Nụ cười bí ẩn trong kiệt tác nàng Mona Lisa đã làm bối rối người yêu nghệ thuật suốt nhiều thế kỷ qua. Nhưng phải tới tận giờ, bí ẩn quanh nàng Mona Lisa nguyên mẫu dường như mới được giải mã.

“Đây chính là hài cốt của Gherardini”

Cuộc khai quật tại tu viện Sant'Orsola do một nhóm nhà khảo cổ xúc tiến, đứng đầu là “thám tử” nghệ thuật Silvano Vinceti, Chủ tịch Ủy ban Quốc gia về Di sản lịch sử, văn hóa và môi trường Italy. Trong cuộc khai quật, họ đã tìm thấy nhiều bộ hài cốt.

Kiệt tác Mona Lisa của danh họa Phục hưng Leonardo da Vinci

Tiến hành phân tích bằng carbon hài cốt được tìm thấy trong tu viện Sant'Orsola, các chuyên gia đã xác định được rằng, chỉ có một số ít mảnh xương có niên đại vào đầu thế kỷ 16, thời điểm Da Vinci vẽ bức chân dung Mona Lisa.

Có một mẩu xương trùng với thời điểm nữ quý tộc Italy Lisa Gherardini del Giocondo qua đời, hồi năm 1542, ở tuổi 63. Lisa Gherardini del Giocondo là người vợ thứ 3 của nhà buôn lụa giàu có Francesco del Giocondo nổi tiếng vùng Florence. Lâu nay người ta vẫn cho rằng bà đã tạo mẫu để Da Vinci vẽ bức Mona Lisa.

Ông Vinceti cho biết: “Tôi tin đây chính là hài cốt của Gherardini. Ở đây có sự tương đồng mạnh mẽ giữa kết quả nghiên cứu khảo cổ, lịch sử của chúng tôi với kết quả xác định bằng carbon phóng xạ”.

Tuy nhiên, câu trả lời chắc chắn hiện vẫn ở ngoài tầm với của các chuyên gia. Nguyên nhân do các mẩu xương kể trên đã bị thoái hóa sau hàng trăm năm nên không thể lấy mẫu ADN để so sánh với hậu duệ của bà Gherardini. “Chúng tôi hy vọng các công nghệ mới rồi sẽ giúp thu được dữ liệu ADN để qua đó xác định được hài cốt tìm thấy trong tu viện Sant'Orsola có đúng là của bà Gherardini hay không” - Giorgio Gruppioni, Trưởng phòng Thí nghiệm nhân chủng học pháp y thuộc trường Đại học Bologna, cho biết.

Bản thân ông Vinceti thì hy vọng tìm thấy hộp sọ của Gherardini và qua đó có thể tái dựng gương mặt bà. Như thế, người ta sẽ có thể lần đầu tiên so sánh chân dung bà với bức Mona Lisa lừng danh.

Vẫn tranh cãi về người mẫu trong tranh

Các chuyên gia tiến hành tìm kiếm trong tu viện Sant'Orsola dựa trên các tài liệu nghiên cứu về cuộc đời Gherardini do sử gia Italy Giuseppe Pallanti thực hiện. Ông đã tìm thấy bản di chúc của nhà buôn Francesco del Giocondo. Trong bản di chúc, del Giocondo yêu cầu con gái Marietta, phải chăm sóc “người vợ yêu” của ông là Lisa.

Cuộc khai quật tại tu viện Sant'Orsola nhằm tìm kiếm hài cốt của nữ quý tộc Italy Lisa Gherardini del Giocondo

Một tài liệu khác là cuốn Book Of The Dead, được Pallanti tìm thấy trong kho tư liệu tại một nhà thờ, có nêu rõ Gherardini sống trong tu viện trên cho tới khi qua đời vào ngày 15/7/1542. Thời ấy, chỉ những người phụ nữ giàu có như Gherardini mới được chôn ở những chỗ đặc biệt trong tu viện.

Tuy nhiên, nhiều nhà phê bình cho rằng việc có hàng chục người đã được chôn bên dưới tu viện Sant'Orsola khiến cho hoạt động xác minh hài cốt có phải thuộc về Gherardini hay không là rất khó khăn.

Và kể cả hài cốt này được chứng minh là của Gherardini, giới học giả vẫn tranh cãi liệu bà có đúng là người mẫu của kiệt tác Mona Lisa. Dù trong cuốn sổ ghi chép hồi năm 1503 của Agostino Vespucci, một người bạn của Da Vinci, có nêu rõ Lisa del Giocondo chính là người mẫu trong tranh, song từ lâu đã có những luồng ý kiến cho rằng Mona Lisa chính là chân dung tự họa của Da Vinci.

Thậm chí có ý kiến cho rằng đây là tranh vẽ một nữ quý tộc Tây Ban Nha hoặc cũng có thể là chân dung của Salai, một nam học trò của Da Vinci.