Một số dự án có kết quả giải ngân chưa được như kế hoạch đăng ký như: Dự án đoạn Bãi Vọt - Hàm Nghi (đạt 84%); đoạn Chí Thạnh - Vân Phong của Ban QLDA 7 (đạt 83%); đoạn Quảng Ngãi - Hoài Nhơn của Ban QLDA 2 (đạt 84%); đoạn Quy Nhơn - Chí Thạnh của Ban QLDA 85 (đạt 85%).

Một trong những nguyên nhân ảnh hưởng tới tiến độ giải ngân của các dự án là do công tác GPMB chưa được như kỳ vọng.

Theo báo cáo đến nay, các địa phương đã bàn giao được hơn 90% mặt bằng cho dự án. Song, năm 2023 mới giải ngân hơn 7.000 tỷ đồng, đạt 47% kế hoạch.

Bên cạnh đó, các yếu tố thời tiết không thuận lợi, tiến độ bàn giao mỏ vật liệu cho nhà thầu thi công của các địa phương chưa đáp ứng yêu cầu cũng là lý do ảnh hưởng đến kết quả giải ngân chung của dự án.

Đơn cử như với dự án Bãi Vọt - Hàm Nghi, kết quả giải ngân chưa đạt do phải chờ cấp phép mỏ vật liệu.

Thi công Hầm Đèo Bụt trên cao tốc Bắc - Nam đoạn qua Hà Tĩnh. Ảnh: Báo GT.

Ban quản lý dự án Bãi Vọt - Hàm Nghi cho biết, đến ngày 14/7, thủ tục cấp 4 mỏ đất, 1 mỏ cát mới được cấp có thẩm quyền phê duyệt. Sau đó còn là các thủ tục liên quan đến chuyển đổi đất rừng, đất lúa, đền bù GPMB khu vực khai thác mỏ vật liệu cho người dân, chủ thể liên quan. Dự kiến, đầu tháng 9, việc khai thác các mỏ mới bắt đầu. Khi vật liệu được khơi thông, dự án sẽ bứt tốc, bù lại sản lượng đã bị chậm.

Mặc dù các địa phương đang nỗ lực tăng tỉ lệ mặt bằng bàn giao, song việc tổ chức thi công cao tốc Bắc - Nam vẫn chưa thể triển khai đồng loạt.

Điển hình là khu vực nút giao Cổ Mã trên địa bàn huyện Vạn Ninh, Khánh Hòa còn 13 hộ dân trong diện tái định cư chưa di dời do gặp vướng mắc trong công tác áp giá đền bù. Nút thắt này khiến 5 km đầu tuyến thuộc phạm vi thi công của nhà thầu Lizen chưa thi công được do không có đường vận chuyển vật liệu.

Trên địa bàn huyện Vạn Ninh tồn tại 400 m chiều dài tuyến trước 2 tịnh xá chưa giải phóng được. Tiến độ thi công cầu chậm khoảng 6 tháng so với kế hoạch.

Tại gói thầu XL1 dự án đoạn Bùng - Vạn Ninh, Tổng công ty 36 cho biết, theo biên bản bàn giao, diện tích mặt bằng đạt hơn 80%, còn khoảng 1,2 km, song thực tế mặt bằng bị chia làm 2-3 đoạn "xôi đỗ". Việc vận chuyển vật tư, vật liệu phải vòng ra đường Hồ Chí Minh, phát sinh đáng kể chi phí.

Ngoài ra, theo thống kê của Cục Quản lý đầu tư xây dựng (Bộ GTVT), phục vụ thi công cao tốc Bắc - Nam phía đông giai đoạn 2, có tổng số 41.290 hộ dân có đất phải thu hồi. Trong đó, khoảng 5.806 hộ dân phải bố trí tái định cư tại 150 khu tái định cư, gồm 147 khu xây dựng mới và 3 khu đã có sẵn.

Tính đến nay, mới có 42/147 khu tái định cư được hoàn thành (đạt khoảng 28,5%). Các dự án còn lại vẫn đang trong quá trình lập dự án và triển khai thi công.

Cục Quản lý đầu tư xây dựng cho biết, theo quy định, toàn bộ công tác GPMB hiện nay được giao cho địa phương làm chủ đầu tư tiểu dự án, tổ chức triển khai thực hiện. Tuy nhiên, năng lực của chủ đầu tư là cấp huyện còn hạn chế so với chủ đầu tư là các đơn vị cấp tỉnh, nhất là đối với việc di dời hạ tầng kỹ thuật.

Về tái định cư, dù được Chính phủ cho áp dụng cơ chế đặc thù, nhưng thủ tục triển khai vẫn cần có thời gian, từ việc phê duyệt quy hoạch, lập dự án đầu tư, lựa chọn nhà thầu tư vấn, lựa chọn nhà thầu xây lắp… Trong tổng số hơn 100 khu tái định cư, hiện mới hoàn thành được gần 30%, chưa đáp ứng giao nền tái định cư cho hộ dân, làm chậm công tác GPMB.