Hiện nay, thị trường smartphone đang là cuộc chơi của ba nền tảng chính: iOS (với iPhone), Android và Windows Phone. Tuy nhiên, trong tương lai không xa, người dùng sẽ có thêm một lựa chọn khác: Điện thoại chạy Ubuntu, một nền tảng nguồn mở do Canonical, một công ty của Anh, phát triển. Chiếc smartphone đầu tiên chạy nền tảng này là Aquaris E4.5 Ubuntu Edition, do công ty Tây Ban Nha có tên BQ sản xuất, sẽ lên kệ tại thị trường châu Âu vào ngày 10/2/2015.

Ubuntu từ trước đến nay được biết đến là một hệ điều hành máy tính dành cho một cộng đồng người dùng nhỏ không thích sử dụng Windows hay OS X. Đây là một hệ điều hành nguồn mở và tập hợp được một cộng đồng phát triển lớn mạnh, tuy nhiên, nó không phổ biến trong cộng đồng người dùng phổ thông. Trong mấy năm trở lại đây, công ty đứng đằng sau Ubuntu là Canonical, đã tích cực phát triển Ubuntu để nền tảng này chạy được trên tablet và giờ đây là smartphone.

Aquaris E4.5 Ubuntu Edition, điện thoại đầu tiên chạy Ubuntu được bán ra

Canonical hiện đang hợp tác với công ty Tây Ban Nha BQ, cũng như với hãng điện thoại Trung Quốc Meizu, để cho ra mắt các smartphone chạy nền tảng di động của mình. Aquaris E4.5 của BQ và Meizu MX3 đã từng được giới thiệu từ cách đây một năm, và đến hôm nay, Aquaris E4.5 đã bắt đầu lên kệ, trong khi MX3 vẫn đang được phát triển.

Khi bán ra, máy được cài sẵn hệ điều hành Ubuntu; và điểm khác biệt của nền tảng di động này so với Android hay iOS, đó là nó không sử dụng mô hình tải và cài ứng dụng. Thay vào đó, Ubuntu cung cấp cho người dùng các "scopes", hay còn gọi là các màn hình chính (home screens) chứa hỗn hợp các dữ liệu lưu trên máy cùng các nguồn nội dung trực tuyến. Các lập trình viên quan tâm viết ứng dụng cho nền tảng này không cần phải viết ứng dụng riêng rẽ cho từng nền tảng như trên Android, iOS, và Windows Phone. Thay vào đó, họ có thể viết ứng dụng bằng ngôn ngữ HTML5 - ngôn ngữ hiện đang được dùng để tạo website.

Người dùng sẽ điều khiển điện thoại bằng cách vuốt từ các cạnh màn hình. Nếu vuốt từ cạnh trái, bạn sẽ thấy app launcher với các biểu tượng (icon) của các ứng dụng đang mở cũng như các ứng dụng mà bạn thường dùng. Tất cả được sắp xếp trong cùng một cột. Ngược lại, khi bạn vuốt từ bên phải, bạn sẽ thấy cửa sổ đa nhiệm. Ở đây, bạn có thể cuộn qua tất cả các ứng dụng mà mình đã mở. Khi đã ở trong một ứng dụng nào đó, bạn vuốt từ bên dưới để hiển thị menu ứng dụng. Nếu vuốt từ trên cùng màn hình xuống, Ubuntu sẽ hiển thị các thông báo notificaion và bạn có thể vuốt sang trái hoặc phải để lựa chọn. Notificaion của Ubuntu có thể hiển thị các tin nhắn mới, thông tin về mạng như sóng điện thoại, Wi-Fi, các sự kiện, và tình trạng pin.

Video giới thiệu:

Hình thức bán hàng flash sale

Không chỉ khác biệt ở phần mềm, điện thoại Ubuntu cũng chọn cách tiếp cận thị trường khác với các đối thủ. Theo đó, nhà sản xuất sẽ bán ra sản phẩm của mình dưới hình thức flash sale, tức là chỉ bán trong một khoảng thời gian nào đó. Đợt bán đầu tiên diễn ra vào 10/2/2015 trên các trang Google+, Twitter, và Facebook của Ubuntu, cũng như trên trang Twitter của BQ. Chiếc Aquaris Ubuntu Edition có giá 170 Euro, tương đương khoảng 195 USD. Trong thời gian đầu, máy sẽ chỉ bán ra ở thị trường châu Âu. Ubuntu đã có các thỏa thuận hợp tác bán hàng với nhà mạng GiffGaff của Anh, Three của Thụy Điển, Amena ở Tây Ban Nha, và Portugal Telecom ở Bồ Đào Nha. Điện thoại bán ra ở các nhà mạng này là bản không khóa mã (unlocked), do đó bạn có thể sử dụng nó ở bất kỳ mạng nào mà Aquaris hỗ trợ.

Ứng dụng và scopes

Cách tân lớn nhất của Ubuntu so với các nền tảng khác đó chính là sự xuất hiện của các "scopes". Đây là khái niệm dùng để chỉ các màn hình chính (home screen) mà ở đó, mỗi home screen sẽ chỉ tập trung cho một chủ đề nhất định, ví dụ như màn hình cho các nội dung nhạc, video, tin tức...Nội dung cho mỗi home screen sẽ được lấy từ nhiều nguồn khác nhau. Một ví dụ cụ thể: với nội dung cho màn hình video, thay vì trang bị cho máy ứng dụng YouTube để xem video trực tuyến, và một ứng dụng riêng để xem video lưu trên bộ nhớ máy, Ubuntu sẽ tập hợp các công cụ này vào cùng một nơi.

Các "Scope" chính là sự đổi mới lớn nhất của Ubuntu so với các nền tảng khác

Tương tự ở màn hình nhạc, Ubuntu sẽ tổng hợp nhạc từ các nguồn online như Soundcloud và Grooveshark, với các bài hát bạn lưu trong máy. Màn hình NearBy tập hợp thông tin thời tiết, chứa các thông tin thú vị ở những vị trí gần nơi bạn sinh sống...

Thay vì xây dựng các ứng dụng, lập trình viên có thể tạo ra các scope bằng HTML5. Theo Canonical, cách làm này giúp việc tạo scope dễ dàng hơn so với việc viết ứng dụng, đồng thời chi phí cũng rẻ hơn so với việc phải viết từng ứng dụng riêng rẽ cho từng nền tảng. Hãng cũng cho rằng scope sẽ giải quyết vấn đề "con gà, quả trứng": người dùng không mua smartphone Ubuntu vì không có ứng dụng, và lập trình viên thì không ai chịu viết ứng dụng cho Ubuntu vì điện thoại không có người mua.

Phần cứng

E4.5 của hãng BQ có màn hình 4,5 inch độ phân giải full HD 1080p, camera trước 5 MP, camera sau 8 MP ống kính Largan, hỗ trợ tự động lấy nét và có đèn flash đôi. Máy có màu đen. Bên trong máy được trang bị chip MediaTek 4 nhân tốc độ 1,3 GHz, RAM 1 GB cùng bộ nhớ lưu trữ 8 GB. Máy sẽ còn được mang đi giới thiệu tại triển lãm MWC diễn ra vào đầu tháng 3/2015 sắp tới.