Nguyên nhân là do hệ thống tiêu hóa chưa hoàn chỉnh, hệ thống miễn dịch chưa cân bằng. Do vậy các bậc cha mẹ cần hết sức lưu ý để phòng ngừa cho trẻ.

Cảnh giác “kẻ lạ” xâm nhập đường tiêu hóa

Dị ứng là phản ứng của cơ thể đối với các tác nhân “lạ” từ bên ngoài. Bình thường trong cơ thể luôn có các thành phần bảo vệ tựa như các “đội quân”. Khi có “kẻ lạ” xâm nhập thì lập tức các “đội quân” sẽ chống lại ngay để bảo vệ cho cơ thể. Sự “đánh nhau” quá mức giữa hai bên sẽ tạo ra dị ứng.

Các tác nhân “lạ”ở đây được kể đến như: thực phẩm, thuốc men, phấn hoa, bụi bặm, các loại nọc độc côn trùng… hay đôi khi chỉ đơn giản là sự thay đổi đột ngột của nhiệt độ môi trường.

Chúng có thể tiếp xúc với cơ thể qua nhiều đường: qua da, qua đường hô hấp hoặc qua đường tiêu hóa. Đặc biệt, sự xâm nhập qua đường tiêu hóa thực sự là mối hiểm nguy tiềm tàng do diện tích tiếp xúc của đường tiêu hóa lớn hơn nhiều so với đường hô hấp và da.

Bệnh nặng có thể gây sốc phản vệ

Biểu hiện của dị ứng rất đa dạng và với nhiều mức độ khác nhau. Thường thấy là biểu hiện ngoài da như nổi mẩn ngứa, đỏ da, nổi mề đay, hoặc chàm, viêm da dị ứng. Hoặc có thể là đột ngột nhảy mũi hắt hơi, chảy nước mũi, ho khan liên hồi, khò khè, khó thở.

Trẻ bị dị ứng

Biểu hiện ở đường tiêu hóa khá thường gặp nhưng triệu chứng không rõ ràng và dễ bị bỏ sót như ói mửa, tiêu lỏng, hoặc nặng hơn là ói ra máu, đi tiêu ra máu…Tuy nhiên, dạng nặng nhất của dị ứng là sốc phản vệ: người bị dị ứng có thể tử vong nếu không được cứu chữa kịp thời.

Dị ứng “không chừa một ai”

Tuổi nào cũng có nguy cơ mắc dị ứng, nhưng riêng trẻ nhỏ thì dễ bị dị ứng từ đường tiêu hóa do sự phát triển của hệ thống tiêu hóa chưa hoàn chỉnh, hệ thống miễn dịch chưa cân bằng, và lần đầu trong đời tiếp xúc với các loại thức ăn khác nhau…

Rất nhiều nghiên cứu cho thấy rằng dị ứng từ đường tiêu hóa ở trẻ nhỏ càng dễ xảy ra nếu trẻ không được bú mẹ trong những tháng đầu đời. Sữa bò là tác nhân gây dị ứng thường gặp nhất ở trẻ nhỏ. Thông thường, nếu bé dị ứng với sữa bò thì người lớn hay nghĩ đến chuyển sang sữa đậu nành. 

Tuy nhiên, có một điều các bà mẹ ít biết là sữa đậu nành cũng có nguy cơ gây dị ứng cao không kém gì sữa bò. Trong 10 bé dị ứng với sữa bò thì có khoảng 4 bé cũng dị ứng luôn với sữa đậu nành, do đó việc chuyển sang sữa có nguồn gốc từ đậu nành ở những bé này là không có tác dụng.

Một điều quan trọng nữa là yếu tố gia đình. Nếu một trong hai, cha hoặc mẹ có tiền sử dị ứng thì con có 25-30% khả năng bị bệnh này, và con số trên sẽ tăng lên 50-80% nếu cả hai cha mẹ đều có tiền sử dị ứng. Thế nhưng, điều đó không có nghĩa là nếu cha mẹ không dị ứng thì con cũng không bị. Ngay cả khi cả cha lẫn mẹ đều không có tiền sử dị ứng thì đứa trẻ vẫn có 15% khả năng dễ mắc dị ứng. Tóm lại, dị ứng “không chừa một ai”.

Phòng ngừa cách nào?

Việc phòng ngừa dị ứng là có thể, và nên làm ngay từ rất sớm:

- Lúc mang thai, bà mẹ nên có chế độ ăn cân bằng các chất, không được hút thuốc.

- Ngay sau khi sinh, bé phải được bú mẹ sớm và tiếp tục bú mẹ ít nhất trong 6 tháng đầu.

- Thức ăn bổ sung chỉ nên cho ăn khi bé trên 4-6 tháng tuổi, lúc này đường tiêu hóa của bé đã tương đối hoàn chỉnh và sẵn sàng tiếp nhận các dạng thức ăn mới ngoài sữa. Môi trường sống trong lành, ít bụi bặm, không khói thuốc cũng là điều cần làm.

- Nếu vì lý do nào đó mà trẻ không được bú mẹ hoặc cần bổ sung thêm sữa ngoài sữa mẹ, thì sữa giảm dị ứng (ký hiệu là H.A – hypoallergenic) là loại sữa nên chọn.

Điểm mấu chốt giúp sữa có tác dụng giảm dị ứng là do đạm trong sữa đã được thủy phân, hay nói cách khác là đã được cắt nhỏ ra. Đạm càng lớn thì càng dễ gây dị ứng, đạm càng cắt nhỏ thì càng ít gây dị ứng. 

Tùy lượng đạm được cắt nhiều hay ít mà ta có sữa có đạm thủy phân hoàn toàn hay thủy phân một phần. Về lý thuyết, đạm thủy phân càng nhiều thì sẽ ít gây dị ứng, nhưng nếu thủy phân nhiều quá thì mùi vị sẽ đắng, khó uống và không tạo dung nạp với sữa bò cho trẻ sau này. 

Trong thực tế, sữa có đạm thủy phân một phần là lựa chọn phù hợp nhất, vì nó vẫn có đầy đủ tác dụng chống dị ứng, đồng thời mùi vị cũng dễ uống, giá thành rẻ hơn và đặc biệt giúp dần tạo dung nạp với sữa bò sau này. Ngoài ra, sữa được bổ sung probiotics cũng là một lựa chọn lý tưởng vì bổ sung probiotics trong chế độ ăn của trẻ từ lâu đã được chứng minh là một trong những phương pháp phòng ngừa dị ứng hữu hiệu.