Nhìn việc người làm
Đối với một người thì việc trước tiên là phải xem họ đã làm những gì, điều thể hiện ra trên bề mặt là việc thiện hay ác. Việc nhìn người đầu tiên thì không nên xét các động cơ họ làm mà cần xem kết quả luận lý của bản thân hành động đó.
Nguyên nhân của việc này nằm ở chỗ tâm tình của con người thường là bất ổn, thậm chí thiện ác cũng rất khó nhìn ra. Hơn nữa tâm tốt mà kết quả hóa ra xấu sẽ dễ khiến người ta dễ dàng tha thứ. Thế nên mỗi người hãy nhớ việc nhìn người đầu tiên là phải xem xét các bề mặt trong hành vi của họ.
Xem nguyên nhân người làm
Con người khi làm một việc nào đó thì đều có nguyên nhân, phần lớn đều xuất phát từ bản thân người đó. Có vì lợi, có vì danh...
Đối với những việc mà kết quả không như ý, nhưng động cơ thiện hoặc do sai sót mà thành thì chắc chắn phải chịu trách nhiệm. Con người chẳng ai là không phạm sai lầm cả. Thế nên nếu chân thiện thì chẳng phải bàn, nếu là ngụy thiện thì ắt sẽ có ý đồ khác. Hành thiện mà so đo tính toán thì không có đạo đức ở trong đó.
Xét việc khiến người an vui
Qaun sát xem họ an vui vì đâu là bước cuối cùng để có thể thấu hiểu được tâm thái của một người. Ví dụ như khi quyên góp ủng họ thiên tai, mọi người đều quyên góp thì mình cũng quyên góp, nhưng là thuận theo thời thế. Tâm không hề vui vẻ hay phản cảm khi làm việc đó. Tâm từ thiện này không nhất quán, người làm không an tới việc đó.
Vậy nên khi quát sát một người thì thông thường chúng ta có thể thông qua những người bạn mà họ thích chơi, để họ biết được tâm họ ký tác ở nơi nào. Nếu có thể từ hành vi, động cơ và niềm vui lần lượt quan sát một người thì ắt có thể thấu hiểu được người ấy.
