Bộ Quốc phòng Trung Quốc cho biết hai máy bay chiến đấu và ba tàu chiến đã được huy động trong ngày 10/5 để giám sát tàu khu trục tên lửa USS William P. Lawrence của Mỹ và yêu cầu tầu này rời khỏi khu vực. Cũng trong ngày, phía Trung Quốc tố cáo việc Mỹ đưa tàu khu trục tên lửa USS William P. Lawrence đi sát Đá Chữ Thập là một mối đe dọa đối với hòa bình và chứng tỏ việc Bắc Kinh lắp đặt các thiết bị quân sự ở khu vực này là cần thiết.

Tàu khu trục tên lửa USS William P. Lawrence (DDG-110) tuần tra trên biển. Ảnh militaryfactory.com

Trong cuộc họp báo, phát ngôn viên Lục Khảng của Bộ Ngoại giao Trung Quốc nói rằng hành động tuần tra của Mỹ "một lần nữa chứng minh việc Trung Quốc xây dựng các cơ sở phòng thủ trên các rạn san hô có liên quan ở quần đảo Nam Sa (Quần đảo TRường Sa) là hoàn toàn hợp lý và hoàn toàn cần thiết". Ông Lục Khảng nói tàu chiến Mỹ đã xâm nhập trái phép “vùng biển Trung Quốc”.

Về phần mình, phát ngôn viên Bộ Quốc phòng Mỹ Bill Urban cho biết, tàu khu trục tên lửa dẫn đường USS William P. Lawrence ngày 10/5 đã đi vào khu vực 12 hải lý xung quanh rạn san hô Đá Chữ Thập thuộc Quần đảo Trường Sa mà Trung Quốc bồi đắp và xây dựng trái phép đường băng dài 3.000 mét trên đó.

Phát ngôn viên Urban cho biết Hải quân Mỹ tiến hành chiến dịch tự do hàng hải để "thách thức tuyên bố chủ quyền quá đáng" của Trung Quốc ở Biển Đông. Ông Urban nói: “Tuyên bố chủ quyền quá đáng (của Trung Quốc ở Biển Đông) không phù hợp với luật pháp quốc tế được phản ánh trong Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển (UNCLOS), với ý hạn chế quyền tự do hàng hải mà Mỹ và tất cả các nước được quyền tiến hành”.

Phát biểu tại Việt Nam, Trợ lý ngoại trưởng Mỹ đặc trách khu vực Đông Á và Thái Bình Dương Daniel Russel cho biết chiến dịch tuần tra tự do hàng hải này có ý nghĩa quan trọng đối với các quốc gia nhỏ hơn. Ông Russel tuyên bố: "Nếu hải quân hùng mạnh nhất thế giới không thể đi vào những nơi mà luật pháp quốc tế cho phép, thì hải quân của các nước nhỏ hơn có thể làm được những gì?”

Học giả Ian Storey, một chuyên gia về Biển Đông của Viện Ishak Yusof ở Singapore, nhaanjk định: "Đá Chữ Thập được coi là nhạy cảm vì nó là trung tâm của các hoạt động quân sự của Trung Quốc ở Biển Đông trong tương lai. Cơ sở hạ tầng ở Đá Chữ Thập đã được mở rộng, bao gồm một hải cảng nước sâu lớn và đường băng dài 3000 mét. Thời điểm tuần tra (của khu trục tên lửa USS William P. Lawrence) là đáng chú ý. Nó thể hiện quyết tâm của Mỹ trước chuyến thăm Việt Nam của Tổng thống Mỹ Barack Obama vào cuối tháng này”.

Các quan chức Hải quân Mỹ tin rằng Trung Quốc có kế hoạch bắt đầu các hoạt động bồi đắp và xây dựng trái phép trên bãi cạn Scarborough, nằm ở phía bắc Quần đảo Trường Sa và trong Vùng đặc quyền kinh tế rộng 200 hải lý (370 km) của Philippines.