Đây có thể xem là thất bại thảm hại của một chương trình tốn kém đầy tham vọng, với mục tiêu cho ra lò tới 5.000 phiến quân "ôn hòa" chống IS.

Thông tin gây sốc này đã được đưa ra trong phiên điều trần của Tướng Lloyd Austin, Tư lệnh Bộ chỉ huy Trung tâm, trước Ủy ban quân lực Thượng viện Mỹ.

Giấc mơ khó thành về đạo quân 5.000 người

Khi được hỏi có bao nhiêu phiến quân "ôn hòa" từng qua lớp huấn luyện của Mỹ vẫn đang chiến đấu chống IS, Tướng Austin thừa nhận: "Con số là rất nhỏ... Chúng ta đang nói về chừng 4 hoặc 5 người". Nghe thấy thế, các thành viên ủy ban há miệng...kinh ngạc.

Sự ngạc nhiên này là có thể hiểu được. Quốc hội Mỹ đã phê chuẩn khoản ngân sách trị giá 500 triệu USD đổ vào chương trình huấn luyện các phiến quân được đánh giá là ôn hòa ở Syria, nhằm đào tạo tới 5.000 tay súng chống IS.

Tướng Lloyd Austin, Tư lệnh Bộ chỉ huy Trung tâm, trong buổi điều trần tại Thượng viện Mỹ. Ảnh: AP

Nhưng ngay khi mới triển khai, chương trình đã gặp khó khăn trong việc chiêu mộ người tham gia. Một trong các vấn đề lớn nhất là phiến quân muốn Mỹ cung cấp vũ khí, thiết bị quân sự để chống chính quyền Tổng thống Syria Bashar Assad. Song chương trình của Mỹ chỉ cho phép họ chống IS.

Được biết đợt huấn luyện phiến quân ôn hòa đầu tiên của Mỹ đã cho ra lò 54 tay súng. Họ được điều tới Syria chiến đấu trong tháng 7/2015.

Tuy nhiên ngay lập tức họ bị một nhóm phiến quân có liên quan tới Al Qaeda ở Syria tấn công. Một số bị giết chết, nhiều người bị bắt giữ và những kẻ còn lại thì chạy thoát thân. Rõ ràng đây là kết quả tồi tệ cho những con người đã trải qua 9 tháng huấn luyện.

Thông tin gây sốc của tướng Austin được đưa ra trong bối cảnh các quan chức quốc phòng đang chật vật đối phó với cáo buộc họ đã chỉnh sửa thông tin tình báo để vẽ ra một bức tranh tươi hồng hơn về các điều kiện trên chiến trường Syria hiện nay.

Chính quyền Obama cũng đang phải chật vật bảo vệ chiến lược "phá hủy và làm suy yếu" Nhà nước Hồi giáo IS thông qua các hoạt động không kích, bên cạnh nhiều chương trình khác nhằm huấn luyện, hỗ trợ và trang bị vũ khí cho lực lượng địa phương. Những hoạt động này đều bị chỉ trích vì không mang lại tác động như mong muốn.

"Không thể thắng có nghĩa là đang thua"

Tướng Austin nói với các thành viên Ủy ban quân lực Thượng viện rằng Mỹ đang tìm cách khả thi hơn để huấn luyện và triển khai những tay súng phiến loạn ôn hòa tới Syria. Tuy nhiên ông thừa nhận Mỹ vẫn chưa thể đạt mục tiêu huấn luyện hơn 5.000 người trong tương lai gần. Ông cũng dự báo sẽ mất nhiều năm nữa mới có thể đánh bại IS, khôi phục ổn định ở Iraq và Syria.

Hoạt động huấn luyện phiến quân ôn hòa của Mỹ đã không thành công như kỳ vọng. Ảnh: Army Recognition

Xuất hiện trong buổi điều trần, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng Christine Wormuth cho biết thêm rằng hiện chỉ có khoảng 200 phiến quân "ôn hòa" đang được Mỹ đào tạo.

Theo bà, Lầu Năm Góc sẽ xem xét nhiều lựa chọn, gồm việc thu nhỏ các mục tiêu của chương trình đào tạo phiến quân ôn hòa chống lại nhóm IS, nhằm tích hợp họ vào với các đơn vị lớn hơn ở phía Bắc Syria, thay vì thành lập lực lượng riêng.

Giới chức Mỹ nói chuyện với Reuters còn cho biết về khả năng thu nhỏ đáng kể quy mô chương trình và tạo ra một lực lượng chiến đấu hữu ích, ví dụ như gọi máy bay của liên quân không kích vào mục tiêu quan trọng.

Wormuth bày tỏ tin tưởng các chiến binh đã được Mỹ huấn luyện có thể giúp thu hút thêm những nhóm chiến binh thân phương Tây ở Syria. Dù vậy, bà vẫn không giấu nổi sự thất vọng: "Chương trình nhỏ hơn nhiều so với những gì chúng tôi kỳ vọng".

Không ngạc nhiên khi các nghị sĩ đã công kích mạnh chính quyền sau khi nghe thông tin từ ông Austin và các quan chức quốc phòng.

Họ chỉ vào chương trình, xem đây như bằng chứng về một chiến lược yếu kém  tại Syria, nơi cuộc nội chiến kéo dài suốt 4 năm rưỡi qua đã làm 250.000 người thiệt mạng và khiến nửa dân số gồm hơn 20 triệu người phải chạy nạn, với vô số người đã đổ tới châu Âu.

"Chúng ta phải thừa nhận đây là một thất bại hoàn toàn" - Thượng nghị sĩ Jeff Sessions đại diện tiểu bang Alabama tuyên bố - "Tôi ước rằng chuyện không phải như thế, nhưng đây là sự thật".

Chủ tịch Ủy ban quân sự Thượng viện, TNS John McCain, thẳng thừng công kích chiến dịch quân sự của ông Obama nhằm chống IS ở Iraq và Syria. "Một năm sau khi chiến dịch này diễn ra, chúng ta vẫn không thể nói rằng IS đang thua còn Mỹ đang thắng. Và nếu không thể chiến thắng trong cuộc chiến này thì có nghĩa ta đang thua trận" - ông McCain nói.