Cụm từ “giang hồ đất Cảng” xuất hiện ở Hải Phòng vào những năm 80 của thế kỷ trước. Thời điểm này, khi nền kinh tế cả nước còn gặp nhiều khó khăn thiếu thốn thì TP.Hải Phòng luôn tấp nập vào ra của những con tàu viễn dương mang theo những món hàng xa xỉ, nhiều gia đình thuyền viên giàu có với những chiếc xe máy Honda cup lộng lẫy… trở thành miếng mồi ngon cho giới giang hồ làm nghề trộm cướp, trấn lột, bảo kê...

Vào những năm đó, người dân Hải Phòng luôn sống trong tâm lý lo lắng, bất an, sau 21h tối, nhiều bậc cha mẹ không dám cho con cái ra khỏi nhà vì các băng nhóm tội phạm có thể ngang nhiên dùng vũ khí uy hiếp để cướp tài sản. Thậm chí, có người dân mất mạng chỉ vì một cái nhìn bị bọn chúng cho là nhìn “đểu”.

Một vị cựu đại tá công an chia sẻ với Dân Việt: Tình hình mất an ninh trật tự thành phố Cảng lúc đó là một trong bốn vấn đề nổi cộm, nhức nhối nhất của Hải Phòng. Những cái tên khét tiếng trong giới anh chị thời kỳ đó có thể kể đến như Mạnh “Bí”, Đông “Động”, Tuyết “Băng Cốc”, Tuyến “Lợn”, Lợi “Ét”, "Cu Nên", Dung “Hà” hay Lâm “Già”… luôn làm người dân hoảng sợ khi nghe tiếng của chúng, còn với các cán bộ, chiến sĩ công an thời kỳ đó là một món nợ luôn nhức nhối không yên.

"Cu Nên" một thời ngang dọc tại đất Cảng. Nguồn: CAND

Nói đến Mạnh “Bí” (tức Vũ Tiến Mạnh, trú tại xóm 8, xã Dư Hàng Kênh, huyện An Hải, nay là phường Dư Hàng Kênh, quận Lê Chân, Hải Phòng), nhiều người dân ở Hải Phòng vẫn còn ám ảnh bởi cái “danh” liều lĩnh, manh động của băng cướp nguy hiểm do Mạnh "Bí" cầm đầu này. Để hoạt động, Mạnh “Bí” thu nhận Nguyễn Đức Hà (tức Hà “Đen”, quê Vĩnh Bảo, Hải Phòng) và một nhóm đàn em là những tên lưu manh đã có tiền án, tiền sự. Với bản tính lưu manh và để uy hiếp “con mồi”, Mạnh “Bí” bỏ tiền trang bị cho mình và đàn em vũ khí “nóng”, luôn được chúng mang theo, tạo thành một băng cướp vô cùng nguy hiểm.

Đối tượng mà băng cướp Mạnh “Bí” nhắm tới là những người đi xe Honda đèn vuông (tức là các loại xe cup đời 82, 87) là những loại xe Nhật nội địa đắt tiền thời kỳ đó. Cứ nhập nhoạng tối hoặc mờ sáng, băng cướp này phục sẵn trên các tuyến đường từ Hải Phòng ra ngoại thành, nhất là trên tuyến quốc lộ 5 cũ để chặn người đi xe rồi cướp tài sản của họ.

Nguy hiểm hơn, sự manh động và liều lĩnh của băng cướp này là chúng sẵn sàng nhả đạn nếu gặp sự chống trả của người dân. Theo hồ sơ vụ án, trong quá trình phạm tội, tính đến thời điểm bị bắt giữ (tháng 3.1992), băng cướp của Mạnh “Bí” đã gây ra hàng chục vụ cướp xe máy. Mạnh và đồng bọn của hắn đã bắn chết 2 người và làm bị thương nhiều người.

Băng nhóm “nổi danh” một thời của Phạm Đình Nên (tức "Cu Nên") với hàng chục đàn em “số má” đầy mình như Đinh Đình Tuyển, Linh “Cu”… từng làm kinh hoàng người dân thành phố Cảng với những phi vụ chém giết, bắn nhau giữa ban ngày để tranh giành địa bàn, khẳng định ngôi vị. Khi Công an Hải Phòng tập trung lực lượng triệt phá hang ổ của chúng tại phố Lạch Tray vào giữa tháng 3.1995, đã bắt giữ tại chỗ 22 tên tội phạm, thu tại chỗ 4 khẩu súng ngắn và 180 viên đạn…

Trùm “xã hội đen” Phạm Đình Nên, Linh “Cu” và một số đối tượng khác sau đó đã bị kết án tử hình về hàng loạt tội danh giết người, cướp tài sản, gây rối trật tự công cộng, cố ý gây thương tích, tàng trữ vũ khí trái phép, tổ chức đánh bạc…

Sau vụ tập kích vào hang ổ của băng nhóm tội phạm Phạm Đình Nên, Công an Hải Phòng tiếp tục truy quét hàng loạt băng nhóm tội phạm nguy hiểm khác do Lâm “Già”, Dung “Hà” cầm đầu…

Từ đó, tình hình tội phạm có tổ chức và sử dụng vũ khí nóng ở Hải Phòng có phần lắng xuống. Các tên trùm “xã hội đen” cộm cán đều gánh lấy những kết cục bi thảm: Kẻ thì lĩnh án tử hình, chung thân, kẻ thì bị chính giới giang hồ “thanh trừng” bằng những phát súng oan nghiệt, điển hình như cái chết của Dung “Hà”

Bà trùm Dung "Hà" bị bắn chết giữa đường năm 2000. Nguồn: PLVN

Nhưng chỉ mấy năm sau, loại tội phạm này lại trỗi dậy, gây ra hàng loạt vụ việc manh động hơn, ngang nhiên và liều lĩnh hơn…