Phát hiện đàn Tế Trời độc đáo tại Hoàng thành Thăng Long

Hà Nội mới phát hiện một di tích mới vô cùng độc đáo và có giá trị khoa học, lịch sử quan trọng bậc nhất.

Đó là di chỉ Đàn Tế Trời, nằm ngay trong khuôn viên Hoàng thành Thăng Long...
Di chỉ Đàn Tế Trời, nằm ngay trong khuôn viên Hoàng thành Thăng Long - lần đầu tiên được công bố. (Ảnh minh họa).
 Di chỉ Đàn Tế Trời, nằm ngay trong khuôn viên Hoàng thành Thăng Long - lần đầu tiên được công bố. (Ảnh minh họa).

Trong buổi Tọa đàm trao đổi xung quanh bộ sách "Lịch sử Thăng Long – Hà Nội", tại Hội chợ sách Hà Nội 2014 ngày 27/9, GS sử học Phan Huy Lê đã tiết lộ một thông tin mà chính ông khẳng định chưa từng công bố: Hà Nội mới phát hiện một di tích mới vô cùng độc đáo và có giá trị khoa học, lịch sử quan trọng bậc nhất. Đó là di chỉ Đàn Tế Trời, nằm ngay trong khuôn viên Hoàng thành Thăng Long, tại vị trí chân tòa nhà Quốc Hội mới (khu vực ban đầu dự kiến làm hầm để xe của tòa nhà-PV) đang xây dựng.

Theo GS Phan Huy Lê, Đàn Tế Trời được xây dựng vào đời nhà Lý, có trước cả Đàn Xã Tắc (được xây dựng năm 1048), với kiến trúc vô cùng đặc biệt và được coi là "kỳ lạ" (từ dùng của GS Phan Huy Lê –PV) gồm 2 vòng tròn đồng tâm chưa từng thấy ở nước nào trên thế giới, ngay cả ở Trung Quốc, Đông Á – những nước có nền văn hóa tương đồng với Việt Nam.

GS Phan Huy Lê cho biết, ngay sau khi phát hiện và báo cáo với Chính phủ, đích thân Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã 3 lần trực tiếp đến xem xét và quyết định dành 500 m2 khu tầng hầm tòa nhà Quốc hội – nơi phát hiện di chỉ để bảo tồn nguyên vẹn; giao cho các nhà khoa học lịch sử tiếp tục nghiên cứu. Khu vực bãi đỗ xe của tòa nhà sẽ được bố trí ra nơi khác để đảm bảo tính nguyên vẹn của di tích linh thiêng bậc nhất của kinh thành Thăng Long-Hà Nội này.

"Cùng với Đàn Xã Tắc (khu vực ngã năm Kim Liên – Nguyễn Lương Bằng); Đàn Nam Giao (khu vực phố Bà Triệu) thì Đàn Tế Trời được coi là phát hiện lịch sử có giá trị khoa học vô cùng quan trọng. Di tích đã bổ sung thêm những dữ liệu quan trọng về khoa học lịch sử vương triều nhà Lý – triều đại chính thức đặt đô tại Thăng Long, mở ra giai đoạn 1000 năm xây dựng Thủ đô ngàn năm văn hiến, đồng thời bổ sung thêm vào kho di tích khảo cổ đậm đặc dưới lòng đất Hà Nội kinh kỳ đang chờ các nhà khoa học khám phá thời gian tới...", GS Phan Huy Lê chia sẻ thêm.

Được biết, hình thức Đàn Tế trời đất cũng đã có ở Việt Nam sau này như Đàn Tế trời đất tại Bình Định; Đàn Nam Giao ở Huế. Tuy nhiên, chỉ riêng tại Hà Nội có đủ cả Đàn Tế Trời; Đàn Nam Giao và Đàn Xã Tắc đều được xây dựng ngay đầu thế kỷ 11, mở ra thời kỳ độc lập tự chủ của Việt Nam. Đồng thời, với kiến trúc đặc biệt của Đàn Tế Trời tại Hà Nội – đây được coi là thách thức lịch sử có vô cùng ý nghĩa chờ các khoa học khám phá và giải mã...

Ngắm cổ vật ngàn tuổi của “Hoàng thành Yên Bái”

