Mới đây, Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao (VKSND Tối cao) ban hành kiến nghị, đề nghị Hội đồng thẩm phán TAND Tối cao xem xét lại quyết định giám đốc thẩm vụ ly hôn giữa ông Đặng Lê Nguyên Vũ, Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng giám đốc Công ty CP Tập đoàn Trung Nguyên và bà Lê Hoàng Diệp Thảo. Đồng thời đề nghị hủy bản án phúc thẩm, bản án sơ thẩm về phần chia tài sản chung để xét xử sơ thẩm lại theo trình tự tố tụng.

VKSND Tối cao cho rằng quá trình xử lý vụ ly hôn của tòa án các cấp có nhiều sai sót, trong đó tập trung vào việc xử lý các tài sản chung của vợ chồng bà Thảo, ông Vũ.

Vụ ly hôn giữa ông Vũ và bà Thảo kéo dài 4 năm.

Thủ tục đặc biệt mới được quy định

Trao đổi với PV Báo Tri thức và Cuộc sống, Tiến sĩ, luật sư Đặng Văn Cường, Đoàn Luật sư TP Hà Nội cho rằng, việc xem xét lại quyết định giám đốc thẩm là “thủ tục đặc biệt”, mới được quy định trong bộ luật tố tụng dân sự năm 2015.

Theo quy định của bộ luật tố tụng dân sự năm 2003 trở về trước, quyết định giám đốc thẩm là quyết định cuối cùng và vụ án sẽ kết thúc. Tuy nhiên theo quy định của bộ luật tố tụng dân sự năm 2015, quyết định giám đốc thẩm vẫn có thể được xem xét lại theo thủ tục đặc biệt khi có căn cứ cho thấy có thể có sai lầm trong thủ tục giám đốc thẩm.

Việc VKSND Tối cao có văn bản kiến nghị Hội đồng thẩm phán xem xét lại đối với quyết định giám đốc thẩm của vụ án căn cứ theo điều 358, Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015. Theo đó, Viện trưởng VKSND Tối cao có quyền ban hành bản kiến nghị này nếu có căn cứ cho thấy hội đồng giám đốc thẩm đã vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng hoặc phát hiện ra có tình tiết chứng cứ mới có thể làm thay đổi bản chất của vụ án, thay đổi quyết định giám đốc thẩm.

Thủ tục xem xét lại quyết định của Hội đồng thẩm phán được quy định tại điều 359 bộ luật tố tụng dân sự năm 2015 và được quy định rất chặt chẽ, đầy đủ. Thời gian để xem xét lại theo thủ tục này kéo dài khoảng bốn tháng.

“Đây là quy định mới và gần như chưa được thực hiện trong lĩnh vực dân sự. Theo thống kê chưa có quyết định giám đốc thẩm nào đối với vụ án dân sự bị hủy bỏ theo thủ tục này kể từ khi bộ luật tố tụng dân sự năm 2015 có hiệu lực pháp luật đến nay. Trong lĩnh vực hình sự cũng chỉ có vụ giết người, cướp tài sản ở Cầu Voi, Long An mà bị cáo là Hồ Duy Hải được xem xét lại theo thủ tục này nhưng hội đồng thẩm phán TAND tối cao cũng không chấp nhận đề nghị và giữ nguyên quyết định giám đốc thẩm, bản án đã có hiệu lực pháp luật”, luật sư Cường nêu ý kiến.

Luật sư Cường cho rằng, căn cứ để chấp nhận thủ tục này để huỷ quyết định giám đốc thẩm của hội đồng thẩm phán là có vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng trong quá trình xem xét giám đốc thẩm hoặc có chứng cứ mới có thể làm thay đổi bản chất của vụ án. Tuy nhiên, trong nội dung bản kiến nghị của Viện trưởng VKSND Tối cao nêu ra rất nhiều vấn đề cho rằng là sai phạm của tòa án cấp sơ thẩm và tòa án phúc thẩm... còn đối với sai phạm của hội đồng thẩm phán trong việc xem xét thủ tục giám đốc thẩm và những chứng cứ mới thì chưa được nêu bật, làm rõ. Có thể, trong quá trình xem xét theo thủ tục đặc biệt này sẽ trình ra chứng cứ mới chỉ ra sai phạm của hội đồng thẩm phán trong quá trình xem xét giám đốc thẩm.

“Chưa biết kiến nghị có được chấp thuận hay không. Tuy nhiên, bản kiến nghị cũng mở ra cơ hội cho bà Thảo, bởi nội dung kiến nghị có lợi cho bà Thảo như tỷ lệ phân chia tài sản chung, quyền quản lý công ty... Nếu như kiến nghị này được chấp nhận, quyền lợi của bà Thảo có thể sẽ được tăng lên. Tuy nhiên, việc quyết định cuối cùng vẫn thuộc vào hội đồng thẩm phán theo thủ tục đặc biệt”, luật sư Cường nêu ý kiến.

Ông Cường cho biết thêm, theo quy định của pháp luật, giá trị tài sản làm căn cứ giải quyết vụ án dân sự là giá trị được xác định tại thời điểm xét xử sơ thẩm. Bởi vậy, việc định giá trong giai đoạn phúc thẩm không có nhiều ý nghĩa đối với việc phân chia tài sản trong vụ án dân sự.

