Chị Lê Minh Anh (29 tuổi) ở Cổ Nhuế, Hà Nội, chia sẻ, năm nào cũng vậy cứ đến cuối tháng 7 và tháng 8 dương lịch, khi nắng nóng mùa hè lên cao điểm cũng là lúc chay rừng quê Phú Thọ nhà chị chín rộ. Chay chín màu vàng cam xen lẫn trái xanh già lủng lẳng trên cây, mọc ở trên lối mòn nhỏ dẫn vào rừng, ra nương rẫy...

Theo chị Minh Anh, trái chay lúc còn nhỏ chỉ bằng đầu que hương, có màu vàng. Nhưng khi già, trái to bằng cỡ quả chanh. Lúc chín có màu vàng cam, ruột hồng và nhiều hạt. Khi ăn có vị chua ngọt rất hấp dẫn.

“Chay cũng chỉ có theo mùa trong năm. Mùa quả chay từ tháng 7 đến cuối tháng 8 là chín rộ. Gia đình mình cũng như các hộ ở đây ăn không hết nên thu hái và đem ra chợ bán. Ở các chợ quê Phú Thọ, chay để trong những rổ nhỏ, trọng lượng từ 5-7 kg/rổ với giá khoảng 80.000-90.000 đồng”, chị Minh Anh kể.

Tuy nhiên, khi đem về Hà Nội, do phải gửi nhà xe nên giá chay có nhỉnh hơn chút xíu, khoảng 100.000-150.000 đồng/5kg tùy chay xanh hay chín.

Ngày nào người nhà chị Minh Anh cũng đi thu hái loại quả này ở đồi và rừng, mỗi ngày thu hoạch được 30-50kg. Những hôm gặp cây sai thì cho trái nhiều hơn.

“Chiều nào hái chay xong, ông bà lại gửi xe xuống khoảng 40-50kg. Nhà mình bán ngày nào hết ngày đó, không có chay tồn. Vì đăng lên facebook, các chị em ở thành phố vào hỏi mua rất nhiều. Ai cũng đặt khoảng 3-5kg ăn tươi hoặc để dành nấu canh”, chị Minh Anh nói.

Theo tiểu thương này, đây toàn là những quả chay ta loại 1, quả to lại đảm bảo ngon bổ rẻ. Quả chay sạch 100%, không có thuốc bảo quản bởi cây cao vút hay mọc trên rừng và đồi.

“Một kg chay xanh giá 30.000 đồng, chay chín 35.000 đồng. Khách mua 3kg chay xanh 75.000 và chay chín 90.000 đồng. Riêng những khách lấy 5kg chay xanh sẽ chỉ có giá 100.000 đồng, chay chín là 150.000 đồng. Vì là của nhà nên có giá mềm, lại miễn phí vận chuyển tại Hà Nội”.

Nói về loại quả rừng đang chín rộ khi xanh chua nhưng chín lại ngọt thanh này, tiểu thương 29 tuổi cho hay: “Loại hoa quả này để ăn chơi rất ngon. Ngoài bắt mắt bởi màu sắc bên ngoài, chay còn có lớp thịt mềm khá dày, vị ngọt pha lẫn chua nhẹ rất đặc biệt nên giới trẻ hay chị em rất thích ăn”.

Ngoài ăn tươi trực tiếp như nhiều loại hoa quả khác, trái chay có thể dầm nước rau muống luộc, nấu canh chua hoặc kho cá. Cuối vụ ăn không hết, nhà chị còn cắt trái này ra phơi khô, cất để dành nấu canh quanh năm cho cả nhà.

Chị Hải Hà, 40 tuổi ở Thanh Xuân (Hà Nội) vừa lên chợ mạng đặt 5kg chay về ăn, háo hức nói: “Ngày nhỏ mình ở Yên Bái cũng hay ăn quả chay. Nhà mình hay dùng chay xanh để nấu canh chua, chay chín để ăn trực tiếp. Chẳng hạn như canh cá, người ở Hà Nội thường nấu với sấu, quả dọc hay khế. Nhưng nếu nấu canh cá bằng quả chay sẽ có vị chua rất lạ miệng và ngon”.

Bà nội trợ này cũng khẳng định loại quả này tuyệt đối an toàn vì cây chay mọc trên rừng, ven đồi. Đặc biệt, giống như các loại quả khác, quả chay dù xanh hay chín cũng không để được lâu. Vì thế khi mua về, chị Hà cắt lát mỏng, đem phơi khô để dùng ăn dần.