Khu “Hoàng thành Yên Bái” toạ lạc trên đỉnh đồi Hắc Y thuộc xã Tân Lĩnh - Lục Yên, cách thành phố Yên Bái 80 km. Các nhà nghiên cứu đều khẳng định đây là sự xuất hiện hiếm hoi của một tháp Trần sớm, nằm ở vùng biên giới nước Đại Việt xưa. Trong ảnh là một đầu phượng còn nguyên vẹn được khai quật tại khu di tích "Hoàng thành Yên Bái".
 Khu “Hoàng thành Yên Bái” toạ lạc trên đỉnh đồi Hắc Y thuộc xã Tân Lĩnh - Lục Yên, cách thành phố Yên Bái 80 km. Các nhà nghiên cứu đều khẳng định đây là sự xuất hiện hiếm hoi của một tháp Trần sớm, nằm ở vùng biên giới nước Đại Việt xưa. Trong ảnh là một đầu phượng còn nguyên vẹn được khai quật tại khu di tích "Hoàng thành Yên Bái".
Tháp có ảnh hưởng của nghệ thuật kiến trúc Chăm và ảnh hưởng của đạo Lão Trung Quốc trong kiến trúc Phật Giáo Việt Nam… Đây còn là tháp Trần duy nhất được phát hiện từ trước đến nay có dạng mái cong, là ngọn tháp duy nhất có bệ hoa sen trên một số tầng tháp và ở phần chân tháp, bên ngoài phần tường chịu lực là lớp bệ hoa văn đất nung viền quanh chân tháp.
 Tháp có ảnh hưởng của nghệ thuật kiến trúc Chăm và ảnh hưởng của đạo Lão Trung Quốc trong kiến trúc Phật Giáo Việt Nam… Đây còn là tháp Trần duy nhất được phát hiện từ trước đến nay có dạng mái cong, là ngọn tháp duy nhất có bệ hoa sen trên một số tầng tháp và ở phần chân tháp, bên ngoài phần tường chịu lực là lớp bệ hoa văn đất nung viền quanh chân tháp.
Hoa văn trang trí thân tháp khá dày đặc, phong phú về loại hình, kỹ thuật tạo văn hoa trong từng tầng tháp cả bệ thủy ba (bệ hoa văn sóng nước) cũng được cách điệu rất nhiều. Đặc biệt là hoa văn được tạo trên đất nung và cả những khối vật liệu đất nung rất lớn nhưng hoa văn rất tinh xảo. Sự ảnh hưởng của yếu tố Chăm được thể hiện rõ nhất là những lá đề hoa văn hình chim phượng trang trí trên tháp.
 Hoa văn trang trí thân tháp khá dày đặc, phong phú về loại hình, kỹ thuật tạo văn hoa trong từng tầng tháp cả bệ thủy ba (bệ hoa văn sóng nước) cũng được cách điệu rất nhiều. Đặc biệt là hoa văn được tạo trên đất nung và cả những khối vật liệu đất nung rất lớn nhưng hoa văn rất tinh xảo. Sự ảnh hưởng của yếu tố Chăm được thể hiện rõ nhất là những lá đề hoa văn hình chim phượng trang trí trên tháp.
Những lá đề này không chỉ khá giống nhau về hình thức, cách chế tác mà nó còn khá tương đồng về cách bài trí lá đề ở các tháp Chăm. Ảnh hưởng của đạo Lão thì cơ bản được thể hiện dạng hoa văn hình sừng bò vắt chéo nhau như chữ “X” hay hoa văn cúc dây thường được đạo Lão dùng rất phổ biến tượng trưng cho sự trường tồn.
 Những lá đề này không chỉ khá giống nhau về hình thức, cách chế tác mà nó còn khá tương đồng về cách bài trí lá đề ở các tháp Chăm. Ảnh hưởng của đạo Lão thì cơ bản được thể hiện dạng hoa văn hình sừng bò vắt chéo nhau như chữ “X” hay hoa văn cúc dây thường được đạo Lão dùng rất phổ biến tượng trưng cho sự trường tồn.
Hàng nghìn hiện vật được khai quật tại di tích Hắc Y. Những dấu tích còn lại được các nhà nghiên cứu cho rằng tháp nằm trong vùng Thu vật, là khu vực điền trang thái ấp của Chiêu Văn Vương Trần Nhật Duật - người được triều đình giao nhiệm vụ trấn ải vùng biên cương phía Bắc nước Đại Việt, nên tác giả của công trình nghệ thuật kiến trúc Phật giáo độc đáo này rất có thể chính là của Trần Nhật Duật.
 Hàng nghìn hiện vật được khai quật tại di tích Hắc Y. Những dấu tích còn lại được các nhà nghiên cứu cho rằng tháp nằm trong vùng Thu vật, là khu vực điền trang thái ấp của Chiêu Văn Vương Trần Nhật Duật - người được triều đình  giao nhiệm vụ trấn ải vùng biên cương phía Bắc nước Đại Việt, nên tác giả của công trình nghệ thuật kiến trúc Phật giáo độc đáo này rất có thể chính là của Trần Nhật Duật.
Sử cũ nói rằng, Trần Nhật Duật là người thạo nhiều ngoại ngữ, quan hệ bang giao rộng rãi và kiệt xuất ở nhiều lĩnh vực. Với người Chăm, khi còn ở trong triều, ông quan hệ rất tốt với các sứ thần Vương quốc Chăm Pa và rất thân thiện với người Chăm trong làng Chăm ở Hà Nội. Trần Nhật Duật là người theo đạo Phật nhưng rất am hiểu đạo Lão, nên ảnh hưởng của đạo Lão ở tháp Hắc Y qua hoa văn trang trí, lực chọn phong thủy… cũng không có gì khó hiểu.
 Sử cũ nói rằng, Trần Nhật Duật là người thạo nhiều ngoại ngữ, quan hệ bang giao rộng rãi và kiệt xuất ở nhiều lĩnh vực. Với người Chăm, khi còn ở trong triều, ông quan hệ rất tốt với các sứ thần Vương quốc Chăm Pa và rất thân thiện với người Chăm trong làng Chăm ở Hà Nội. Trần Nhật Duật là người theo đạo Phật nhưng rất am hiểu đạo Lão, nên ảnh hưởng của đạo Lão ở tháp Hắc Y qua hoa văn trang trí, lực chọn phong thủy… cũng không có gì khó hiểu.
Qua nhiều lần khai quật, các nhà khảo cổ phát hiện thấy tại quần thể di tích này không ít hiện vật có hình dạng và niên đại giống với những hiện vật được khai quật ở Hoàng thành Thăng Long - Hà Nội như: gạch, ngói, đá chân cột, lá đề, sen, cúc..., tượng đất nung linh vật các loại: đầu rồng, phượng..., cùng đồ thờ, đồ gốm sứ... Các nhà khoa học lịch sử nhận định, đây là một quần thể kiến trúc Phật giáo quy mô lớn, như một Trung tâm văn hóa Phật giáo thời bấy giờ và được ví như là “Hoàng thành” của Yên Bái.
 Qua nhiều lần khai quật, các nhà khảo cổ phát hiện thấy tại quần thể di tích này không ít hiện vật có hình dạng và niên đại giống với những hiện vật được khai quật ở Hoàng thành Thăng Long - Hà Nội như: gạch, ngói, đá chân cột, lá đề, sen, cúc..., tượng đất nung linh vật các loại: đầu rồng, phượng..., cùng đồ thờ, đồ gốm sứ... Các nhà khoa học lịch sử nhận định, đây là một quần thể kiến trúc Phật giáo quy mô lớn, như một Trung tâm văn hóa Phật giáo thời bấy giờ và được ví như là “Hoàng thành” của Yên Bái.
Những hiện vật có niên đại và hình dạng giống hiện vật được khai quật tại Hoàng thành Thăng Long - Hà Nội.
 Những hiện vật có niên đại và hình dạng giống hiện vật được khai quật tại Hoàng thành Thăng Long - Hà Nội.

