Ngày 14 tháng Sáu năm 1928 tại thành phố Rosario của Argentina có cậu bé Ernesto Guevara de la Serna chào đời, sau này nổi tiếng với tên gọi ngắn gọn là Che. Sau những nỗ lực thắp sáng ngọn lửa cách mạng ở Bolivia, Che Guevara đã bị giết chết tại đất nước này khi ở tuổi 39.

Người anh hùng đã trở thành huyền thoại Che Guevara. (Nguồn: Sputnik)

Sputnik đã có dịp đàm đạo với người em trai Juan Martín của Che Guevara và nghe kể về cuộc đời của người anh hùng này.

Ông Juan Martin Guevara đã quen với việc được tất cả mọi người biết đến là em trai của "Che nổi tiếng", một trong những vị chỉ huy của Cách mạng Cuba. Ông đã viết một cuốn sách nhan đề "Anh trai tôi - Che" để làm rõ "thân thế của con người được tôn vinh là anh hùng".

Juan Martín Guevara, em trai của Che Guevara. (Nguồn: Sputnik)

+ Ai là Ernesto Guevara và ai là Che?

- Vâng, về Che thì tôi không nói gì nhiều với bạn đâu, tốt hơn cả, tôi sẽ kể Ernesto là người như thế nào. Ernesto là anh trai tôi, còn Che thì đúng hơn là một người đồng chí. Gia đình chúng tôi luôn tiếp nhận anh như là anh thuở trước. Có lẽ, rất khó để hiểu làm sao mà anh trai của bạn đột nhiên biến thành Che. Thật khó để cắt nghĩa điều này, nhưng đối với tôi thì anh ấy vẫn đơn giản là một người anh ruột thịt. Chúng tôi cách nhau 15 tuổi, vì thế trước anh ấy tôi chỉ thuần túy là một cậu bé. Đồng thời anh không bao giờ gây sức ép bắt nạt tôi, như cách những ông anh lớn thường làm.

Bà Celia Guevara (mẹ của Che Guevara), Juan Martín Guevara (em trai), Ernesto Guevara, Roberto Guevara (em trai), Julio César Castro nhà báo và người bạn của gia đình Carlos Figueroa ở Punta del Este, Uruguay.  (Nguồn: Sputnik)

+ Ông gặp anh mình lần cuối là khi nào?

- Tôi gặp anh khi anh đã thành Che, còn tôi tròn 15 tuổi. Điều đó diễn ra ở La Habana vào tháng 1 năm 1959, nơi chúng tôi trú lại trong ba tháng. Anh em tôi ở bên nhau không lâu, bởi đang là những ngày đầu của cuộc cách mạng và anh ấy đắm mình trong giai đoạn mới này của cuộc đời. Cùng lúc ấy anh vẫn tìm được chút thời gian để trò chuyện và gặp tôi, thăm cha mẹ tôi, cả em gái và em rể nữa.

Sau đó, chúng tôi gặp nhau ở Montevideo vào năm 1961, tôi đã 18 tuổi. Khi ấy, tôi thấy anh lần cuối, tuy mẹ tôi còn thêm vài lần nữa đến chỗ anh ở La Habana.

+ Mọi người thường nói, Che có tâm hồn nhân văn tuyệt đẹp…

- Đúng vậy, tôi có thể lặp lại điều này không ngừng. Đó cũng là thông điệp chính chứa đựng trong cuốn sách của tôi, Che trước hết là một con người. Thiên hạ biến anh thành một huyền thoại, không hiếm nét xa vời, trong khi cần nhắc nhở tất cả rằng anh ấy trước hết là con người bằng xương bằng thịt, anh ấy có gia đình, cha mẹ, anh chị em. Bản tính của Che giống mẹ nhiều hơn giống cha, mặc dù, về nguyên tắc, cả hai đều là những nhân cách nổi bật.

+ Gia đình ông biết về cái chết của Che như thế nào?

- Vào ngày đó, từ sáng sớm tôi đã đi làm việc phân phối sản phẩm sữa. Tôi không nhớ chính xác, hôm đó hình như là ngày 10 tháng Mười, khi xuất hiện bức ảnh nổi tiếng và loan truyền tin tức về cái chết của anh trong trận đánh. Buổi tối, chúng tôi gặp gỡ toàn gia đình, một vài người thân của tôi giả thiết rằng bức ảnh kia là giả mạo. Nhưng tôi bị choáng bởi lập tức nghĩ rằng đó là ảnh thật.

Hai ngày sau, anh Roberto tôi bay đến Valle Grande thuộc Bolivia với mục đích nhận dạng thi thể, để nếu chắc chắn rằng đó quả thực là Ernesto, nếu thông tin có sự xác nhận thì sẽ đưa thi hài anh về. Nhưng khi anh đến người ta tuyên bố rằng không hề có thi thể nào hết. Người ta luôn đưa xác anh đi đâu đó. Cuối cùng, sau bao nhiêu chuyến đi tìm kiếm vô vọng, anh Roberto trở về Buenos Aires thuộc Argentina, và thế là vẫn không xác minh được sự thật về cái chết. Sau cuộc bàn bạc với những người thân vào thời điểm đó đang có mặt ở La Haban, gia đình chúng tôi đi đến kết luận rằng bức ảnh kia thực sự là Ernesto.

Đúng, chúng tôi đã ở đó vào năm 1997. Bản thân ăng mộ là địa điểm đáng kinh ngạc, yên tĩnh, luôn thắp sáng ngọn lửa bất diệt. Dường như ta đang được ở một chốn linh thiêng. An nghỉ bên cạnh Ernesto còn có các đồng đội của anh, những người bị sát hại ở làng La Higuera thuộc Bolivia. Chúng tôi hiện diện ở lăng Che trong lúc Fidel nói những lời vĩnh biệt.

+ Ông cảm thấy thế nào trước thực tế là người ta kiếm được những khoản tiền lớn nhờ hình ảnh của anh trai ông?

- Việc thương mại hóa hình ảnh đã được thực hiện để đảm bảo rằng giới trẻ không theo gương Che. Đó là toàn bộ chủ nghĩa tư bản, người ta buôn bán không chỉ những chiếc áo T-shirt với Che Guevara. Ngay sau khi xuất hiện cái gì đó có thể kiếm tiền, thì lập tức có người bắt đầu dùng cái đó để trục lợi. Vì vậy, ở đây hàm chứa đồng thời hai mục tiêu: tầm thường hóa hình mẫu và ngăn chặn mọi người lấy anh làm tấm gương điển hình. Hình ảnh thương mại hóa chồng lên số phận của một con người thực. Câu hỏi đặt ra là, tại sao cho đến nay vẫn tồn tại hình ảnh này (tạo ra trên cơ sở bức ảnh năm 1960). Đó là một trong những bức ảnh nổi tiếng nhất trên thế giới. Tôi cho rằng Che đang hồi sinh nhờ giới trẻ.

+ Theo ông, ngày nay Che sẽ chiến đấu vì cái gì?

- Tôi luôn cho rằng anh sẽ có mặt ở bên những người dân đang đấu tranh cho tự do, độc lập và đấu tranh vì chủ nghĩa xã hội. Nhưng mặt khác tôi không thể hình dung nổi anh trong thế giới hiện đại hôm nay. Tất cả biến đổi, mặc dù những điều cơ bản vẫn như trước: vẫn tồn tại bất bình đẳng, nghèo đói, phân biệt đối xử, bạo lực và sự tích tụ của cải. Những gì mà anh tôi đã chiến đấu hy sinh để chống lại thì hôm nay vẫn hiện hữu, mặc dù trong dáng vẻ khác.