấp bách. Hai giai đoạn được tích hợp làm một. Việc chuyển giao gần như đồng thời giữa nhóm nghiên cứu và đơn vị sản xuất để cùng nhau thẩm định kết quả, kịp cho việc sản xuất kit phục vụ phòng chống dịch. Bởi chuyển giao từ quy mô phòng thí nghiệm sang sản xuất mở rộng cần được nghiên cứu, tối ưu tiếp tại cơ sở sản xuất.

Đây cũng là đơn vị được Hội đồng tư vấn xác định nhiệm vụ đề xuất lựa chọn là đối tác nghiên cứu phát triển sản phẩm. Tại thời điểm đó, Công ty Việt Á là đơn vị có năng lực sản xuất test kit. Họ đã có một số bộ test kit được Bộ Y tế cấp phép sử dụng trước đó. Cơ sở sản xuất của họ đạt chứng chỉ ISO 13485/2016.