Cuốn sách Xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng do Ban Tuyên giáo Trung ương chủ trì, phối hợp với Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Nhà Xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật, Tạp chí Cộng sản, Thông tấn xã Việt Nam và các cơ quan, đơn vị liên quan tổ chức biên soạn, xuất bản, ra mắt vào tháng 6 vừa qua thu hút sự quan tâm lớn trong công chúng.

Cuốn sách tuyển chọn 92 bài viết, bài phát biểu, bài nói, lược ghi, trả lời phỏng vấn, thư... của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng về xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam trong gần 60 năm qua.

Cuốn sách cũng tuyển chọn hơn 90 bức ảnh tư liệu quý, ghi lại những hình ảnh của Tổng Bí thư trong các hoạt động văn hóa; các chuyến đi thăm, làm việc với các địa phương, các cơ quan, đơn vị trong ngành Văn hóa; các buổi gặp gỡ văn nghệ sĩ, trí thức trên mọi miền Tổ quốc.

Xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc được đánh giá là một đóng góp quan trọng của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng, góp phần hoàn thiện hệ thống lý luận và cơ sở thực tiễn xây dựng chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội của nước ta.

Sự phát triển mới trong quan niệm về văn hóa của Tổng bí thư

Trong cuốn sách của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng, nhiều ý kiến đánh giá của các nhà nghiên cứu, cán bộ, đảng viên và nhân dân về xây dựng văn hóa cũng như cảm nhận về tư duy, tầm nhìn và sự tâm huyết của đứng đầu Đảng ta đã được chọn lọc, giới thiệu.

Nhà thơ Hữu Thỉnh - Nguyên Chủ tịch Liên hiệp các Hội Văn học - Nghệ thuật Việt Nam bày tỏ với tư cách là một văn nghệ sĩ, ông đặc biệt xúc động và thấm thía mỗi khi Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng nhắc đến văn hóa, nhắc đến con người.

Sách "Xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc" của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng. Ảnh: Y Nguyên.

Nhà thơ Hữu Thỉnh cho rằng so với các văn kiện trước đây, quan niệm về văn hóa của Tổng bí thư có sự phát triển mới. Đó là nền văn hóa không theo lối khép kín mà là nền văn hóa gắn liền với phát triển đồng bộ, hài hòa với kinh tế và tiến bộ, công bằng xã hội. Như vậy, xem văn hóa là lĩnh vực luôn luôn mở, xem phát triển kinh tế và tiến bộ xã hội là điều kiện phát triển văn hóa.

"Đồng chí đặc biệt nhấn mạnh chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh giữ vai trò chủ đạo trong đời sống tinh thần, xã hội. Đó là một nguyên tắc cơ bản để xây dựng văn hóa. Đó là ý thức hệ của văn hóa. Trong mối quan hệ biện chứng với hiện thực, văn hóa lại có tác động trở lại góp phần xây dựng 'một xã hội văn minh, lành mạnh vì lợi ích chân chính và phẩm giá con người, với trình độ tri thức, đạo đức, thể lực, lối sống và thẩm mĩ ngày càng cao.

Như vậy, theo Tổng Bí thư, văn hóa có sự tác động qua lại với xã hội, đó là tính tích cực của văn hóa nhằm xây dựng con người toàn diện cả tri thức, đạo đức, thể lực, thể hiện lối sống và thẩm mĩ ngày càng cao", nhà thơ Hữu Thỉnh viết.

Quan điểm đúng đắn của Tổng bí thư về văn hóa

Theo TS Vương Quân Hoàng, TS Nguyễn Hồng Sơn (Trung tâm nghiên cứu ISR, Trường Đại học Phenikaa), TS Nguyễn Minh Hoàng (Nguyên Chánh Văn phòng Hội đồng Lý luận Trung ương),để đạt được mục tiêu phát triển đất nước bền vững, bên cạnh việc phát triển đồng bộ trên các lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, còn cần coi trọng bảo vệ môi trường - đây là một trong những vấn đề sống còn, là tiêu chí của phát triển bền vững.

