Nữ tình báo Đặng Hoàng Ánh tên khai sinh là Nguyễn Phúc Ngọc Diệp sinh ngày 28/4/1932 ở Huế trong một gia đình “danh gia vọng tộc”, cha là trí thức Tây học yêu nước. Bà và vua Bảo Đại là họ hàng nên được gọi là quận chúa, sống trong nhung lụa và lễ nghi.

Nữ tình báo Đặng Hoàng Ánh lúc trẻ.

Từ quận chúa tới nữ tình báo

Con đường tình báo của Đặng Hoàng Ánh bắt đầu từ biến cố trong bối cảnh đất nước bị xâm lăng, nhiều người thân trong gia đình thiệt mạng, chỉ duy nhất bà còn sống và được “người của cách mạng” bao bọc.

Mang trong mình tâm sự nợ nước chưa đền xong, thù nhà chưa trả hết nên bà Đặng Hoàng Ánh, quận chúa Ngọc Diệp luôn cố gắng, nỗ lực học tập, hoàn thành Tú tài rồi thi đỗ vào Đại học Y Hà Nội. 

Với bản lĩnh kiên cường, trí thông minh và sự gan dạ, bà được Xứ ủy Nam Kỳ cử đi học lớp phản gián ở Đông Cao Miên. Đây chính là khóa học tạo tiền đề để bà trở thành nữ tình báo chiến lược của cách mạng Việt Nam.

Năm 1952, bà về nước và vào học tại trường Đại học Y Hà Nội. Là một sinh viên xuất sắc, bà đã thi được học bổng và sang Pháp du học. Tháng 8/1958, kết thúc khóa học tại Pháp, bà trở về Việt Nam, móc nối lại với tổ chức để hoạt động cách mạng.

Tại Sài Gòn, trong cuộc họp bí mật tổ chức nhận định, với văn bằng y danh tiếng, Ngọc Diệp cần phải đi xin việc ngay. Đảng, tổ chức cần những người hợp pháp như Ngọc Diệp để leo cao, chọc sâu vào lòng địch.

Đúng như vậy, bà nhanh chóng xin được việc và tạo vỏ bọc tốt, dễ dàng trong việc hoạt động tình báo. Nhờ sự thông minh, khả năng ứng biến giỏi, trong thời gian hoạt động, nữ tình báo tham gia nhiều sự kiện, nổi bật nhất là trận nổ bom làm sập Tòa Đại sứ quán (ĐSQ) Mỹ xảy ra lúc 10 giờ 45 phút ngày 29/5/1965.

Bà Đặng Hoàng Ánh nhớ lại: Năm 1964 lực lượng biệt động Sài Gòn lên kế hoạch đánh bom ĐSQ Mỹ và tôi được cấp trên giao nhiệm vụ giết Carborlos- cố vấn cao cấp của Mỹ. Phải khó khăn lắm, tôi mới phát hiện hắn sang Việt Nam với cái tên là Taylor. Trong vai ca sỹ- vũ nữ Thu Nga, tôi bắt quen và hút hồn Taylor, khiến ông ta phải cầu hôn. Nhờ mối quan hệ thân thiết này, tôi dễ dàng đưa bom vào Đại sứ quán. Thời gian đó, bà phải chịu tiếng xấu là gái hư theo Tây, phản bội đất nước.

Sau trận này, ĐSQ Mỹ đổ nát hoang tàn, bà bị cảnh sát và mật thám đối phương truy nã gắt gao. Bà trốn vào chùa, rồi lưu lạc nhiều tháng sau mới liên lạc được với tổ chức.

Bà Đặng Hoàng Ánh còn tham gia vào nhiều sự kiện như: Tiến hành vụ ám sát Tổng thống Nguyễn Văn Thiệu (nhưng không thành), xung phong đánh bom cảm tử ở rạp chiếu bóng Ngọc Lan (Đà Lạt) ngày 28/9/1969 khiến hàng trăm sĩ quan Mỹ, và chính quyền Sài Gòn chết và bị thương. Tiếp đó, bà xung phong cùng đội cảm tử sang công tác và chiến đấu tại chiến trường Lào 3 năm.

Cuối tháng 4/1972, bà bí mật về nước để cùng một nhóm biệt động thâm nhập vào cứ điểm Đắc Tô - Tân Cảnh của chính quyền Sài Gòn. Khi vừa trở lại Đà Lạt mua gạo tiếp tế cho Khu 6, bà bị phục kích, bị bắt và đưa về giam tại Ty an ninh tỉnh Tuyên Đức. Tại đây, bà bị tra tấn hết sức dã man trong 3 tháng trời. Sau đó được cứu thoát và lại tiếp tục công việc hoạt động tình báo cho đến ngày giải phóng.

Đặc biệt, để phục vụ công việc tình báo, bà là liên tục đổi tên Ba Diệp, Cô Tư mắt kiếng, Lâm A Mùi, Hoàng Nga, T2R, TW307… Sau ngày 30/4/1975, theo lời khuyên của nhà tình báo Vũ Ngọc Nhạ, bà đổi họ tên mới là Đặng Hoàng Ánh.

Cuộc đời truân chuyên

Mặc dù có sự nghiệp tình báo vinh quang, nhưng cuộc đời của quận chúa làm tình báo gặp nhiều trắc trở. Trước khi sang Pháp, bà có cảm tình với Trần Văn Phước, tỉnh trưởng tỉnh Vĩnh Long. Ông là người có tri thức, trẻ tuổi, đầy quyền lực. Chỉ vài lần gặp gỡ, Trần Văn Phước ngỏ lời cầu hôn. Quá đường đột nên bà hẹn sẽ trả lời khi khóa học kết thúc.

Bà Đặng Hoàng Ánh có cuộc đời bình dị lúc tuổi già.

Từ Pháp về chưa đầy một tháng, để tạo vỏ bọc bà kết hôn với GS. BS Đào Tuấn Kiệt, một trí thức yêu nước, hơn bà tới hai giáp. Theo lời bà kể, phải nhiều thời gian và nỗ lực, hai người vốn không có tình cảm mới chính thức là vợ chồng.

Sau này, gặp lại tỉnh trưởng Trần Văn Phước, nhưng bà đã “ván đóng thuyền”. Tuy nhiên, cũng nhờ “mối tình” này, nhiều lần bà được Trần Văn Phước cứu thoát.

Không chỉ đường tình duyên lận đận, nữ tình báo Đặng Hoàng Ánh còn cô đơn lúc tuổi già. Bà có hai con với GS.BS Đào Tuấn Kiệt, nhưng con gái mất khi còn nhỏ, con trai cũng được chồng đưa sang Pháp từ lúc còn bé. Về già, bà sống cuộc đời bình dị cùng con nuôi tại Lâm Đồng.