Ấy thế mà trong những ngày qua, Trung Quốc đã liên tục lớn tiếng phản đối tuyên bố về Biển Đông của Bộ trưởng Quốc Phòng Nhật Bản Tomomi Inada.

Bộ trưởng Quốc Phòng Nhật Bản Tomomi Inada. Ảnh Wall Street Journal

Theo RFI, phát biểu tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) tại Washington, Bộ trưởng Quốc phòng Tomomi Inada đã không nói gì hơn là Tokyo sẽ "tăng cường can dự vào Biển Đông thông qua... các chuyến hải hành tập huấn cùng với Hải quân Mỹ". Bà Inada cũng nhắc lại rằng Nhật Bản sẽ tiếp tục chương trình giúp đỡ các quốc gia ven Biển Đông tăng cường năng lực ứng phó trên biển, bằng những cuộc tập trận song phương và đa phương với các lực lượng hải quân trong khu vực.

Giới chuyên gia cho rằng phát biểu trên đây của Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản không chứa đựng bất kỳ điểm mới nào có thể khiến Bắc Kinh nổi cơn thịnh nộ, thể hiện qua những lời hù dọa của báo chí Trung Quốc: từ Hoàn Cầu thời báo đến Tân Hoa Xã.

Ông James Schoff, một cựu cố vấn cao cấp về chính sách Đông Á tại Bộ Quốc phòng Mỹ, lưu ý rằng bà Inada chỉ nói đến các chuyến “hải hành”, có nghĩa là Hải quân Nhật Bản sẽ hiện diện ở Biển Đông khi đi thực hiện các nhiệm vụ quốc tế tại vùng Vịnh Aden ở Châu Phi và lúc trở về hoặc khi tham gia các chuyến ghé cảng hữu nghị trong vùng hoặc đến tập trận với các đối tác trong khu vực. Đó là những hoạt động mà Hải quân Nhật Bản từng làm trước đây.

Khu trục hạm Mỹ USS Mustin tham gia tập trận với tàu chiến Nhật Bản JS Kirisame tại Biển Đông, cuối tháng 4/2015. Ảnh Reuters

Giải thích về phản ứng hung hăng của Bắc Kinh, chuyên gia James Schoff cho rằng đó có thể là vì ở Trung Quốc hiện có một số thế lực “muốn sử dụng (phát biểu của Nhật Bản về Biển Đông) để leo thang căng thẳng”.

Còn Giáo sư Trương Bạc Hối (Zhang Baohui), Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Châu Á-Thái Bình Dương tại Đại Học Lĩnh Nam (Hong Kông), cũng phản bác một lập luận được Hoàn Cầu thời báo nêu ra. Theo đó, việc Nhật Bản đưa tàu vào Biển Đông sẽ bị đáp trả bằng việc Trung Quốc cho quân sự hóa các đảo nhân tạo mà nước này nắm giữ ở Quần đảo Trường Sa. Theo Giáo sư Trương Bạc Hối, sự hiện diện của Nhật Bản tại Biển Đông tự nó không thể là động lực đáng kể cho việc Trung Quốc tăng cường quân sự hóa các hòn đảo nhân tạo mới được bồi đắp trái phép.

Điều nguy hiểm, theo chuyên gia Trương Bạc Hối, là những phản ứng thái quá của lực lượng Trung Quốc. Bên cạnh khả năng Hải quân Trung - Nhật xung đột với nhau, còn có kịch bản “tàu Trung Quốc đâm vào tàu Nhật hay tìm cách chặn đường đối phương”.

Nguy cơ nói trên, theo chuyên gia Trương Bạc Hối, là hoàn toàn có thể vì Trung Quốc e dè Mỹ chứ không sợ Nhật Bản. Giáo sư họ Trương nói thêm: “Trung Quốc chưa làm gì để chống lại tàu Mỹ tuần tra Biển Đông, nhưng tàu Nhật Bản lại là chuyện khác”.

Tóm lại, có thể nói rằng Trung Quốc đã lợi dụng phát biểu của Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản Tomomi Inada để thổi phồng vấn đề và lên tiếng hù dọa không chỉ Nhật Bản mà tất cả các láng giềng khác đang có tranh chấp chủ quyền với Bắc Kinh tại Biển Đông. Nhật Bản còn là một cái bung xung lý tưởng vì lẽ cùng với Australia và Mỹ, nước này nằm trong số ba nước đầu tiên đã lên tiếng khẳng định là phán quyết về Biển Đông của Tòa Trọng tài Thường trực La Haye mang tính chất ràng buộc mà Trung Quốc phải tuân thủ.