Từ phim đầu tay Xa và gần, NSƯT Hà Xuyên đã giành danh hiệu "Nữ diễn viên xuất sắc" ở giải thưởng của Hội Điện ảnh Việt Nam 1988 (tiền thân của Cánh Diều Vàng). Biệt động Sài Gòn càng giống như"cú nổ" trong sự nghiệp của bà.

NSƯT Hà Xuyên tham gia phim Biệt động Sài Gòn khi bước sang tuổi 28. Để nhận được vai Ngọc Mai, bà phải vượt qua nhiều ửng cử viên sáng giá, trong đó có cả những minh tinh nức tiếng thời bấy giờ.

Kể chuyện đóng Biệt động Sài Gòn, NSƯT Hà Xuyên tâm sự, trong quá trình quay phim, bà Xuyên nhiều lần góp ý với đạo diễn và nhận được sự tán đồng. Ở kịch bản tập 3 của Biệt động Sài Gòn, sau đám cưới, Ngọc Mai diện bộ đồ ngủ mỏng để quyến rũ Tư Chung. Tuy nhiên, nữ diễn viên phản đối.

Sau này, bà còn xuất hiện trong rất nhiều bộ phim nổi tiếng khác như Cô gái trên sông, Lưới trời, Hướng nghiệp, Đô la trắng, Những chiếc lá thời gian, Đại gia đình...

Có duyên với những vai người vợ trên phim nhưng cuộc sống hôn nhân của Hà Xuyên lại gặp nhiều sóng gió. NSƯT Hà Xuyên kết hôn năm 20 tuổi. Chồng bà ngày ấy là nhạc trưởng của ban nhạc thuộc Đoàn ca múa Thái Bình. Ông là người miền Nam tập kết, sau ngày đất nước thống nhất đã “hồi hương” và đem vợ theo.

Một năm sau, NSƯT Hà Xuyên sinh con gái đầu lòng và sinh thêm con trai năm 1990. Nhưng số phận trớ trêu, vào lúc tưởng chừng sự nghiệp công danh, gia đình đang viên mãn nhất, vợ chồng bà ly hôn. Hà Xuyên trở thành bà mẹ đơn thân.

NSƯT Hà Xuyên với các vai diễn thời trẻ. Ảnh: NSX

Bước ra từ cuộc hôn nhân không trọn vẹn, NSƯT Hà Xuyên ở vậy nuôi hai con khôn lớn, không đi thêm bước nữa. Có thời điểm, bà từng chông chênh khi vừa phải là đàn bà, vừa phải là đàn ông, chống chọi với cuộc sống, một mình nuôi con, thu vén gia đình. Nhưng rồi với tính cách mạnh mẽ và tự trọng, bà vẫn tự đứng dậy và bước tiếp, không bao giờ gục ngã.

Hiện tại, NSƯT Hà Xuyên đã nghỉ hưu, sau 13 năm công tác tại Trung tâm Nghiên cứu nghệ thuật và Lưu trữ Điện ảnh. Bà sống bình an cùng hai con đã khôn lớn. Ngoài công việc đóng phim, NSƯT Hà Xuyên thường tham gia công tác từ thiện với nhóm bạn bè. Bà giữ được vẻ trẻ trung so với tuổi 68, sống thảnh thơi và vẫn mong có dịp trở lại đóng phim.

Tham dự buổi chiếu phim và giao lưu của đạo diễn Đặng Nhật Minh hôm 29/10, nghệ sĩ Hà Xuyên gây chú ý với ngoại hình trẻ đẹp, phong cách thời trang hiện đại. Đã lâu bà mới xuất hiện trước công chúng và truyền thông.

Nữ tình báo Ngọc Mai của phim kinh điển Biệt động Sài Gòn cho biết, hiện bà sống cùng chị gái tại TP.HCM. Con cái ở riêng nhưng vẫn thường đưa các cháu về chơi với bà. Nghệ sĩ tâm sự: "Tôi đã có ba cháu ngoại, sắp có thêm một cháu nội. Gia đình tôi quan niệm con ai người nấy chăm. Các con không phiền tôi chăm nom các cháu".

Tuổi hưu trí, NSƯT Hà Xuyên có nhịp sống an nhàn. Bà duy trì thói quen khiêu vũ để giữ sức khỏe, thường xuyên cùng bạn bè ăn sáng, uống cafe, tán gẫu. Mỗi khi các cháu được nghỉ học, cả gia đình bà lại cùng nhau đi du lịch.

NSƯT Hà Xuyên cho biết, vì nghề nghiệp cho bà ý thức và động lực giữ gìn khiến mà có bí quyết dưỡng nhan đánh lừa tuổi tác. Bà kể từng được các tài xế xe công nghệ trẻ măng gọi bằng "chị" trong khi bà đã gần 70.

NSƯT Hà Xuyên vẫn nhớ màn ảnh và sẵn sàng nhận vai nếu có kịch bản thích hợp. Vài năm trước, bà được mời đóng vai mẹ của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn trong phim Em và Trịnh, nhưng từ chối vì cho rằng mình không thể làm tốt.

Quan niệm nghề diễn viên không có tuổi nhưng nghệ sĩ cũng thừa nhận sức khỏe ít nhiều ảnh hưởng đến việc nhận phim. Bà giải thích: "Sức khỏe của tôi thường ngày vẫn tốt, nhưng không cho phép tôi đi quay sáng đêm như các bạn trẻ. Các bạn có thể quay ngày quay đêm rồi ngủ bù lại sức. Tuổi của tôi thì không như vậy". Tác phẩm gần nhất của bà là series 120 tập Đại gia đình, cách đây 6-7 năm.