Hàng không mẫu hạm USS Carl Winson

Khi được hỏi về chiến lược “xoay trục” sang Châu Á-Thái Bình Dương của Mỹ, Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc, tướng Thường Vạn Toàn, đã nhắc lại câu nói của Chủ tịch Tập Cận Bình: “Thái Bình Dương có đủ chỗ cho hai cường quốc lớn là Trung Quốc và Mỹ”.

Trong khi đó, Trung Quốc lại tranh chấp chủ quyền lãnh thổ với các đồng minh của Mỹ trong khu vực: với Philippines ở Biển Đông và với Nhật Bản tại Biển Hoa Đông.

Theo RFI, Mỹ đã nhiều lần tuyên bố không đứng về bên nào trong các tranh chấp chủ quyền lãnh thổ và kêu gọi các bên liên quan giải quyết vấn đề này một cách hòa bình, không dùng bạo lực. Theo giới phân tích, đó là những tuyên bố ngoại giao. Còn trên thực tế, cả hai bên theo dõi sát mọi động thái của nhau và tăng cường chạy đua vũ trang.

Theo bà Bonnie Glaser - cố vấn cao cấp về Châu Á của Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), Trung Quốc không ngạc nhiên về triển vọng hợp tác quân sự giữa Mỹ và Philippines. Đối với Bắc Kinh, chiến lược “xoay trục” của Mỹ là nhằm ngăn chặn ảnh hưởng ngày càng lớn của Trung Quốc trong khu vực.

Giới phân tích ghi nhận có những dấu hiệu rõ ràng về một cuộc chạy đua vũ trang giữa Mỹ và Trung Quốc, trong lĩnh vực vũ khí quy ước.

Theo Viện nghiên cứu Hòa bình Stockholm (SIPRI), trong năm 2012, hai nước có ngân sách quốc phòng cao nhất thế giới: Mỹ là 682 tỷ USD, còn Trung Quốc đạt mức 166 tỷ USD. Một báo cáo của Bộ Quốc phòng Mỹ trong năm 2013 nhận định là Trung Quốc đã nỗ lực đầu tư vào lĩnh vực chống tàu chiến, tấn công trên bộ, tên lửa đạn đạo, lá chắn chống tên lửa, chiến tranh tin học…

Tên lửa Đông Phong -21 là một trong những công cụ chống tiếp cận, phong tỏa khu vực của Trung Quốc.

Các phương tiện này là một phần trong chiến thuật chống tiếp cận và phong tỏa khu vực nhằm ngăn chặn khả năng hành động của Mỹ. Để đối phó, Mỹ chủ trương áp dụng “Chiến thuật không-hải chiến” vốn có từ thời Chiến tranh Lạnh, chống lại nguy cơ tấn công kết hợp không quân và hải quân của Liên Xô tại Châu Âu.

Chuyên gia Glaser nhấn mạnh: “Cuộc chạy đua về vũ khí quy ước chủ yếu tập trung vào việc quân đội Mỹ tiếp cận khu vực. Trung Quốc đang phát triển các khả năng chống tiếp cận và phong tỏa khu vực, nhằm ngăn chặn Mỹ tiếp cận khi xẩy ra khủng hoảng, trong khi Mỹ quyết tâm tăng cường khả năng tiếp cận và tác chiến”.

Vẫn theo giới chuyên gia, cho dù vẫn phát triển vũ khí hạt nhân, nhưng Trung Quốc không muốn lao vào một cuộc chạy đua vũ trang với Mỹ về loại vũ khí chiến lược này vì hai lý do. Thứ nhất, điều này làm dấy lên phản ứng mạnh mẽ, đáp trả từ phía Mỹ và các nước khác trong vùng. Thứ hai, chi phí cho cuộc chạy đua về vũ khí hạt nhân rất lớn và vô cùng lãng phí.