Cho đến thời điểm này, bà Nguyễn Thị Dần ở 33, phố Tô Ngọc Vân là nghệ nhân cao tuổi nhất ở Tây Hồ còn gắn bó với nghề truyền thống. Đã bước sang cái tuổi “xưa nay hiếm” nhưng đều đặn mỗi mùa sen, bà đều cùng con cháu tất bật làm trà sen.

Bà Nguyễn Thị Dần là nghệ nhân làm trà sen cao tuổi nhất ở phường Quảng An, bà gắn bó với nghề khi mới 20 tuổi.

Người Quảng An làm trà cũng cầu kỳ, tinh tế như phong vị, cốt cách của người Hà Nội. Bà Dần cho biết, để làm được 1kg trà sen ngon thượng hạng, người ta hái những bông sen vừa chớm nở, chúm chím như nụ cười người con gái đương thì sau đó tách nhị hoa (hay còn gọi là gạo sen) để ướp với loại trà đặc biệt nhất của Thái Nguyên.

Cứ mỗi kilogam chè cần đến 2 lạng gạo sen để ướp, mà muốn có được 2 lạng gạo sen thì phải cần khoảng 1.000 bông sen. Sau khi trộn gạo sen với trà người ta đem ướp, rồi sấy khô và ướp tiếp lần hai. Để hương sen ngấm sâu vào từng búp trà, các công đoạn ướp sấy cứ lặp đi lặp lại đến 7 lần. Đây chính là lý do khiến trà sen hồ Tây được xếp vào loại trà đắt đỏ bậc nhất. Hiện, trà sen chính gốc làm là sen hồ Tây có giá trên dưới 10 triệu đồng/kg.

Bà Dần tỉ mẩn tách từng hạt gạo sen để ướp trà, trung bình cần 1.000 bông sen mới ướp được 1kg trà.

Bà Dần chia sẻ, đã nhiều năm nay, mỗi mùa bà chỉ làm được khoảng 5 – 6kg chè sen loại đặc biệt này vì sự cầu kỳ, tinh tế của nó và chỉ để dành cho khách quen. “Mỗi nhà có một bí quyết, cách ướp trà khác nhau, riêng nhà tôi hoàn toàn ước bằng thủ công, không thêm bất kỳ một loại hương liệu nào khác ngoài mùi hương tự nhiên của sen. Có những người khách đã bền bỉ dùng trà sen của nhà tôi đã bao năm nay”, bà Dần cho biết.

Ngoài loại trà thượng hạng này, vài năm gần đây, người hồ Tây còn làm thêm “trà xổi”, là loại trà được ướp trực tiếp trong bông sen tươi. Cách làm loại trà này khá đơn giản, cho một nắm trà nhỏ vào bông sen mới nở, sau đó buộc lại, tiếp tục cắm bông hoa sen trong nước 2 ngày, sau đó cho vào ngăn mát tủ lạnh 1 ngày rồi mới gói lá sen cho lên ngăn đá tủ lạnh để sử dụng dần.

Ưu điểm của loại trà này là có mức giá hợp lý, bạn chỉ cần bỏ ra từ 30.000 – 50.000 đồng là có được một bông sen ướp trà bên trong, khi pha trà bạn vẫn cảm nhận được hương sen hồ Tây ngát thơm mỗi lần đưa chén trà lên miệng.

Bà Dần tiết lộ bí quyết pha một ấm trà sen hồ Tây ngon là phải dùng ấm sử hoặc ấm tử sa, sau khi bóc lớp cánh sen, lấy trà cho vào ấm, đun nước sôi già rồi để giảm nhiệt độ xuống còn 90 – 95 độ rồi từ từ chế nước vào ấm. Lưu ý, đối với trà sen thì không nên tráng trà vì sẽ làm giảm đi hương vị của sen.

Là người đất Quảng An, đã có 70 năm gắn bó với nghề làm trà, bà Dần bảo, không có loại sen nào làm trà ngon như sen hồ Tây. Chỉ có những bông sen được hái từ hồ Tây mới cho ra được cái vị thơm dịu nhẹ nhưng thẳm sâu đến vậy.

“Uống trà sen không cần tráng trà vì sen là loài cây ưa sạch sẽ, chỉ mọc ở những nơi nước sạch, không ô nhiễm. Ngày xưa các cụ kỹ tính còn cấm đàn bà, con gái đến tháng động vào sen vì sợ mất mùi hương. Trà dùng để ướp cũng là loại đặc biệt, đảm bảo an toàn”, bà Dần nói.

Mỗi ấm trà đều nồng đượm, tinh tế, giữ hương vị đất trời và đẹp như một bài thơ.

Tuy nhiên, diện tích sen ở hồ Tây không còn nhiều, như nhà bà Dần phải đặt hàng riêng ở đầm từ nhiều tháng trước, để có đủ lượng sen dùng để ướp trà, người Quảng An phải mang giống sen hồ Tây đi trồng ở những vùng lân cận. “Chất lượng sen vẫn đảm bảo nhưng để đạt được hương vị thơm ngát mà dịu dàng, tinh tế như sen hồ Tây thì không”, bà Dần khẳng định.

Với người Quảng An, làm trà không hẳn vì cuộc mưu sinh mà họ muốn lưu giữ một nét văn hóa tinh tế của người Hà Nội.