Trong một động thái “mài giũa” sắc bén hơn những lời chỉ trích nhằm vào chính sách của Trung Quốc trên toàn cầu, Phó Tổng thống Mỹ Mike Pence ngày 4/10 gửi lời cảnh báo nghiêm khắc đến Bắc Kinh rằng Washington sẽ không chùn bước trước hành động đe dọa của Trung Quốc gần đây trên Biển Đông.

Bài phát biểu của ông Pence tại Viện nghiên cứu Hudson ở Washington ngày 4/10 nhiều khả năng sẽ nâng căng thẳng giữa Mỹ và Trung Quốc lên một cấp độ mới, vượt ra khỏi những tranh cãi thương mại vốn chiếm phần lớn trong chương trình nghị sự từ đầu nhiệm kỳ của Tổng thống Donald Trump đến nay.

Reuters dẫn bài phát biểu của ông Pence cho biết, Phó Tổng thống Mỹ kêu gọi dư luận chú ý tới vụ việc gần đây, khi tàu khu trục USS Decatur của Mỹ đi vào khu vực 12 hải lý quanh Đá Ga Ven và Đá Gạc Ma thuộc quần đảo Trường Sa [của Việt Nam – ND] hôm 30/9. Ông Pence khẳng định thông tin một tàu của Trung Quốc đã áp sát USS Decatur với khoảng cách chỉ 40m trong khi tàu Mỹ “đang thực hiện các chiến dịch tự do hàng hải ở Biển Đông”, buộc tàu Mỹ phải nhanh chóng di chuyển để tránh va chạm”.

“Bất chấp hành động quấy rối liều lĩnh đó, Hải quân Mỹ sẽ tiếp tục cho máy bay và tàu thuyền hoạt động ở bất cứ nơi nào luật pháp quốc tế cho phép cũng như vì lợi ích quốc gia của chúng tôi yêu cầu” – ông Pence tuyên bố. “Chúng tôi sẽ không bị đe dọa. Chúng tôi sẽ không chùn bước”.

Chiến dịch này là động thái mới nhất của Mỹ nhằm ngăn chặn cái mà Washington cho là nỗ lực hạn chế tự do hàng hải ở các vùng biển chiến lược, nơi hải quân Trung Quốc, Nhật Bản và các nước Đông Nam Á cùng hoạt động.

Phó Tổng thống Mỹ Mike Pence. Ảnh: Reuters

Bộ Quốc phòng Trung Quốc cho biết, một tàu hải quân của nước này đã được cử ra cảnh báo tàu Mỹ phải rời đi.

Ông Pence cũng cáo buộc Trung Quốc đang thuyết phục 3 nước Mỹ Latin cắt đứt quan hệ với Đài Loan (Trung Quốc) và chỉ công nhận một Trung Quốc.

“Những hành động này đe dọa sự ổn định ở eo biển Đài Loan và Mỹ lên án điều đó” – ông Pence cho biết. “Chính quyền của chúng tôi sẽ tiếp tục tôn trọng Chính sách Một Trung Quốc, như được phản ánh trong 3 tuyên bố chung và Đạo luật Quan hệ với Đài Loan, nhưng tôi cũng phải nói rằng việc Đài Loan cổ vũ dân chủ cho thấy một con đường tốt hơn cho tất cả người dân Trung Quốc”.

Tuyên bố đưa ra trong bối cảnh Mỹ và Trung Quốc đang leo thang chiến tranh thương mại với việc Tổng thống Trump cáo buộc Bắc Kinh lâu nay vừa tìm cách ăn cắp sở hữu trí tuệ của Mỹ, vừa hạn chế cho tiếp cận thị trường tỷ dân này trong khi lại bao cấp một cách không công bằng cho các công ty thuộc sở hữu nhà nước. Hai nước đã liên tiếp tăng cường áp đặt thuế trả đũa lẫn nhau.

Tổng thống Trump từng gọi Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình là “một người bạn”, bất chấp căng thẳng giữa 2 bên. Nhưng tại một cuộc họp báo tuần trước ở New York, ông Trump để ngỏ rằng: “Có lẽ ông ấy [Tập Cận Bình – ND] không còn [là một người bạn – ND] nữa”.

Ông Trump còn cho rằng, Trung Quốc đang tìm cách can thiệp vào cuộc bầu cử giữa kỳ Quóc hội Mỹ tháng sau, song Bắc Kinh bác bỏ cáo buộc này.

Chính sách “Con nợ”

Không dừng lại ở cuộc chiến thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc, Phó Tổng thống Pence còn tố cáo Trung Quốc đang dùng “ngoại giao cho vay” (Debt diplomacy) để mở rộng ảnh hưởng trên toàn cầu.

“Nước này đang đề nghị cho vay hàng trăm tỷ USD cho chính phủ các nước khắp châu Á và châu Phi, đến cả châu Âu và Mỹ Latin để xây dựng cơ sở hạ tầng” – ông Pence nêu rõ. “Thế nhưng điều kiện của những khoản vay đó cực kỳ mập mờ, còn lợi nhuận thì ồ ạt đổ về Bắc Kinh”. Ông Pence nêu ví dụ là việc Trung Quốc cho Venezuela vay tới 5 tỷ USD và nhận thu nợ bằng dầu lửa.

Phó Tổng thống Mỹ cũng chỉ ra rằng, cộng đồng tình báo Mỹ đã xác định rằng Trung Quốc nhằm vào quan chức chính phủ các bang và liên bang của Mỹ nhằm lợi dụng mọi sự khác biệt để chia rẽ nội bộ Mỹ ở mọi cấp độ.

“Họ sử dụng các vấn đề mũi nhọn, như thuế thương mại, để thúc đẩy ảnh hưởng chính trị của Bắc Kinh” – ông Pence nói.

Mục đích của Trung Quốc, theo ông Pence, là nhằm thay đổi nhận thức của người Mỹ về chính sách của Trung Quốc bằng việc thúc đẩy “các tác nhân bí mật, các nhóm dư luận viên và các kênh tuyên truyền”.

“Như một quan chức cấp cao trong cộng đồng tình báo đã nói với tôi gần đây rằng, những gì người Nga đang làm hoàn toàn mờ nhạt so với những gì Trung Quốc đang làm đối với Mỹ” – ông Pence khẳng định.

Phó Tổng thống Mỹ cũng cho rằng, quan chức Trung Quốc đã tìm cách tạo ảnh hưởng với lãnh đạo các doanh nghiệp để lên án hành động của Mỹ và “củng cố mong muốn của họ về việc duy trì các hoạt động ở Trung Quốc”.

“Một ví dụ là họ dọa sẽ từ chối cấp phép kinh doanh cho doanh nghiệp lớn của Mỹ nếu doanh nghiệp đó không chịu nói công khai chống lại chính sách của chính quyền chúng tôi” – ông Pence cho biết song không nêu tên doanh nghiệp đó.