Đó là nhận định trong một bài viết của chuyên gia Joseph A. Bosco đăng trên trang mạng The Diplomat. Ông Joseph A. Bosco làm việc cho Center for National Interest ( Mỹ) và là cộng sự viên cao cấp của Trung tâm Nghiên cứu và Chiến lược Quốc tế (CSIS).

Thông qua kế hoạch cải tổ Quân đội Trung Quốc (PLA), ông Tập Cận Bình muốn PLA sẵn sàng chiến đấu hơn.

Kế hoạch cải tổ quân đội Trung Quốc đã được chủ tịch Tập Cận Bình loan báo hôm 26/11tại một cuộc họp kín quy tụ hơn 200 quan chức cao cấp của chính phủ và quân đội.

Trước hết, mục tiêu của cải tổ Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA) là làm cho lực lượng này hoạt động hiệu quả hơn và trong tư thế sẵn sàng tác chiến hơn. Giữa lúc Bắc Kinh có những hành động ngày càng cứng rắn nhằm thâu tóm Biển Đông, việc tăng cường sức mạnh của PLA chính là điều đáng lo ngại cho các nước láng giềng và Mỹ.

Thứ hai, kế hoạch trao thêm quyền cho các tư lệnh địa phương làm gia tăng nguy cơ tái diễn những sự cố như vụ va chạm trên không giữa máy bay Mỹ và Trung Quốc vào năm 2001, hay các vụ đối đầu giữa các chiến hạm hai nước trên Biển Đông.

Tác giả Joseph Bosco nhắc lại rằng trong những sự cố kể trên, Bắc Kinh vẫn nói đó là hành động tự ý của cá nhân các hạm trưởng, các phi công hay các tư lệnh địa phương, chứ không là lệnh của cấp cao hơn trong quân đội hay chỉ thị của ban lãnh đạo ĐCS Trung Quốc.

Với việc mở rộng quyền cho các chỉ huy cấp thấp, các vụ va chạm trên không và trên biển sẽ diễn ra nhiều hơn và khi xảy ra những vụ đó, chính quyền ở Bắc Kinh sẽ dễ dàng chối bỏ trách nhiệm, đổ thừa cho cấp dưới.

Tác giả Joseph Bosco cho rằng, trước thái độ phủi tay đó, chính quyền Obama phải nói rõ rằng ban lãnh đạo ở Bắc Kinh không thể chối bỏ trách nhiệm kiểm soát và chỉ huy ở cấp quốc gia. Washington cần phải vận động quốc tế không chấp nhận cho Bắc Kinh thực hiện chiến lược “trao quyền - chối bỏ” nói trên. Nếu không, tàu chiến, máy bay, thương thuyền, tàu cá của các nước khác không dám đến gần các vùng biển mà Trung Quốc khẳng định chủ quyền hay các đảo nhân tạo... vì sợ đụng phải các phi công, hạm trưởng và tư lệnh địa phương của Trung Quốc.

Khi các vụ đụng khó tránh khỏi đó xảy ra, Bắc Kinh nghĩ rằng Washington sẽ có thái độ tự kềm chế để tránh leo thang quân sự và như vậy Trung Quốc sẽ tiếp tục thu lợi mà lại không bị lên án.

Chính vì vậy, theo chuyên gia cao cấp Joseph Bosco, các chiến hạm hải quân Mỹ cũng như các thương thuyền phải thực thi quyền tự do hàng hải trong phạm vi 12 hải lý chung quanh các đảo nhân tạo mà Trung Quốc đang xây dựng ở Biển Đông.

Ông Bosco cho rằng chuyến tuần tra của khu trục hạm USS Lassen vào khu vực 12 hải lý nói trên trong tháng 10 vừa qua chưa khẳng định rõ rằng đó là vùng biển quốc tế chiếu theo luật quốc tế và theo Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển (UNCLOS). Washington cần sửa chữa sai sót đó khi đối phó với nước cờ chiến lược mới của Bắc Kinh thông qua việc cải tổ quân đội.