Tam Quốc là một thời kỳ lịch sử nhiều biến động. Nhiều cuộc chiến liên tiếp xảy ra và đỉnh cao là những màn đấu trí và lực giữa ba tập đoàn chính trị mạnh nhất, đó là Tào Ngụy, Thục Hán và Đông Ngô.

Ba thế lực với tham vọng thống nhất thiên hạ nhưng cuối cùng người chiến thắng lại là gia tộc Tư Mã, với sự đóng góp quan trọng của Tư Mã Ý.

Cả đời ẩn nhẫn chờ thời cơ, Tư Mã Ý có thể được coi là một trong những chiến lược gia xuất sắc nhất trong Tam Quốc. Tư Mã Ý phục vụ và chịu đựng ba đời nhà họ Tào, thậm chí có thể vượt qua mối nghi ngờ của Tào Tháo. Ông cũng được coi là một kỳ phùng địch thủ của Gia Cát Lượng, thừa tướng của Thục Hán và cũng là một trong những quân sư kỳ tài bậc nhất Tam Quốc.

Người xưa có câu "long tranh hổ đấu". Nếu như Gia Cát Lượng được mệnh danh là "Ngọa Long", thì Tư Mã Ý có biệt hiệu là "Chủng Hổ". Chính biệt hiệu này đã nói lên tính cách và con người Tư Mã Ý. Bởi "Chủng Hổ" ý chỉ rằng tính cách hung ác, nham hiểm và con hổ này có thể lao đến tấn công bất cứ lúc nào.

Trên thực tế, suốt mấy chục năm ẩn mình dưới trướng của Tào Ngụy, đến tuổi 70, Tư Mã Ý mới thực hiện một cuộc chuyển giao quyền lực đầy ngoạn mục. Theo đó, dưới sự hoạch định cẩn thận của Tư Mã Ý, quyền lực của Tào Ngụy được chuyển giao cho gia tộc Tư Mã, đặt nền móng vững chắc cho con cháu lập ra nhà Tấn sau này.

Năm 251, Tư Mã Ý sinh bệnh rồi qua đời. Trước khi mất, ông đã cẩn thận căn dặn con cháu không được xây mộ, không trồng cây, không chôn theo đồ dùng quý giá, không cho người khác chôn chung.

Với cương vị là một thừa tướng quyền lực của Tào Ngụy, lẽ ra Tư Mã Ý phải được chôn cất một cách hoàng tráng. Nhưng Tư Mã Ý lại chọn chôn cất đơn giản, không đồ tùy táng. Điều này quả là kỳ lạ.

Đặc biệt, Tư Mã Ý còn nhiều lần dặn dò con cháu rằng đừng quét dọn mộ của ta. Vì sao?

Theo các chuyên gia, hóa ra Tư Mã Ý cố tình dặn đi dặn lại con cháu không được đến quét dọn mộ của ông là vì chính bài học xương máu trong quá khứ.

Sự sắp đặt kỳ lạ của Tư Mã Ý trước khi qua đời được cho là có liên quan đến "sự biến lăng Cao Bình". Cuộc đảo chính này cũng là một bước ngoặt lớn trong cuộc đời của Tư Mã Ý.

Cụ thể, năm 249, Ngụy đế Tào Phương cùng với Tào Sảng, quyền thần của nhà Ngụy, đến lăng Cao Bình để bái tế mộ Minh đế. Lúc bấy giờ, Tư Mã Ý chớp lấy cơ hội này để phát động một cuộc đảo chính, nắm quân quyền ở kinh thành Lạc Dương, đồng thời ép Tào Sảng phải đầu hàng.

Tào Sảng tưởng rằng nếu đầu hàng thì vẫn có thể thụ hưởng cuộc sống vinh hoa phú quý. Đáng tiếc, Tào Sảng đã lầm. Bởi Tư Mã Ý nuốt lời và ra lệnh hành quyết phe cánh của Tào Sảng cùng họ hàng vì tội danh mưu phản.

Sự biến lăng Cao Bình là bước ngoặt để gia tộc Tư Mã chính thức nắm toàn bộ quyền lực của Tào Ngụy, biến hoàng đế họ Tào chỉ còn trên danh nghĩa.

Sở dĩ cuộc đảo chính lăng Cao Bình có thể thành công chính là vì lý do tảo mộ và bị đánh úp từ phía sau. Do là người trong cuộc và từng trải qua, nên Tư Mã Ý lo lắng người khác sẽ có thể làm theo.

Đến lúc đó, khi con cháu Tư Mã Ý đang sửa sang, quét dọn lăng mộ của ông thì những kẻ mưu phản cũng đã dàn dựng một cuộc đảo chính. Chính vì vậy, trước khi qua đời, Tư Mã Ý không cho phép con cháu đi bái tế, sửa sang lại lăng mộ của mình, cũng là ngầm ngăn chặn bi kịch có thể xảy ra.

Trong tâm lý học có một hiện tượng gọi là "hiện ứng phóng chiếu", tức là khi bạn đối xử với người khác như thế nào thì bạn cũng sẽ lo lắng người khác đối xử với mình như thế. Trước khi qua đời, đây chính là loại tâm lý của Tư Mã Ý.

Gần 2.000 năm sau khi xảy ra sự biến lăng Cao Bình và Tư Mã Ý cũng ra đi chừng ấy thời gian. Nhiều chuyên gia đã cố gắng tìm hiểu về nguyên nhân Tư Mã Ý lại không cho con cháu của mình đi tảo mộ, quét dọn lăng mộ. Thậm chí, lăng mộ của Tư Mã Ý ở đâu vẫn còn là một ẩn số lớn với hậu thế. Nhưng với những suy đoán trên, nhiều khả năng Tư Mã Ý di ngôn lại như vậy nhằm bảo vệ cho hậu duệ sau này.

Cả đời thận trọng tính toán, che giấu tham vọng xưng bá thiên hạ, không ngờ ngay trước khi qua đời, Tư Mã Ý vẫn có mưu sâu. Hơn nữa, mưu kế ngầm này lại trở thành bài toán thách thức hậu thế suốt hàng nghìn năm qua. Tư Mã Ý quả không hổ danh là một trong những nhân vật kiệt xuất nhất trong lịch sử Tam Quốc.