Trong vụ kiện này, nguyên đơn là bà Nguyễn Thị Trường (ở số 175 Xa lộ Hà Nội, phường Thảo Điền, TP Thủ Đức) khởi kiện UBND TP Thủ Đức (trước đây là UBND quận 2) vì bà cho rằng chính quyền quận 2 đã ban hành quyết định thu hồi đất trái pháp luật, giúp làm lợi cho Công ty Sơn Kim xây dựng dự án Gateway Thảo Điền.

Theo bà Trường, trên địa bàn phường Thảo Điền bà có thửa đất rộng 1.150,8m2 nằm ở mặt tiền Xa lộ Hà Nội được cấp giấy chủ quyền vào năm 2007 cho bà và 8 người con.

Ngày 29/3/2010, UBND quận 2 ban hành quyết định thu hồi 675,7m2 để giao cho Công ty Sơn Kim xây dựng dự án Khu liên hợp cao ốc Trung tâm - thương mại và căn hộ tại phường Thảo Điền (tên thương mại là Gateway Thảo Điền).

Giá bồi thường chỉ hơn 3,3 triệu đồng/m2, tính ra tổng số tiền bồi thường, hỗ trợ chỉ hơn 2,2 tỉ đồng. Bà Trường và các con cho rằng giá bồi thường quá thấp thì lúc này Công ty Sơn Kim đồng ý hỗ trợ thêm 5 triệu đồng/m2, tính ra tổng số tiền bồi thường, hỗ trợ tăng lên được 5,6 tỉ đồng. Bà Trường không đồng ý, khiếu nại nhưng không được giải quyết theo yêu cầu.

Bức xúc, ngày 15/9/2010, bà Trường gửi đơn khởi kiện UBND quận 2 ra Tòa án nhân dân quận 2 vì bà cho rằng đây là dự án thương mại, chủ đầu tư có nghĩa vụ thỏa thuận bồi thường với người dân, nhưng từ khi bắt tay thực hiện dự án đến nay Công ty Sơn Kim chưa lần nào thực hiện việc này, UBND quận 2 lại đứng ra thu hồi đất là sai.

Thế nhưng nhiều năm vụ việc không được đưa ra xét xử. Đến năm 2014, Công ty Sơn Kim lại tăng tiền hỗ trợ. Tổng số tiền đền bù, hỗ trợ lúc này tăng lên hơn 10 tỉ đồng, nhưng bà Trường vẫn không đồng ý.

Đến năm 2015, Công ty Sơn Kim tiếp tục đề xuất tăng tiền đền bù, hỗ trợ lên hơn 25,6 tỉ đồng, nhưng bà Trường và các con không nhận, đề nghị tòa đưa vụ việc ra xét xử làm rõ đúng, sai.

Dự án Gateway Thảo Điền của Công ty Sơn Kim, TP Thủ Đức.

Chủ đầu tư phải thỏa thuận bồi thường với dân

Năm 2016, Tòa án nhân dân quận 2 chính thức đưa vụ việc ra xét xử. Tại phiên tòa sơ thẩm, Tòa đã tuyên hủy quyết định thu hồi đất số 13672 của UBND quận 2. Bà Trường và các con thắng kiện.

Sau đó UBND quận 2 và Công ty Sơn Kim cùng kháng cáo bản án sơ thẩm. Tại phiên tòa phúc thẩm ngày 14/9/2017, Tòa án nhân dân TP HCM đã chấp nhận kháng cáo của UBND quận 2 và Công ty Sơn Kim, không hủy quyết định thu hồi đất của UBND quận.

Sau khi thua kiện, bà Trường và các con kháng nghị lên Tòa án nhân dân tối cao. Ngày 2/5/2019, Tòa án nhân dân tối cao đã ra Quyết định kháng nghị Giám đốc thẫm đối với bản án phúc thẩm của Tòa án nhân dân TP HCM. Ngày 6/8/2019, Ủy ban thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao tại TP HCM đã chính thức ra bản án Giám đốc thẩm.

Tại bản án này, Tòa án nhân dân tối cao nhận định, việc thu hồi 675,5m2 đất để thực hiện dự án do Công ty Sơn Kim làm chủ đầu tư là dự án kinh doanh, không phải là dự án phát triển kinh tế mà Nhà nước làm chủ đầu tư, dự án này không thuộc một trong các trường hợp Nhà nước thu hồi đất.

Điều này cũng được thể hiện rõ trong quá trình thẩm định, đề xuất, quyết định chấp thuận dự án của Công ty Sơn Kim, các cơ quan chức năng và UBND các cấp của UBND TP HCM đều xác định trách nhiệm của Công ty Sơn Kim trong việc thỏa thuận bồi thường, nhận chuyển nhượng đất để thực hiện dự án. Như vậy, việc UBND quận 2 ra quyết định thu hồi đất của người dân giao cho Công ty Sơn Kim là không đúng.

Bên cạnh đó, khi người dân khiếu nại đến Bộ Tài nguyên và Môi trường thì bộ cho biết dự án Gateway Thảo Điền của Công ty Sơn Kim tuy được UBND TP HCM phê duyệt chủ trương đầu tư năm 2009 nhưng chưa được xét duyệt bổ sung vào quy hoạch sử dụng đất đến năm 2010 của phường Thảo Điền; quy hoạch chi tiết xây dựng tỷ lệ 1/2000 Khu dân cư Bắc Xa lộ Hà Nội chưa được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt.

Ngoài ra, trước đây khu đất mà Công ty Sơn Kim triển khai xây dựng dự án Gateway Thảo Điền hiện nay đã có quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/2000 thuộc chức năng trường mầm non.

Do đồ án điều chỉnh quy hoạch chi tiết xây dựng tỷ lệ 1/2000 chưa được phê duyệt nên chưa đủ điều kiện để lập quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/500 như quan điểm của UBND quận 2.

Như vậy, dự án của Công ty Sơn Kim chưa có trong quy hoạch chi tiết xây dựng đô thị. Tóa án cấp phúc thẩm cho rằng việc thu hồi đất của UBND quận 2 là phù hợp với quy định pháp luật là không đúng.

Tuy nhiên, phiên tòa phúc thẩm sáng 20/12 đã phải tạm hoãn do đại diện phía UBND TP Thủ Đức và đại diện phía Công ty Sơn Kim đều vắng mặt. 

Trao đổi với chúng tôi, bà Nguyễn Thị Trường cho biết rất ủng hộ các chính sách quy hoạch, phát triển đô thị của TP.

"Nhưng việc Công ty Sơn Kim làm dự án không một lời trao đổi, thương lượng với tôi để đền bù thỏa đáng, UBND quận 2 trước đây lại ra quyết định thu hồi đất, áp giá đền bù bèo bọt trái quy định là không thể chấp nhận được.

Tôi kiên quyết khởi kiện ra tòa để đòi lại quyền lợi chính đáng cho mình và cũng thể hiện sự thượng tôn pháp luật, để những người làm sai không lặp lại những việc này nữa", bà Trường nói.