Vì thế, một trong sáu nhiệm vụ trọng tâm được Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng đưa ra là '"làm cho văn hóa thích nghi, điều tiết sự phát triển bền vững đất nước trong bối cảnh Cách mạng công nghiệp lần thứ tư".

"Có thể thấy, quan điểm của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng về văn hóa cũng bao hàm một cấu thành giá trị kép trực tiếp liên quan tới môi trường. Đó là: 1) Văn hóa cần chứa đựng yếu tố môi trường sống bền vững; 2) Sự bền vững của môi trường cần phải được đánh giá ở tầm mức quan trọng như một tiêu chí của văn hóa, của phát triển bao trùm", ba vị tiến sĩ nhận định.

Trong khi đó, nhà văn, nhà báo Gaston Fiorda, chuyên gia nghiên cứu về các vấn đề Đông Nam Á của Đài Phát thanh quốc gia Achentina (RNA) có chia sẻ với phóng viên Thông tấn xã Việt Nam về quan điểm của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng coi "văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, vừa là mục tiêu, vừa là sức mạnh nội sinh, động lực quan trọng để phát triển đất nước". Nhà báo Fiorda nhấn mạnh toàn cầu hóa dẫn đến nguy cơ đồng nhất văn hóa, bởi vậy cần giáo dục cho giới trẻ về lịch sử và văn hóa dân tộc, bởi mỗi người cần nhận thức rõ mình đến từ đâu, từ nền văn hóa nào và từ đất nước nào.

Nhà báo Anh cho rằng với những thành quả kinh tế đáng khâm phục mà Việt Nam đã đạt được trong thời gian qua, việc phát huy và gìn giữ bản sắc dân tộc và văn hóa rất cần thiết và quan điểm mà Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng chỉ đạo về phát triển văn hóa rất phù hợp với giai đoạn hiện nay của Việt Nam.

Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng. Ảnh: Thuận Thắng.

Giáo sư Furuta Motoo, Hiệu trưởng Trường Đại học Việt - Nhật, Đại học Quốc gia Hà Nội cũng có chung quan điểm này qua một bài phỏng vấn với Thông tấn xã Việt Nam.

"Tôi nghĩ việc Việt Nam, quốc gia đặt mục tiêu trở thành nước phát triển vào năm 2045, coi trọng yếu tố văn hóa là điều đương nhiên. Dù chúng ta có nền văn hóa giàu có nhưng nếu nghèo thì cũng không thể duy trì được nền văn hóa đó. Dù chúng ta có trở nên giàu có về mặt kinh tế nhưng nếu con người không cảm thấy thỏa mãn hơn về mặt tinh thần thì xã hội sẽ trở nên bất ổn. Từ góc độ này, tôi cho rằng quan điểm mà Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng nêu ra là phù hợp với Việt Nam hiện nay", giáo sư bày tỏ.

Nhà báo Ngụy Vi, Trưởng ban Tiếng Việt, Đài Phát thanh và Truyền hình Trung ương Trung Quốc, cho rằng Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng cũng đã nắm vững tầm quan trọng của việc giữ gìn và phát huy giá trị văn hóa, sức mạnh con người Việt Nam trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, hội nhập quốc tế, đưa ra yêu cầu phát triển mạnh mẽ nền văn hóa và con người Việt Nam trong điều kiện toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế, đứng trước yêu cầu cấp thiết là phải bảo vệ và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc, nhất là các giá trị văn hóa truyền thống và cách mạng, đồng thời, coi trọng việc tiếp thu tinh hoa văn hóa, khoa học, giáo dục của nhân loại.

Chính vì vậy, văn hóa trở thành nhân tố thúc đẩy con người tự hoàn thiện nhân cách, thấm sâu vào toàn bộ đời sống và hoạt động xã hội, vào mọi lĩnh vực sinh hoạt và quan hệ con người, trở thành sức mạnh nội sinh, động lực đột phá cho phát triển đất nước và hội nhập quốc tế.