Theo Guardian, kết quả phân tích di truyền và kiểm tra hộp sọ của một nhóm cá voi tấm sừng hàm ở phía Đông Bắc Vịnh Mexico cho thấy chúng là một loài mới.

“Tôi rất ngạc nhiên khi biết rằng có thể đâu đó ngoài kia, có một loài cá voi chưa được ghi nhận, đặc biệt là chúng ở ngay sau chúng tôi. Tôi chưa bao giờ nghĩ rằng mình có cơ hội giới thiệu một loài mới trong sự nghiệp của mình, vì vậy đây là một khám phá rất thú vị”, Lynsey Wilcox, nhà di truyền học thuộc Cơ quan Khí quyển và Đại dương Quốc gia Mỹ và là người giúp phát hiện ra loài mới này, cho biết.

Loài cá voi mới rất hiếm khi bị bắt gặp ngay cả tại Vịnh Mexico, nơi được xem là nhà của chúng. Với mật độ ít, dưới 100 cá thể, những con cá voi này có tập tính săn mồi sâu dưới nước xung quanh hẻm núi DeSoto, cách thành phố Mobile, bang Alabama, khoảng 100 km về phía Nam. Các nhà khoa học đã đặt tên chúng là cá voi Rice, theo tên một nhà sinh vật học người Mỹ, Dale Rice.

Chúng từng được cho là thuộc quần thể của cá voi Bryde. Trước khi công bố loài mới, các nhà nghiên cứu đã nhận thấy nhóm cá voi giống Bryde ở Vịnh Mexico không giống với họ hàng ở Ấn Độ Dương, Đại Tây Dương và Thái Bình Dương. Chúng có tập tính kiếm ăn gần đáy biển, trong khi hầu hết cá voi Bryde thường kiếm ăn gần bề mặt.

Xác một con cá voi Rice trôi dạt vào bờ vào tháng 1/2019. Ảnh: CTV News.

John Hildebrand, một nhà hải dương học tại Viện Hải dương học Scripps, thuộc Đại học California, San Diego, cho biết ngay cả với các chuyên gia, việc phân biệt những con cá voi tấm sừng hàm lớn cũng rất khó, đến nỗi đôi khi cá voi Bryde bị nhầm lẫn với cá voi có vây.

Wilcox chia sẻ để phân biệt rõ ràng những loài trông giống nhau, các nhà khoa học cần bằng chứng di truyền và kiểm tra chặt chẽ hình thái của chúng. Các đồng nghiệp của Wilcox lần đầu tiên thu thập mẫu mô cá voi Rice vào năm 2000 và đã có được từ 36 mẫu mô khác nhau.

Tuy nhiên, khi so sánh gen của chúng với cá voi Bryde, Wilcox và các đồng nghiệp của mình chưa có được kết quả như mong đợi. Để tiếp tục so sánh hình thái của chúng, các nhà khoa học đã phải dùng đến các bộ xương được lưu giữ trong viện bảo tàng.

May mắn sau đó, vào tháng 1/2019, xác một con cá voi Rice dài 11 m trôi dạt vào khu vực Florida Everglades, Wilcox và nhóm của mình đã kiểm tra hộp sọ của cá thể này và cho thấy một số khác biệt về hình dạng, kích thước xương xung quanh lỗ thổi so với cá voi Bryde và cá voi Eden, một loài họ hàng gần gũi khác.

Wilcox khẳng định sự khác biệt về di truyền và bộ xương đã đủ để công bố một loài mới.

Đến tháng 4/2019, cá voi Rice đã được nước Mỹ công bố là loài thuộc nhóm nguy cơ tuyệt chủng, dựa theo Đạo luật Loài nguy cấp của nước này. Những con cá voi Rice đang phải đối mặt với các mối đe dọa từ sự cố tràn dầu, va chạm với tàu thuyền, mắc vào ngư cụ và tiếng ồn đại dương.

Hildebrand cho biết những con cá voi đặc biệt dễ bị tổn thương vì chúng có thói quen ngủ vào ban đêm ngay dưới mặt biển. Do đó, một con tàu di chuyển qua rất có thể đâm vào chúng.

“Chúng là loài cá voi sừng tấm có nguy cơ tuyệt chủng cao nhất hoặc gần như nguy cấp nhất ở vùng biển nước Mỹ, trách nhiệm với sự sống còn của chúng thực sự thuộc về chúng tôi”, Hildebrand nói.