Về giá trị tài sản tranh chấp, các bên có thể thỏa thuận làm căn cứ cho tòa án giải quyết, trường hợp các bên không thỏa thuận được,mới đề nghị định giá tài sản. Nếu các bên không có tranh chấp gì về kết quả định giá thì kết quả định giá đó làm căn cứ để xác định giá trị tài sản khi phân chia. Bởi vậy, đối với những nội dung về việc định giá tài sản, căn cứ định giá tài sản, công sức đóng góp của mỗi bên, giá trị tài sản được phân chia sẽ là những vấn đề quan trọng để các thành viên của hội đồng thảo luận, đưa ra ý kiến để biểu quyết về nội dung của vụ án này cũng như các trình tự thủ tục tố tụng trong quá trình giải quyết vụ án.

Vụ án này có thể sẽ kết thúc là điểm cuối cùng nếu như hội đồng thẩm phán không chấp nhận hủy quyết định giám đốc thẩm hoặc cũng có thể sẽ kéo dài lê thê không biết bao giờ mới kết thúc nếu như quyết định giám đốc thẩm và bạn án phúc thẩm, bạn án sơ thẩm bị hủy bỏ để xét xử lại từ đầu.

Nhiều nội dung có lợi cho bà Thảo

Theo VKSND Tối cao, trong quá trình giải quyết vụ ly hôn, việc thẩm định giá tài sản chung của các cấp tòa có nhiều thiếu sót. Cụ thể, các chứng thư và báo cáo kết quả thẩm định giá của Công ty TNHH thẩm định giá Sài Gòn đối với Công ty CP Tập đoàn Trung Nguyên phát hành ngày 25/6/2018; Công ty CP Cà phê hòa tan Trung Nguyên, phát hành ngày 25/6/2018 và chi nhánh Công ty CP Cà phê hòa tan Trung Nguyên tại Bắc Giang, phát hành ngày 25/6/2018… đều có hiệu lực trong thời hạn 6 tháng kể từ ngày ký phát hành. Đến ngày xét xử sơ thẩm, là ngày 20/2/2019, các chứng thư và báo cáo kết quả thẩm định giá nêu trên đều hết hiệu lực.

Tại bản kiểm kê, đánh giá lại tài sản cố định vô hình kèm theo chứng thư và báo cáo kết quả thẩm định giá của các công ty nêu trên, Công ty TNHH thẩm định giá Sài Gòn chưa thẩm định giá trị quyền sở hữu trí tuệ (giá trị thương hiệu) của các công ty là thiếu sót. Tuy vậy, tòa án cấp sơ thẩm và phúc thẩm vẫn sử dụng kết quả thẩm định giá trên để làm cơ sở chia tài sản chung của bà Thảo và ông Vũ là không đúng.

Đối với việc phân chia tài sản chung, tòa án cấp sơ thẩm và tòa án cấp phúc thẩm không xem xét đánh giá toàn diện về số cổ phần, phần vốn góp và nhu cầu sử dụng của đương sự mà chia toàn bộ cổ phần, phần vốn góp cho ông Vũ, giao cho bà Thảo giá trị số cổ phần, phần vốn góp trong các công ty bằng tiền là vi phạm quyền được kinh doanh của bà Thảo theo quy định của pháp luật.

VKSND Tối cao cho rằng quyết định giám đốc thẩm đưa ra các nhận định và quyết định chấm dứt hoạt động bình thường của bà Thảo tại 7 công ty là không phù hợp về quyền tự do kinh doanh, quyền bình đẳng nam, nữ theo hiến pháp.

Về nguyên tắc chia tài sản chung của vợ chồng, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người vợ khi ly hôn thì việc tòa án các cấp xác định ông Vũ đóng góp công sức nhiều hơn và chia cho ông Vũ được hưởng 60%, bà Thảo được hưởng 40% giá trị cổ phần và phần vốn góp trong các công ty, tài sản tại các ngân hàng là chưa phù hợp. Bà Thảo là người làm vợ, làm mẹ trong gia đình, nuôi dạy các con trưởng thành, duy trì, giữ gìn hạnh phúc gia đình trong nhiều năm.

Bên cạnh đó, bà Thảo đã trực tiếp kinh doanh, góp phần tạo lập, duy trì và phát triển khối tài sản chung của vợ chồng, góp phần vào sự ổn định và phát triển các doanh nghiệp thuộc Tập đoàn Trung Nguyên.

“Trong việc mâu thuẫn dẫn đến ly hôn, tòa án các cấp chưa xem xét đầy đủ trách nhiệm của ông Vũ trong việc thực hiện nghĩa vụ của người chồng theo quy định luật Hôn nhân và gia đình năm 2014. Do đó, cần tăng tỷ lệ % tài sản bà Thảo được chia trong khối tài sản chung nêu trên để bảo đảm công bằng quyền lợi cho bà Thảo”, kiến nghị của VKSND Tối cao nêu rõ.

>>> Mời độc giả xem thêm video Vợ chồng tỷ phú Bill Gates ly hôn và chuyện chia tài sản: