Vua Lê Thái Tổ tên thật là Lê Lợi sinh ngày 6/8/1385 tại Lam Sơn, là con thứ 3 của ông Lê Khoáng – 1 hào trưởng giàu có và có uy tín trong vùng. Ông có thiên tư tuấn tú, thông minh, dũng cảm, đức độ và có tài quân sự. Trưởng thành trong thời kì nhà Minh đô hộ nước Việt, không thể chịu được cảnh này nên năm 1418, Lê Lợi tổ chức khởi nghĩa Lam Sơn chống lại quân nhà Minh. Dưới sự lãnh đạo của ông, sau 10 năm chiến đấu anh dũng, nghĩa quân đã đánh bại quân xâm lược và giành lại độc lập dân tộc.
Tượng đài Lê Lợi ở Thanh Hóa.
Rằm tháng 4/1428, Lê Lợi lên ngôi ở Đông Kinh (tức thành Thăng Long), đại xá, dựng quốc hiệu là Đại Việt, đóng đô ở Đông Kinh, lấy hiệu là Lê Thái Tổ. Là hoàng đế đầu tiên của nhàHậu Lê vua Lê Thái Tổ mở đầu cho triều đại lâu dài nhất trong lịch sử Việt Nam.
Tồn tại 99 năm (1428 – 1527), triều đại Hậu Lê được chia làm 2 giai đoạn: Lê Sơ và Lê trung hưng. Nhà Lê trung hưng kéo dài 256 năm, từ năm 1533 đến năm 1789. Đây là triều đại phong kiến “từ tay trắng dựng nên nghiệp lớn”, tồn tại lâu nhất trong lịch sử Việt Nam. Triều đại Hậu Lê có tổng cộng 26 vua. Trong đó, nhà Lê sơ có 10 vua (có tài liệu chép 11 vua) và nhà Lê trung hưng có 16 vua. Đây là triều đại phong kiến trải qua nhiều đời vua nhất trong sử Việt.
Năm 1428, ngay sau khi chuẩn bị lên ngôi, vua Lê Thái Tổ đã bàn luận để đưa ra luật trị nước. Sau đó, ông ban hành 1 số luật lệ mà đến nay vẫn còn được bảo lưu trong Đại Việt sử ký toàn thư như Luật lệnh về kiện tụng (năm 1428); luật lệnh cấm đánh cờ bạc, uống rượu (năm 1428); luật lệnh không được bỏ ruộng đất hoang (năm 1429).
Vua Lê Thái Tổ chủ trương xây dựng xã hội lấy nông nghiệp làm gốc từ đó đưa ra các chính sách để phát triển nông nghiệp như ban cấp ruộng đất và miễn giảm tô thuế. Những chủ trương của vua Lê Thái Tổ trong phát triển nông nghiệp được các vua Lê đời sau tiếp thu và phát triển hơn.
Lăng mộ vua Lê Thái Tổ thuộc quần thể khu di tích Lam Kinh ở Thanh Hóa.
Tuy nhiên, chỉ trị vì đất nước được 5 năm thì ngày 22/8/1433 âm lịch, vua Lê Thái Tổ đã qua đời, thọ 49 tuổi. Ông được an táng tại Vĩnh Lăng, Lam Sơn (Thanh Hóa).
