Nhà máy sản xuất máy bay Irkutsk cho biết, công ty này sẽ cho ra mắt hai mẫu thử đầu tiên máy bay huấn luyện Yak-152 vào năm 2015, và chuyến bay thử nghiệm đầu tiên sẽ được thực hiện vào năm 2016 trước khi mẫu máy bay này được sản xuất hàng loạt. Được biết nhà máy sản xuất máy bay Irkutsk là một thành viên thuộc Tổng công ty hàng không Irkut của Nga.

Còn đối với chương trình huấn luyện bay ban đầu Yak-152, Nga dự kiến sẽ sử dụng các phi công lái máy bay thử nghiệm dày dặn đến từ các học viện không quân thuộc Bộ quốc phòng Nga. Sau khi được đưa vào trang bị chính thức Yak-152 sẽ được vào phục vụ công tác đào tạo và huấn luyện bay trong các học viện không quân.

Đây sẽ là cơ hội lớn cho các học viên phi công lái máy bay chiến đấu của Không quân Nga được tiếp cận với các mẫu máy bay hiện đại nhất của nước này, tuy nhiên thời gian họ bắt buộc phải bay cùng giáo viên hướng dẫn trước khi làm chủ và xử lý tốt các tình huống trên không trong suốt thời gian bay.

Mô hình Yak-152.

Theo phát ngôn viên Bộ quốc phòng Nga, Yak-152 sẽ giúp phi công tương lai của Không quân Nga nâng cao khả năng và kinh nghiệm bay của mình trong mọi điều kiện thời tiết lẫn những bài bay phức tạp như là bay đêm. Bên cạnh đó để đảm bảo an toàn trong quá trình bay, Yak-152 còn được trang bị hệ thống ghế phóng khẩn cấp CKC-94M trong trường hợp máy bay mất khả năng điều khiển.

Bộ quốc phòng Nga cũng cho biết, Yak-152 không chỉ đào tạo riêng các phi công lái máy bay chiến đấu mà còn cả các phi công lái máy bay ném bom trong tương lai. Ngoài ra Yak-152 sẽ được xem như một mẫu máy bay huấn luyện tiêu chuẩn của Không quân Nga với mọi phi công bao gồm cả phi công lái máy bay vận tải quân sự và máy bay trực thăng.

Sau khi các học viên được huấn luyện các kỹ năng lái máy bay cơ bản trên những chiếc Yak-152, họ sẽ được chuyển sang các học viện đào tạo chuyên ngành cho từng loại máy bay khác nhau. Các phi công lái máy bay chiến đấu tương lai của Nga có thể lựa chọn mẫu máy bay mình sử dụng trong suốt quá trình đào tạo, kể các các loại máy bay chiến đấu tiên tiến nhất của Nga hiện nay như Su-35, T-50 và máy bay cường kích Su-34. Dựa trên chương trình huấn luyện bay cơ bản được tích hợp trên mẫu máy bay huấn luyện Yak-130.

Còn đối với các phi công lái máy bay ném bom như Tu-22M và Tu-160, họ sẽ được đào tạo và trau dồi kinh nghiệm bay của mình trên mẫu máy bay huấn luyện Tu-134UBL.

Buồng lái cực kì hiện đại của Yak-152.

Nhu cầu phát triển máy bay huấn luyện kiêm cường kích hạng nhẹ

Việc phát triển các mẫu máy bay huấn luyện có khả năng cải tạo thành một mẫu máy bay chiến đấu hay cường kích hạng nhẹ, được xem là xu thế chung ở nhiều quốc gia trên thế giới hiện nay. Có thể kể tới như mẫu máy bay cường kích cánh quạt Super Tucano của Brazil, hay mẫu máy bay huấn luyện cánh quạt PC-7 và PC-9 của Thụy Sĩ và còn nhiều loại khác.

Super Tucano là một trong những mẫu máy bay cường kích cánh quạt hạng nhẹ đưa ưa chuộng nhất hiện nay.

Điểm đáng chú ý ở đây là vào đầu những năm 2000, công ty Beechcraft của Mỹ đã mua giấy phép sản xuất mẫu máy bay PC-9 từ công ty Pilatus của Thụy Sĩ để phát triển một biến thể máy bay huấn luyện đa năng thế hệ mới. Nó còn được biết với cái tên T-6B Texas-2 và đang được sử dụng trong các chương trình đào tạo phi công lái máy bay chiến đấu thuộc cả Không quân và Hải quân Mỹ. Bên cạnh đó mẫu máy bay này còn được xuất khẩu sang các nước như Canada, Israel, Đức và New Zealand.

Trong khi đó, ở nhiều quốc gia có nguồn lực không quân hạn chế các mẫu máy bay huấn luyện được kiêm nhiệm cả vai trò của một máy bay chiến đấu hạng nhẹ. Đặc biệt là ở Colombia, khi lực lượng không quân nước này sử dụng những chiếc Super Tucano trong các nhiệm vụ chống buôn lậu ma túy và tiêu diệt lực lượng phiến quân.

Theo chuyên gia quân sự người Nga - Anton Lavrov cho biết, ngày nay các loại vũ khí thông minh có được trang bị các hệ thống dẫn đường tiên tiến có thể dễ dàng đánh trúng bất cứ mục tiêu nào. Và việc trang bị các loại vũ khí này trên các mẫu máy bay huấn luyện đa năng sẽ giúp giảm bớt chi phí vận hành các loại máy bay chiến đấu chuyên dụng cho các nhiệm vụ đơn giản như tuần tra biên giới, chống buôn lậu, bảo vệ lãnh hải hay chống lại lực lượng phiến quân. Bên cạnh đó nó còn làm giảm bớt thiệt hại trước các hệ thống phòng không của đối phương.

Triển vọng xuất khẩu

Hiện tại rất khó để ước tính được tiềm năng xuất khẩu của Yak-152, khi đặc tính kỹ thuật của mẫu máy bay này hầu như vẫn chưa được tiết lộ. Tuy nhiên Yak-152 vẫn dành được sự quan tâm nhất định từ các quốc gia bạn hàng truyền thống của Nga nhất là trong lĩnh vực hàng không.

Yak-152 bên cạnh nhiệm vụ chính là đào tạo phi công, nó cũng có thể được sử dụng như một mẫu máy bay chiến đấu hạng nhẹ trong các cuộc xung đột ở qui mô nhỏ. Với chi phí vận hành khá dễ chịu và phù hợp với các quốc gia có tiềm lực quân sự hạn chế.

Việc với phải duy trì một lực lượng máy bay chiến đấu chi phí lớn ẽ luôn là vấn đề với bất cứ quốc gia nào, và Yak-152 sẽ là giải pháp hiệu quả cho vấn đề trên. Đây cũng sẽ lợi thế của Yak-152 khi nó được xuất khẩu ra thị trường nước ngoài.

Theo một đại diện của ngành công nghiệp hàng không Nga, nhà máy sản xuất máy bay Irkutsk đang được chuẩn bị để có thể đưa vào hoạt động dây chuyền sản xuất Yak-152. Hiện tại Irkutsk đã nhận được các tài liệu hướng dẫn kỹ thuật cần thiết cho việc sản xuất máy bay mới. Nếu mọi thứ diễn ra theo đúng kế hoạch, thì đến cuối năm nay Irkutsk sẽ bắt đầu sản xuất nguyên mẫu đầu tiên của Yak-152.