Tổng thống Duterte, người không giấu diếm ác cảm với Mỹ cũng như mối quan hệ quân sự thân cận giữa đôi bên, cho rằng đã đến lúc cần độc lập hơn về quốc phòng, Reuters dẫn lời ông Salvador Panelo - người phát ngôn của tổng thống Duterte cho hay.

Tàu đổ bộ tấn công USS Wasp của hải quân Mỹ đến Philippines tập trận, tháng 4/2019 (EPA)

“Đã đến lúc chúng ta phải dựa vào bản thân, chúng ta sẽ củng cố nền quốc phòng và không dựa dẫm vào bất kỳ quốc gia nào”, ông Salvador Panelo nói tại một cuộc họp báo khi dẫn lời ông Duterte.

Quan hệ quân sự giữa Philippines và nước từng đô hộ là Mỹ bắt đầu từ đầu những năm 1950, với Hiệp ước Phòng thủ chung (MTD) cho đến nay vẫn tồn tại, cùng Thỏa thuận hợp tác Quốc phòng nâng cao (EDCA) ký kết dưới thời Tổng thống Mỹ Barack Obama.

Ông Duterte quyết định chấm dứt VFA sau khi quan chức hàng đầu phụ trách cuộc chiến chống ma túy của ông là cựu chỉ huy cảnh sát quốc gia Ronald dela Rosa nói thị thực vào Mỹ của ông ta bị hủy bỏ vì ông bị cho là liên quan đến vụ bắt một thượng nghị sỹ thường xuyên chỉ trích ông Duterte.

VFA được ký năm 1988, là văn bản tạo hành lang pháp lý cho hàng ngàn lính Mỹ đồn trú ở Philippines luân phiên dưới danh nghĩa hỗ trợ nhân đạo và huấn luyện quân sự, nhiều đợt tập trận này diễn ra hằng năm.

Mặc dù nhiều lần chỉ trích Mỹ nhưng đây là lần đầu tiên ông Duterte hủy bỏ một thỏa thuận với Mỹ. Trong suốt hơn ba năm cầm quyền, ông Duterte luôn nói Mỹ đạo đức giả và ứng xử với Philippines “như con chó bị xích cổ”.

Từ lâu ông Duterte đã cáo buộc quân Mỹ tiến hành những việc mờ ám trên đất Philippines dù một số tướng lĩnh thuộc quyền đã lên tiếng giải thích. Đầu tuần này ông Duterte nói Mỹ giấu vũ khí hạt nhân trên lãnh thổ Philippines.

Tổng thống Philippines cho rằng, sự hiện diện của quân Mỹ khiến Philippines tự nhiên trở thành một mục tiêu tiềm tàng cho các hành động gây hấn từ kẻ thù của Mỹ.

Ngoại trưởng Philippines Teodoro Locsin đã xác nhận trên Twitter rằng đại sứ quán Mỹ ở Manila đã nhận được thông báo. Việc hủy bỏ thỏa thuận sẽ diễn ra sau khi một bên thông báo chấm dứt.

Tổng thống Duterte ưa thích mối quan hệ ấm áp hơn với Trung Quốc và Nga và trong thời gian gần đây gia tăng quan hệ quốc phòng với hai nước này.

Mỹ: Chấm dứt VFA tác động đến khả năng hợp tác quân sự

Tờ Philstar của Philippines dẫn nguồn từ đại sứ quán Mỹ ở Manila 10/2 cho hay, trợ lý ngoại trưởng Mỹ phụ trách các vấn đề quân sự-chính trị Clarke Cooper qua điện đàm nói rằng chấm dứt sự tồn tại của VFA sẽ tác động đến hàng trăm “cam kết và sự kiện huấn luyện quân sự” giữa quân đội Mỹ và Philippines.

Mỹ có khoảng 300 đầu việc bao gồm các cam kết và hoạt động huấn luyện mà chúng tôi tiến hành cùng với Philippines”, ông Cooper nói.

“Nguy cơ gì sẽ xảy đến nếu không còn VFA? Ồ, không có VFA, có thể các hoạt động như cam kết song phương, ví dụ tập trận, không diễn ra nữa”, ông nói. Theo trợ lý ngoại trưởng Mỹ, có những “giá trị to lớn, đã được thừa nhận” trong việc duy trì thỏa thuận hợp tác quốc phòng nâng cao dẫn đến các đợt mua sắm vũ khí tiếp theo cũng như khả năng tương tác giữa Mỹ và Philippines. Do vậy, VFA giúp dẫn đến các hoạt động khác như tàu chiến ghé thăm cảng, các cam kết, các đợt tập huấn quân sự…

Tại phiên điều trần trước thượng viện tuần trước để xem lại các thỏa thuận quân sự với Mỹ, Bộ trưởng Quốc phòng Philippines Delfin Lorenzana nói VFA “ra đời từ nhu cầu của cả đôi bên” nhưng nay Philippines cần hướng tới việc tự chủ.