Tháng 3/1997, GS Hà Văn Tấn, Viện trưởng Viện Khảo cổ học dẫn đầu đoàn cán bộ của Viện lên khảo cứu di tích đồi Hắc Y và Bến Lăn, có cuộc làm việc với lãnh đạo Huyện Lục Yên, sau đó về làm việc với Chủ tịch UBND tỉnh Yên Bái.
 Tháng 3/1997, GS  Hà Văn Tấn, Viện trưởng Viện Khảo cổ học dẫn đầu đoàn cán bộ của Viện lên khảo cứu di tích đồi Hắc Y và Bến Lăn, có cuộc làm việc với lãnh đạo Huyện Lục Yên, sau đó về làm việc với Chủ tịch UBND tỉnh Yên Bái.
Trong các buổi làm việc này, GS đều đánh giá cao giá trị phát hiện trên và cho rằng đây là một di tích Phật giáo thời Trần hiếm có, cần được bảo vệ và tổ chức khai quật.
 Trong các buổi làm việc này, GS đều đánh giá cao giá trị phát hiện trên và cho rằng đây là một di tích Phật giáo thời Trần hiếm có, cần được bảo vệ và tổ chức khai quật.
Dấu tích văn hóa Chăm qua qua cách bài trí hình lá đề.
 Dấu tích văn hóa Chăm qua qua cách bài trí hình lá đề.
 
 
Những hiện vật nghìn tuổi còn nguyên vẹn.
 Những hiện vật nghìn tuổi còn nguyên vẹn.
 
Hoa văn điêu khắc tinh xảo.
 Hoa văn điêu khắc tinh xảo.















Hoàng thành Thăng Long xưa được bảo vệ thế nào?

(Kiến Thức) - Theo quy định tại Quốc triều hình luật, chìa khóa tất cả các cửa trong Hoàng thành nói chung và các cung điện đều do vua giữ.

Kiến trúc của Hoàng thành Thăng Long tồn tại nguyên vẹn đến nay không còn nhiều, quy mô của nó phần nào chỉ được thấy qua ghi chép tản mạn của sử sách và một số bản đồ cổ. Còn những thông tin về đời sống, sinh hoạt…trong Hoàng thành hầu như không có, ngoại trừ bao phủ dưới lớp đất là những dấu tích ẩn chứa bề dày thời gian mới “phát lộ” cách đây không lâu.

Đọc nhiều nhất

Tin mới