Là một trong những điểm du lịch nổi tiếng và đặc sắc của cố đô Huế, cầu ngói Thanh Toàn (xã Thuỷ Thanh, thị xã Hương Thuỷ, tỉnh Thừa Thiên Huế) không chỉ nổi tiếng bởi sự cổ kính mà còn độc đáo ở kiến trúc khi nó là một trong số ít những cây cầu được dựng theo lối "thượng gia hạ kiều" (trên là nhà dưới là cầu) còn tồn tại ở Việt Nam.

Cầu ngói Thanh Toàn thời điểm đầu được xây dựng. (Ảnh tư liệu CNTT)

Cầu ngói Thanh Toàn được đánh giá là cây cầu cổ có nhiều giá trị về mặt kiến trúc nghệ thuật và văn hóa... được xem là công trình làng quê đẹp nhất ở xứ Huế. Đây cũng là chiếc cầu gỗ được xếp vào loại hiếm và có giá trị nghệ thuật cao nhất trong các loại cầu cổ ở Việt Nam. Năm 1990, cây cầu này được Bộ Văn hoá Thể thao và Du lịch công nhận là di tích cấp quốc gia.

Theo thống kê thì ngoài cầu ngói Thanh Toàn hiện ở Việt Nam chỉ còn một vài cây cầu được dựng theo lối "thượng gia hạ kiều" như Chùa Cầu (Hội An), cầu ngói ở xã Hải Anh (Hải Hậu, Nam Định), cầu ngói Phát Diệm (Kim Sơn, Ninh Bình), hai cây cầu ngói ở Chùa Thầy (Hà Nội)...

Cầu ngói Thanh Toàn lung linh, huyền ảo trong đêm. (Ảnh CNTT)

Theo nhiều vị cao niên ở Thủy Thanh, cầu ngói Thanh Toàn được ghi nhận xây vào năm 1776, do một người cháu gái thuộc thế hệ thứ sáu của họ Trần ở Thuỷ Thanh là bà Trần Thị Ðạo xây dựng bởi ngôi làng nhỏ ở đất Thuỷ Thanh xưa có dòng sông chảy qua. Người dân trong làng đi làm đồng ở phía bên kia sông đều phải chèo thuyền, các hoạt động đi lại đều phải gắn liền với thuyền, đò nên khá vất vả và mất thời gian.

Qua bao mùa mưa nắng, rét buốt, thấy dân làng đều phải vất vả để qua sông. Là người làng, bà Trần Thị Đạo nghĩ đến việc phải làm một điều gì đó để thay đổi chuyện này. Với sự đức độ và lòng thương dân làng bà tự bỏ tiền của mình để xây dựng một cây cầu cho người dân đi lại thuận tiện hơn.

Nhằm ghi nhận công đức của bà, năm 1776, vua Lê Hiển Tông ban sắc khen ngợi bà Trần Thị Ðạo và miễn cho làng nhiều loại sưu dịch để họ nhớ đến công ơn và noi theo tấm gương tốt của bà. Năm 1925, vua Khải Định cũng ban sắc phong trần cho bà là Dực Bảo Trung Hưng Linh phò và lệnh cho dân lập bàn thờ ngay trên cầu để thờ cúng bà.

Cầu ngói Thanh toàn trở thành điểm du lịch cộng đồng thu hút khách du lịch. (Ảnh: CNTT)

Chiều dài ban đầu của cầu ngói Thanh Toàn là 18,75m, rộng 5,82m. Tuy nhiên qua bốn lần trùng tu và ảnh hưởng của thời gian, thiên nhiên, chiến tranh ngày nay cầu chỉ còn dài 16,85m, rộng 4,63m. Cầu chia làm 7 gian, hai bên thân cầu có hai dãy bục gỗ và lan can để ngồi tựa lưng. Trên cầu có mái che, lợp ngói lưu ly. Từ ngoài nhìn vào sẽ thấy tổng thể cây cầu mang hình dáng của một ngôi nhà.

Cầu ngói Thanh Toàn sau khi được hạ giải, trùng tu. (Ảnh: CNTT)

Sau khi được trùng tu, hạ giải và tôn tạo vào tháng 4/2020 với tổng kinh phí hơn 13 tỷ đồng, cầu ngói Thanh Toàn đã thu hút nhiều người dân và du khách đến tham quan, chụp ảnh. Đây cũng là địa điểm thăm quan quen thuộc của những đoàn khách quốc tế đến Huế du lịch.

Tại các kỳ Festival Huế cầu ngói Thanh Toàn luôn được chọn là địa điểm tổ chức sự kiện "Chợ quê ngày hội" thu hút lượng lớn người tham gia và hiện đang là điểm đến hấp dẫn của du lịch cộng đồng ở đất cố đô.