Trong các ngày Tết, các gia đình đều sửa soạn mâm cúng gia tiên, mời tổ tiên, ông bà về ăn Tết. Cùng với đó các thành viên trong gia đình sum họp, để tình cảm gia đình thêm gắn kết. Nhưng cúng gia tiên thế nào cho đúng, nên cúng chay hay mặn, là điều nhiều gia đình băn khoăn.

Nên cúng gia tiên ngày Tết cỗ chay

Trao đổi với PV Tri thức và Cuộc sống, TS Vũ Thế Khanh, Tổng giám đốc Liên hiệp Khoa học công nghệ tin học ứng dụng – UIATS cho biết, phong tục thờ cúng gia tiên là một nét văn hóa đặc sắc của người Việt, đã được hình thành từ rất lâu đời. Phong tục ấy không chỉ thể hiện truyền thống "uống nước nhớ nguồn" mà còn mang giá trị giáo dục sâu sắc cho các thế hệ mai sau.Việc cùng nhau bày tỏ lòng thành kính trước tổ tiên làm cho các thành viên trong gia đình càng thắt chặt thêm sợi dây huyết thống.

Mâm cúng chay ngày Tết.  Ảnh: Chay Mộc.

Phong tục thờ cúng ngày Tết bắt nguồn từ lòng hiếu kính đối với các bậc tiền nhân. Dù vô tình hay hữu ý, khi thành tâm cúng lễ, tức là đã chấp nhận phần "tâm linh siêu hình " đang song hành trong thế giới đương đại.

Cha mẹ cho con sinh mệnh, nhưng con cái không thể dùng sinh mệnh để hoàn trả được. Cho nên, việc báo hiếu không chỉ thuần túy là cúng dâng hoa quả phẩm thực mà còn phải làm sao để hương linh gia tiên nhận được sự gia trì của các bậc thánh linh.

“Nghi thức“ cúng tâm linh” chính là “chiếc cầu siêu hình” đưa phần hương linh của người đã khuất đi theo sự dẫn dụ của các bậc minh sư để về cảnh giới an lành.

Đưa quan điểm dưới góc độ khoa học tâm linh, TS Vũ Thế Khanh cho rằng, khi mâm cúng có nhiều đồ rượu, thịt sẽ khiến phần “linh hồn" của người đã khuất trở nên “nghiện” các thứ đó. Các thực phẩm có nguồn gốc sát sinh sẽ làm cho “thần thức” của họ chìm đắm trong tối tăm tanh tưởi, ngày càng rời xa cảnh giới thanh tịnh.

“Linh hồn của người đã khuất không còn thân xác, dạ dày để thọ hưởng trực tiếp vào các món dâng cúng, mà chỉ thọ nhận trên phương diện tâm thức mà thôi. Vậy nên trong mâm cúng lễ gia tiên, tốt nhất nên dùng những đồ chay, cùng với bầu không khí thanh tịnh an lạc”, ông Khanh nói.

Ông Khanh đưa ví dụ, như khi ta đang đói bụng, mà lại nghe được một tin rất vui, cảm giác đói có thể dễ dàng tan biến. Phần “linh hồn” cũng như vậy, họ không thụ hưởng trực tiếp vào các đồ dâng cúng mà chỉ thưởng thức qua “thần chú biến thực”. Khi tín chủ phát nguyện dâng “hỷ thực” bằng “thần chú ba la mật” kèm theo những đồ lễ thanh tịnh chính là đang gửi thông điệp tâm linh cho phần “linh giác ” để tiếp thêm năng lượng siêu nhiên giúp cho họ được vượt lên một cảnh giới cao hơn.

Một lòng hướng thiện khi cúng gia tiên

TS Vũ Thế Khanh cho hay, cúng lễ thanh tịnh thôi thì cũng chưa đủ, mà còn phải dùng nghi thức của nhà Phật để hồi hướng công đức cho gia tiên. Cùng với việc tụng những bài kinh cầu nguyện sự an lành, con cháu khi tham gia cúng lễ cũng phải thật sự thanh tịnh, rời bỏ “tham, sân, si”, chỉ một lòng hướng thiện để hồi hướng công đức cho gia tiên tiền tổ.

Nghi thức cúng tâm linh, trọng tâm là phải làm sao cho thần thức của người đã khuất được trở về cảnh giới an lạc, đó chính là “âm siêu dương thái”, phải coi việc tri ân, báo hiếu cho người đã khuất là chính yếu, chứ không phải là bày cỗ để con cháu về ăn uống tiệc tùng, “đánh chén”.

Để việc cúng lễ được viên mãn thì cần phải đảm bảo một số tiêu chí. Thứ nhất, tịnh tài, tịnh vật dâng lên cần trong sạch, không cúng tiền giả, vàng mã, không cúng những đồng tiền có nguồn gốc bất lương (như tiền do cá cược, cờ bạc, buôn bán ma túy, trộm cắp, sát sinh...), không cúng đồ giả, đồ cũ, không cúng những phẩm thực tanh hôi có nguồn gốc sát sinh. Vì người đã khuất không còn nữa, do vậy không thể thọ hưởng trực tiếp vào các đồ cúng bằng phạn thực, nên cần phải có những bài thần chú để biến các thức ăn sang dạng Hỷ thực, Hiếu thực.

Các thành viên trong nhà có thể tụng kinh Sám hối và tụng kinh Vu Lan, dâng lời tự bạch thiết tha để chuyển hóa tâm thức, giúp thần thức người đã khuất có cơ hội tiêu trừ sân hận, phiền não. Tụng kinh Bát Nhã để trợ duyên cho “thần thức” được tăng trưởng đạo lực, trở về cảnh giới an lạc.

Trải qua nhiều lần được hưởng “Hỷ thực, Hiếu thực, Pháp thực” và an trú trong môi trường thanh tịnh, phần "thần thức" của gia tiên sẽ dần được tiếp cận với cảnh giới cao hơn trên hành trình tiến hóa tâm linh.

Tiếp theo là cúng phóng sinh nhằm nuôi dưỡng lòng từ bi và nhờ công đức phóng sinh thì có thể tiêu trừ được nghiệp chướng đã gây ra từ quá khứ. Đây là cách hữu hiệu nhất có thể tránh được hoạn nạn cho gia quyến, không nên tin vào cách giải hạn bằng bùa ngải, bởi không ai làm thay mình được, chỉ có tự mình mới có thể giải trừ được tai ách cho mình theo luật Nhân - Quả mà thôi.

“Việc cúng lễ đúng chánh pháp chính là phương thức hữu hiệu nhất để đền đáp công ơn trời biển của các đấng sinh thành”, ông Khanh nhấn mạnh.